Bir kültür ekonomisi dönüşüm serüveni: ‘okuntu’dan ‘e-davetiye’ye

Kültür, insanın yaşamına ve doğaya kattığı geniş sistemler bütünüdür. Kültürün bir parçası olan doğum, ölüm, sünnet, evlilik gibi geçiş dönemleri bireylerin toplumsallaşmasında, kendi aralarında ilişki kurmalarında ve aile yapılarının kuvvetlenmesinde önemli bir işlevi vardır. Küreselleşme ve sanal ortamla birlikte iletişim hızlı ve kolay bir biçimde yapılmaktadır. Bu durum kültürel ürünlerin üretim, sunum ve tüketim biçimlerini hızla etkilemekte ve dönüştürmektedir. Kültür endüstrisi fikri mülkiyet haklarınca korunan kültürel ürünlerin üretim aşamasından tüketimine kadar geçen ekonomik faaliyetler bütünüdür. Türk toplumunda önemli bir geçiş ritüeli olan düğünün başlangıcını haber verme, düğüne davet etme anlamlarına gelen “okuntu” geleneği pek çok kültürel kodu içerisinde barındırır. Anadolu’da düğüne sözlü olarak davet etme işini yapan kişiye “okuyucu”, davet işlemi sırasında dağıtılan hediyeye veya davet etmek için yazılı kağıda “okuntu” adı verilir. Okuntu geleneği, yazılı kültür ortamının yaygınlaşmasıyla ilk olarak yerini düğün davetiye kartlarına bırakmaya başladı. Okuntu geleneği, düğün sahibine biraz pahalıya mâl olduğundan bu geçiş bir noktada ekonomik nedenlerle gerçekleşmiştir. Davetiyelerin ortaya çıkışıyla okuntu geleneğinde olduğu gibi kumaş, çorap, şeker gibi hediyelerin verilmesi ortadan kalkmıştır. Türk toplumunun genelde elektronik kültür ortamı özelde ise sanal kültür ortamına geçişi okuntu geleneğinin icrasını ve sunum biçimini değiştirmiştir. Okuntu geleneği bu etki ve dönüşüme maruz kalarak önce “davetiye”ye, sonra “e-davetiye”ye dönüşmüştür. Bununla birlikte değişim, yeni bir kültürel ekonomik alan yaratmıştır. Bu makalede okuntudan e-davetiyeye geçiş sosyo-kültürel açıdan ve kültür ekonomisi bağlamında irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kültür ekonomisi, düğün, okuntu, e-davetiye

Adventure of a cultural transformation economy: e-invitation from okuntu

Culture is a collection of large systems that man has added to his life and to nature. The transition periods, such as birth, death, circumcision and marriage, which are part of culture, have an important role in the socialization of individuals, in their relations and in the strengthening of family structures. Communication with globalization and virtual environment is carried out quickly and easily. This rapidly impacts and transforms the production, presentation and consumption of cultural products. The cultural industry is a collection of economic activities that take place from production stage to consumption of cultural products protected by intellectual property rights. The “read” tradition, which means to inform and invite the beginning of the wedding, which is an important rite of passage in Turkish society, contains many cultural codes. In Anatolia, the person who does the job of verbally inviting the wedding is called “reader”, the gift distributed during the invitation process, or the written paper to invite them. The tradition of reading began to be replaced by wedding invitation cards with the spread of the written cultural environment. Since the tradition of reading is a bit expensive to the wedding owner, this transition was realized at some point for economic reasons. As in the tradition of reading with the emergence of invitations, giving gifts such as fabrics, socks and candy has been eliminated. The transition of Turkish society to an electronic cultural environment in general and to a virtual cultural environment has changed the practice of the tradition of reading and the way of presentation. The tradition of reading has become “invitation” and then “e-invitation”by being exposed to this effect and transformation. However, change has created a new cultural economic area. The transition e-invitation from okuntu in this article will be examined in terms of socio-cultural and cultural economics.

Keywords:

Cultural economics, wedding, okuntu, e-invitation,

PDF

___

Adorno, T. W. ve M. Horkheimer. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Alptekin, A. B. (2009). Ceyhun’dan Ceyhan’a Evlenme İle İlgili Bazı Kavramlar (Kalın, Saçı, Okuntu, Aşerme, Toy) Üzerine. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 39, 307-321. Arat, R. R. (2007). Kutadgu Bilig I Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Atalay, B. (1999). Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi III. Ankara: TDK Yayınevi. Boyraz, Ş. (2009).“Okuntu”dan Davetiyeye Bir Dönüşümün Anatomisi. Millî Folklor Dergisi, S. 84, 87-96. Ercilasun, A. B. ve Z. Akkoyunlu. (2018). Dîvânu Lugâti’t-Türk: Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin / Kaşgarlı Mahmud. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ergin, M. (2008). Dede Korkut Kitabı-I. Ankara: TDK Yayınları. Günay, E. (2010). Türkiye’de Kültür Ekonomisinin Gelişimi. Çerçeve Dergisi, S. 54, 8-13. İncekara, A. ve E. Haykır Hobikoğlu. (2011). Kültür Ekonomisi Kapsamında Kültür Sektörlerinin Türkiye’de Gelişim ve Yansımaları. www.iav.org.tr/dosyalar/Kultur-Ekonomisi.doc, E. T. 28.12.2011. Koşay, H. Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: y.y.. Ögel, B. (2003). Türk Mitolojisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Özdemir, N. (2008a). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları. Özdemir, N. (2008b). Türk Hediyeleşme Geleneği ve Medya. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, V. 1/4, 467-480. Özdemir, N. (2009). Kültür Ekonomisi ve Endüstrileri ile Kültürel Miras Yönetimi İlişkisi. Millî Folklor Dergisi, (84), 73-86. Serin, S. (2012). Sivas'ta Okuyucu Gezme Geleneği. http://www. yigidolar.com/popup/haber-yazdir.asp?haber=1883, E. T. 10.01.2012. Turhan, M. (1969). Kültür Değişmeleri: Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. İstanbul: MEB Yayınevi. Uçkan, Ö. (2009). Kent Ekonomisi, Kümelenme Stratejileri ve Kültür Endüstrileri: Politika Gerekleri. Avrupa ve Türkiye'de Kültür Politikaları Kongresi. İstanbul. Urfalı, A. (2012). Davet, Okuntu ve Okuntucu Dudu. http://www.emirdag.gen.tr, E. T. 08.01.2012. Yanıklar, C. (2010). Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma. C. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. C. 34, S. 1, 25-32. E-Kaynaklar http://www.avsarobasi.com/component/content/article/68/244.html, E. T. 03. 01. 2012. http://www.cddavetiye.com/tr/product.php?id_product=501, E. T. 09. 01. 2012. https://www.gov.uk/government/statistics/dcms-sectors-economic-estimates-2016-gva, E.T. 01.15.2019 http://www.ilanbir.com/cd-davetiye-davetiye-nikah-sekeri-kina-keseleri/, E. T. 10. 01. 2012. http://www.sabah.com.tr/Ekonomi/2010/07/25/yilda_600_bin_dugun_cezbetti_abdli_davids_bridal_turkiyeye_giriyor, E. T. 12.01.2012. http://www.seslidugundavetiye.com, E. T. 25.06.2012. https://www.tuik.gov.tr%2FPdfGetir.do%3Fid%3D24642&usg=AOvVaw2DWrMBoi0XYnI1gSoBCr7w E.T. 25.04.2019