Esâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi

Milattan önce V. yüzyıla kadar uzanan, Arap edebiyatının en parlak devrini oluşturan Cahiliye devri şiiri kaside, Arap şiirinin bilinen ilk ve en köklü nazım şeklidir. Kaside, Muallakat adı verilen ilk örneklerinden başlayarak edebiyatımıza intikal edinceye kadar birçok tecrübe geçirmiştir. Kaside-i Bürde ve Kaside-i Bür'eler ise Hz. Peygamber’i anlatan ve toplumda ma‛kes bulan eserlerin başında gelmektedir. Ka‛b b. Züheyr’in şiirine Hz. Peygamber’in hediye ettiği “hırkaya” istinaden Kaside-i Bürde, Busîrî’nin Hz. Peygamber’i rüyada görme sevinci ile derdinden kurtulması, “iyileşme”sine istinaden de Kaside-i Bür’e olarak anılsa da bu kasideler literatürde Kaside-i Bürde olarak tanınmaktadır. “Bedîiyyât” isminde yeni bir tür oluşturacak şekilde edebiyatı etkileyen Busîrî’nin bu eserinin çoğu Arapça olmak üzere edebiyatımızda birçok tercüme, şerh ve tahmisleri bulunmaktadır. Üzerinde çalıştığımız Esâsî’nin eseri de bu tercümelerden biridir. Hayatı, eserleri hakkında tezkire ve biyoğrafik kaynaklarda ismine rastlayamadığımız şair hakkında bilgiler yok denecek kadar azdır. “XVIII. Asır divan şairi, medrese mensubu” gibi birkaç kaynakta verilen bilgiler de tahminden öte geçmemektedir. Hakkında pek çok soru aydınlatılamasa da Esâsî isminin mahlası olması kuvvetle muhtemel olan şairin iyi yetiştirilmiş Arapça ve Farsçayı bu dillerden çeviri yapabilecek kadar iyi bilen bir âlim olduğunu söyleyebiliriz. Esâsî de bu manzum Kaside-i Bürde tercümesinde tıpkı diğer şairler gibi eserin aslındaki manayı muhafazaya çalışmış, Hz. Peygamber’e olan sevgisini bu eseriyle ortaya koyarak dinî-tasavvufi edebiyatımızın zenginleşmesinde rol oynamıştır. Çalışmamız şuara tezkirelerinde ismi geçmeyen Esâsî hakkında az da olsa bilgi vermeyi ve onun Hafız Hüseyin b.Ali’nin Busîrî’nin Kaside-i Bürde’si ve ona yazılan tahmis ve tercümeleri topladığı kitabındaki Kaside-i BürdeTercümesini ilim âlemine sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kaside, Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür'e, Esâsî, tercüme

A Translation of Kaside-i Burde by Esâsî

Cahiliye Age‘s poem kaside is the first and the most radical verse type of Arabic Poetry,has rooted till the 5th century BC which consists of the most brillant age of Arabic Literature.Kaside has experienced so many changes until it takes place into our literature by starting from its first samples called Muallakat. The Arabic literature has gotten into a new turning point due to the ayahs revealed from God to the Prophet Muhammad at the onset of the seventh century. During this period almost every phase of life has been re-organized and the qasida, written for a definite purpose, has been assigned to praise the prophet Mohammad. Since then, many literary works, within the tradition of writing in verse telling about the prophet Mohammad, reach the climax of lyricism. Kaside-i Bürde and Kaside-i Bür'es are the leading works that tell about the Prophet and have the most interest in the community. Altough people call Ka‛b b. Züheyr’s poem, inspired by mantle of the Prophet and bestowed to him by the Prophet, and to Busîrî’s poem, inspired by his recovery, getting out of his trobles with the joy of dreaming the Prophet, the Kaside-i Bürde; these qasidas are known as Kaside-i Bürde in literature. This work of Busîrî affecting the literature leading to a new kind to be created called Bedîiyyât has many translations, paraphrases and tahmises, most of which is in arabic. This study is one of Esâsî’s these translations. There is almost no infomation about Esâsî in biographies. A couple of sources define him as the eighteenth century Ottoman poet, a madrassah member; but these are just guesses. Although we can not answer many questions about him, we can say that it is higly probable that Esâsî is the pseudonym of the poet who was a well educated scholar and he knew Arabic and Persian so well that he could even make translations in these languages. Esâsî, just like other poets, impressed by the Prophet that inspired our literature both as a human being and a Prophet as well, revealed his love of the Prophet through his translation of Kaside-i Bürde, and he helped our religious and sufi literature develop. Our study aims to give a little information about Esâsî, which is not mentioned in his tezkires, and to present his Kaside-i BürdeTranslation in his book, where he collects the interpretations and translations written by Hafız Hüseyin b. Ali Buss Busîrî and the interpretations and translations written to him.

Keywords:

Kaside, Kaside, Kaside-i Bürde, Kaside-i Bürde Kaside-i Bür'e, Kaside-i Bür'e, Esâsî, Esâsî, translation,

PDF

___

Alan, Hüseyin (2014). Siyerin Gölgesinde Hz. Peygamber Öncesi Mekke ve Arabistan. İstanbul: Beyan. Armutçuoğlu, İlhan( 2009).Kaside-i Bürde. İstanbul:Erkam. Cankurt, Hasan (2015). Seyyid Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve “Miftâhu’s-Sa‘âde” adlı Manzum Kasîde-i Bürde Şerhi. Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay. Çağatay, Neşet (1957). İslamdan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Çavuşoğlu, Mehmed (1986). Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II. Divan Şiiri-Kaside. İstanbul: Türk Dil Kurumu. Çelebi, Ahmet (1997). İslam Öncesi Mekke ve Tarih Anlayışımız. Çev.H.Fehmi Ulus.İstanbul: Seriyye Kitapları. Eliaçık, Muhittin (2009). “Şemsi Paşa’nın Manzum ve Muhtasar Vikâyetü’r-Rivâye Tercümesi”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 2: s. 16-49. Eğri, Sadettin (2013). “Edebiyatta Bedîiyyeler ve Bir Kaside-i Masnû‛a İncelemesi”.Bilig. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 65: s. 151-164. Ergun, Sadeddin Nüzhet ( 1936).Türk Şairleri. C. 3.İstanbul: 1341. Furat, Ahmet Suphi ( 1996). Arap Edebiyatı Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. Güleç, İsmail (2013).“Kaside-i Masnû‛a İle Bedîiyye Aynı Şey midir?”İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XLVIII: s. 63-70. Izutsu, Toshihiko (2013). Kur’an’da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar. Çev. Selahattin Ayaz.İstanbul: Pınar. Hilmi, Ö. Faruk (2013). Kelime Manalı Kaside-i Bürde Şerhi, Fazileti, Havas ve Esrârı. İstanbul Tuğra Neşriyat. Kademoğlu, Mahmut (2000). Kaside-i Bürde. Şâmil İslam Ansiklopedisi. C.4.İstanbul: Şâmil Yay. Kahraman, Bahattin (1991). “Bûsırî'nin Kasîde-i Bürde'si Etrafında Yazılmış Türkçe Eserler”.S.Ü. Fen-Edebiyat Fak. Edebiyat Dergisi S.6, s.167-174. Kahraman, Bahattin (1997). “Le’âli ve Abdurrahîm Karahisârî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri”.Türkiyat Araştırmaları Dergisi S.4, s.57-107. Kaya, Mahmut ( 2011). Kaside-i Bürde’yi Türkçe Söyleyiş. İstanbul: Damla Yayınevi. Kaya, Mahmut (1998).“İmam Busîrî ve Kasîde-i Bürde”. Altınoluk Dergisi, S.154, s.38. Kuzubaş, Muhammet (2007).“Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-Necât Adlı Eseri” (Kasîde-i Bürde Tahmis ve Şerhi). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/1, s.156-192. Sak, Vesile Albayrak (2013).“Said Paşa’nın Kaside-i Bürde Tahmisi”.Turkısh Studies-İnternational Periodical For The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc 8/9, s. 523-559. Sak, Vesile Albayrak (2014).“Şemseddin Sivâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi”. Turkısh Studies-İnternational Periodical For The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc 9/3, s.91-110. Saraç, M. A.Yekta (2004). “Salahaddin-i Uşşakî’nin Belâgat İle İlgili Eseri ve Bu Eserdeki Edebî Terimler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XXXI, s.281-318. Saraç, M. A.Yekta (1995). Şeyhülislam Kemal Paşazâde: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Şiirleri. İstanbul: Risale Yay. Sezer, İ.Hakkı (2000).“Kaside-i Bürde ve Nesir ve Manzum Tercümesi”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.1, s.65-88. Şahin, E. Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). Devirler-İsimler-Eserler-Terimler. C.5. İstanbul: Dergâh Yay. 212-214. Yeniterzi, Emine (2010).“Bir Edebi Tür Olarak Na‘tlar”.Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara:Türkiye Diyanet Vakfı Yay.