Çevirmen adaylarının çeviri bilgisi ve çeviri kararları

Çeviri edinci, çeviri eğitiminde gözde araştırma konularından biri olmuştur. Kimi araştırmacılar birçok alt edinçten oluşan kendi çeviri edinci modellerini öne sürmüştür. Bu araştırma, çeviri edincini oluşturan alt-edinçlerden biri olan çeviri bilgisi alt edincini ve karar verme becerilerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle, “çevirmen adayları çeviri görevlerine nasıl yaklaşır?” olarak belirlenmiş olan araştırma sorusuna yanıt bulmak için PACTE’nin yapmış olduğu araştırmayı farklı bir amaçla, çeviri bilgisi alt edinci ve karar verme becerisini ölçmek için yaptık. Araştırmanın verileri, PACTE tarafından geliştirilen çeviri bilgisi anketi ve çevrilmiş bir metin aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi Çeviribilim Bölümü'ne kayıtlı son sınıf öğrencilerinden seçilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre devingen çeviri görüşünü yansıtan soru ortalamaları durağan çeviri görüşünü yansıtanlardan biraz daha yüksek olmakla beraber, öğrencilerin çoğunluğu bu 2 karşıt görüş arasında kalmıştır. Ayrıca, öğrencilerin çeviriye yaklaşımlarında tutarlı olmadıkları bulunmuştur. Doğrudan sorular karşısında öğrenciler erek odaklı yaklaşımlara yönelseler de uygulamada sözcüğü sözcüğüne çözümler uygulamışlardır. Ayrıca öğrencilerin metinsel sorunları çözme eğilimi gösterdikleri, ancak amaca ilişkin sorunlarla karşılaştıklarında başarısız oldukları görülmüştür. Son olarak araştırma, çeviri bilgisi alt edinciyle karar verme becerisinin birbiriyle ilişkili olmadığını ancak; çeviri görüşüne ilişkin tutarlılık ve karar verme becerisinin pozitif yönde ilişkili olduğunu, bir başka deyişle öğrencilerin çeviriye ilişkin yaklaşımları ne kadar tutarlıysa o kadar kabul edilebilir çeviri kararları aldıklarını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri edinci, çeviri bilgisi edinci, karar verme becerisi, çeviri eğitimi, PACTE

Translation knowledge and translation decisions of translator trainees

Translation competence has been one of the favourite research areas in the field of translator training. Several scholars have put forward their models of translation competence - the majority of which consist of several sub-competences. This study aims to assess one of the sub-competences forming the translation competence- the translation knowledge sub-competence and the decision-making ability of senior students enrolled in the Translation Studies Departments. To find answers to the research question “how do translation trainees approach translation tasks?” we replicated the research done by PACTE but for another purpose: to assess the translation knowledge sub-competence and the decision-making ability. Data was collected through a translation knowledge questionnaire developed by PACTE and through a translated text. The results indicate that although the mean of questions reflecting the dynamic view of translation is slightly higher than those reflecting static view, the majority of the students were stuck in the middle of these 2 opposite views and students were not coherent in their approach to translation. Although when asked directly, they tended to favour target-oriented approaches, in practice they applied literal solutions. It was also found that students were apt to solve textual problems but failed when faced with intentionality problems. Finally, research showed that the translation knowledge sub-competence and decision-making ability were not related whereas coherence and decision-making ability were positively correlated which means that the more coherent students are in their approach to translation, the more likely they are to make acceptable translation decisions.

Keywords:

Translation competence, translation knowledge competence, decision-making, translator training, PACTE,

PDF

___

Akdağ, A.I. (2015). Mütercim Tercümanlık Öğrencilerinde Çeviri Edincinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Istanbul University, İstanbul. Angelelli, C. V., & Jacobson, H. E. (Eds.). (2009). Testing and assessment in translation and interpreting studies: A call for dialogue between research and practice. John Benjamins Publishing. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kozlova, I., Neunzig, W., Presas, M., ... & Romero Ramos, L. (2005). Investigating translation competence: Conceptual and methodological issues. Meta: journal des traducteurs, 50(2), 0609-619. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kozlova, I., Kuznik, A., Neunzig, W., ... & Romero Ramos, L. (2008). First results of a translation competence experiment:'Knowledge of translation'and'Efficacy of the translation process'. Translator and interpreter training. Issues, methods and debates, 104-126. Beeby, A., Fernández, M., Fox, O., Albir, A., Kozlova, I., Kuznik, A., ... & Wimmer, S. (2009). Results of the validation of the PACTE translation competence model: Acceptability and decision-making. Across Languages and Cultures, 10(2), 207-230. Beeby, A., Fernández Rodríguez, M., Fox, O., Kuznik, A., Neunzig, W., Rodríguez-Inés, P., ... & Wimmer, S. (2011). Results of the validation of the PACTE translation competence model: Translation project and dynamic translation index. Cognitive explorations of translation, 30-56. Dancette, J. (1995). Parcours de traduction: étude expérimentale du processus de compréhension. Presses universitaires de Lille. EMT. (2009). Competences for professional translators, experts in multilingual and multimedia communication. Retrieved from: http://ec.europa.eu/dgs/translation/.../emt_compet ences_translators_en.pdf. Esen-Eruz, S. (2011). Akademik Çeviri Eğitimi. Multilingual:İstanbul. Eser,O. (2013). Çeviri Eğitiminde Edinç Kavramının Değerlendirilmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Istanbul University, İstanbul. Göpferich, S. (2009). Towards a model of translation competence and its acquisition: the longitudinal study TransComp. Behind the mind: Methods, models and results in translation process research, 4(4), 11-37. Hönig, H. G. (1991). Holmes’“mapping theory” and the landscape of mental translation processes. Translation studies: The state of the art, 77-89. Hönig, H.G. 1995. Konstruktives Übersetzen. Tübingen: Stauffenburg. Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım. Kelly, D. (2002). Un modelo de competencia traductora: bases para el diseño curricular. Puentes, 1(enero), 9-20. Kussmaul, P. (2011). Components of Translator Training. Turgay Kurultay’a Bir Armağan–Çeviribilimden Kesitler, 245-249. Neubert, A. (2000). Competence in language, in languages, and in translation. In C. Schaffner and B. Adab (Eds), Developing Translation Competence, pp. 3-18. Onwuegbuzie, A. J., & Collins, K. M. (2007). A Typology of Mixed Methods Sampling Designs in Social Science Research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316. Retrieved from http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol12/iss2/9. PACTE. (2003). Building a translation competence model. In Triangulating Translation: Perspectives in Process Oriented Research, pp. 43-69. Pym, A. (2003). Redefining translation competence in an electronic age. In defence of a minimalist approach. Meta: journal des traducteurs/Meta: Translators' Journal, 48(4), 481-497. Rothe-Neves, R. (2007). Notes on the concept of «translator’s competence». Quaderns: revista de traducció, (14), 125-138. Schäffner, C., & Adab, B. (Eds.). (2000). Developing translation competence (Vol. 38). John Benjamins Publishing. Yazıcı, M. (2001). On Translation Training in Higher Education from Times Past To The Present. Journal of Translation Studies, 11 91-102. Yazıcı, M. (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual.