Üsküplü İshak Çelebi Dîvanı'nda Beşerî Hayat

İshâk Çelebi (?-1538), Osmanlı İmparatorluğu’nun Rumeli’deki mühim kültür merkezlerinden biri olan Üsküp’te on beşinci yüzyılın ikinci yarısında doğmuştur. Ailesi de Üsküp’ün yerlisidir. Babası kılıç ustası olduğu için Kılıççı İbrahim diye anılırdı. İshâk Çelebi’nin Üsküp’te başladığı tahsil hayatını nerede tamamladığı kesin olarak bilinmemektedir. Biraz baba mesleğine tevessül etse de daha sonra ilim tahsiline koyulmuş ve Kara Bali Efendi’den mülâzim olmuştur. Üsküp, Serez, Edirne ve Bursa’da müderrisliklerde bulunmuş, Şam’da kadılık yapmıştır. On altıncı yüzyıl Klasik Türk şiirinin önemli temsilcilerinden biri olan İshâk Çelebi’nin Divanı’ndan başka Selîmnâme’si ve Risâle-i İmtihâniyye’si vardır. Üsküplü İshâk Çelebi, yaşadığı döneme dair, iyi bir gözlem ve tahlil yaparak günlük hayata kayıtsız kalmamış, bu gözlem ve tahlillerini çeşitli hayallerle süsleyerek Divan’ına ustaca yansıtmasını bilmiştir. Bu çalışmamızda, Üsküplü İshâk Çelebi’nin Divanı’nda yaşadığı asırdaki beşerî hayatı yansıtan unsurlar, muhtelif başlıklar altında tasnif edilerek bunlara şiirlerinden örnekler verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Klasik (Divan) Edebiyat, Üsküplü İshâk Çelebi, : Klasik (Divan) Edebiyat, Edebiyat, Beşerî Hayat

The Human Life in The Dıwān Of Isḥāq Chalabi Of Skopje

Isḥāq Chalabi (?-1538) was born in Skopje, one of the important cultural centers of the Ottoman Empire in the second half of the 15th century. His family members were originally from Skopje. He was called Kılıççı İbrahim in that his father was a sword master. It is not known exactly where Isḥāq Chalabi completed his education even though it started in Skopje. He seems to be interested in his father's profession for a while but then he began dealing with scholarly works. He became a probationer (mulāzim) after Kara Bali Efendi. He served as a mudarris in Skopje, Seres, Edirne and Bursa, and as a qadi in Damascus. As one of the preeminent representatives of Classical Turkish poetry in the sixteenth century, Isḥāq Chalabi authored not only his Diwān but also Salīmnāma and Risālā-i Imtihāniyya.In this study, the elements reflecting the human life in the century in which Isḥāq Chalabi lived would be classified under various headings, and some examples from his poetry would be given.

Keywords:

Classical (Divan) Literature, Isḥāq Chalabi of Skopje, Human Life,

PDF

___

Çavuşoğlu, Mehmed. Necati Bey Divanının Tahlili. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
Doğan, Muhammet Nur. “Klasik Türk Edebiyatında Osmanlı Hayatının İzleri”. Eski Şiirin Bahçesinde. İstanbul: Alternatif Yayınları, 2005.
İnalcık, Halil. Şair ve Patron, Ankara Doğu Batı Yayınları, 2003.
Kaya, Emir Erdem. “Türk Ordu Geleneğinde Askeri Müzik Olgusu”, İDİL 1/3, 96.
Kemikli, Bilal. “Divan Şiirinde Hastalık ve Tedavi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16/1, 31.
Kınalı-zâde Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-Şuarâ, nşr: İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Basımevi, 1989.
Kurnaz, Cemal. Hayâlî Bey Divânı’nın Tahlili. İstanbul: MEB Yayınları, 1996.
Levend, Agâh Sırrı. Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
Onay, Ahmet Talat. Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. nşr: Cemal Kurnaz. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Özkan, Ömer. Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2007.
Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: L&M Yayınları, 2003.
Parmaksızoğlu, İsmet. “Üsküplü İshâk Çelebi ve Selim-nâmesi”, İ.Ü. Ed. Fak. Tarih Dergisi, 3/5-6: 4.
Savaş, Hamdi. “Kılıççı-zâde İshâk Çelebi”. İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, C. XXII, 528-529.
Say, Ahmet. Müzik Sözlüğü. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2012.
Sefercioğlu, Nejat. Nev‘î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
Üsküplü İshâk Çelebi. Dîvan Tenkidli Basım. Nşr: Mehmed Çavuşoğlu-M. Ali Tanyeri. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, 1990.