“BERÂET-İ ZİMMET ASILDIR” KAİDESİNİN TEMELLERİ, KAPSAMI VE EVRENSELLİĞİ

Öz İslam dininin esasları genel olarak iman, amel, ahlak kısımlarına ayrılmıştır. Amel, fıkhın kapsamında ele alınmıştır. Fıkıh da usûl ve füru‘ şeklinde ifade edilen iki yazım türüne sahip olmuştur. Fıkıh ilminin bu yazım türleriyle birçok alt edebi türler ortaya çıkmıştır. Bu alt türlerden birisi de kavâid edebiyatı denilen genel kurallardır. Bu kurallara “küllî kâideler” denilmektedir. Küllî kâidelerin kaynağı dinî naslar, fıkhî miras ve kültürel unsurlardır. İslam hukukundaki genel kurallardan bir tanesi de “Berâet-i zimmet asıldır” kâidesidir. Bu kâideye göre kişi asıl olarak doğuştan, suçsuzdur, borçsuzdur. Bu kural aynı zamanda “Asli berâet ilkesi” olarak tanımlanmaktadır. Kişi suçu ispat edilirse suçlu, borcu ispat edilirse borçlu olur. Kişinin zimmetinin boş olması temel olarak Kur’ân-ı Kerim ve Sünnete dayanmaktadır. Asli berâet ilkesi ibadetlerde, borçlar hukukunda, ceza hukukunda geçerlidir. İslam hukukunun temel prensiplerinden birisi olan kişinin borçsuzluğu ve suçsuzluğu ilkesi esasen, evrensel bir kuraldır. Bütün hukuk sistemlerinde yeri vardır. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde de mevcuttur. Bu beyannameye göre; kişi kamuya açık olarak suçu ispatlanıncaya kadar suçsuzdur. Kendisini savunma hakkı vardır. Asli berâet ilkesi günümüzde uygulanan hukuk sistemlerinde de mevcuttur. Bu ilkeye güncel hukukta “masumiyet (suçsuzluk) karinesi” denilmektedir. ABSTRACT The principles of the religion of Islam are generally separated as faith, deeds and morals. Deeds are covered within the scope of Islamic Law (Fiqh). Islamic Law also has two types of writing: method (usûl) and issue (füru'). Many sub-literary genres have emerged with these writing types of the science of Islamic Law. One of these sub-genres is called regulations (kavaid) literature which is a general rule. These rules are called "universal rules". A person becomes guilty if his guilt is proven, a debtor if his debt is proven, and a sinner if he commits a sin. Contrary to Christianity’s claim about the existence of the original sin, there is no original sin in Islam. If there is doubt about the proof of crime and debt, the situation is evaluated in favor of the accused, in a manner that is essentially based on the Qur'an and the Sunnah. The principle of “everyone is innocent until proven guilty” is valid in criminal law, in the law of obligations and in worship. This principle is also related to some other general rules as well. It is a universal rule that a person should be essentially debt-free and guilt-free; and this rule has its place in all legal systems. This principle is also present in the Universal Declaration of Human Rights. According to this declaration, the person is publicly innocent until proven guilty; and everyone has the right to defend themselves. The principle of essential acquittal is also present in the legal systems applied today. Currently in law, this principle is called “presumption of innocence (guiltlessness)”.

Anahtar Kelimeler:

Fıkıh, , Küllî Kâide, , Berâet, , Zimmet, , Asıl, , Temel, , Evrensellik,

THE FOUNDATIONS, SCOPE AND UNIVERSALITY OF THE PRINCIPLE OF "EVERYONE IS INNOCENT UNTIL PROVEN GUILTY "

ABSTRACT The principles of the religion of Islam are generally separated as faith, deeds and morals. Deeds are covered within the scope of Islamic Law (Fiqh). Islamic Law also has two types of writing: method (usûl) and issue (füru'). Many sub-literary genres have emerged with these writing types of the science of Islamic Law. One of these sub-genres is called regulations (kavaid) literature which is a general rule. These rules are called "universal rules". A person becomes guilty if his guilt is proven, a debtor if his debt is proven, and a sinner if he commits a sin. Contrary to Christianity’s claim about the existence of the original sin, there is no original sin in Islam. If there is doubt about the proof of crime and debt, the situation is evaluated in favor of the accused, in a manner that is essentially based on the Qur'an and the Sunnah. The principle of “everyone is innocent until proven guilty” is valid in criminal law, in the law of obligations and in worship. This principle is also related to some other general rules as well. It is a universal rule that a person should be essentially debt-free and guilt-free; and this rule has its place in all legal systems. This principle is also present in the Universal Declaration of Human Rights. According to this declaration, the person is publicly innocent until proven guilty; and everyone has the right to defend themselves. The principle of essential acquittal is also present in the legal systems applied today. Currently in law, this principle is called “presumption of innocence (guiltlessness)”.

Keywords:

Islamic Lav, , Universal Rule, , Acquittal of Embezzlement, , Essence, , Fundamental, , Universality, ,

PDF

___

ALİ HAYDAR EFENDİ, Hocaeminefendizâde. (1853-1935) Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, I-IV, 2. Basım, 2017.
AZAK, Necmettin. Ebû Saîd El-Hâdimî’nin Mecâmiu’l-Hakâik Adlı Eserindeki Kavâid-i Küllîye’nin İslâm Hukuku’nun Temel Kâideleri İçindeki Yeri ve Önemi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
APAYDIN, Yunus. İslam Hukuk Usulü. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 6. baskı, 2018.
BAKKAL, Ali, SULA, Zehra. Mecelle’deki Küllî Kâidelerin Genel Kural Tipi Diğer Kavramlarla İlişkisi ve Bunların Delil Oluş Keyfiyeti. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Yıl:2019/2, Sayı: 43.
BARDAKOĞLU, Ali. “Berâet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 1992.
BERKİ, Ali Himmet. Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye). İstanbul: Hikmet Yayınları, 1985.
BİLMEN, Ömer Nasuhi. “Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye” Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1423/2002.
ÇAYAN, Gökhan. Masumiyet Karinesi Doktrini. TAAD, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 42, Nisan, 2020.
EL-CÎLÂLÎ, el- Merînî. el-Kavâidi’l-usûliyye inde’l-imam Şâtıbî min hılâl-i kitabihi’l-muvâfakât. Demmam: Dâru İbn Kayyim, 2002.
ELMALILI, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
ERDOĞAN, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 4. Baskı, 2013.
HÂDİMÎ, Ebû Saîd Muhammed (Ö. 1176/1762). Mecâmiʿu’l-ḥaḳâʾiḳ. İstanbul: Dâru’t-tabâii’l-âmire, 1308.
HAYAT, Büyük Türk Sözlüğü, Hayat Yayınları, y.y, t.s.
HEYET, Hadislerle İslâm, Hadislerin Hadislerle Yorumu. I-VII, DİB, Ankara: Özgün Matbaacılık 2014.
İBN MÂCE, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö.274/887). es-Sünen. Riyad: Mektebetü’l-maârif, ts. İBN NÜCEYM, Allame Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. (ö. 970/1563) el-Eşbah ve’n-Nezair. Kahire: Dâru’l-fikir, 1998.
İBN ABDÜSSELAM, İzzeddin Ebû Muhammed İzzüddîn Abdülazîz b. Abdisselâm b. Ebi’l-Kāsım es-Sülemî ed-Dımaşkī. (ö. 660/1262) Ḳavâʿidü’l-aḥkâm fî meṣâliḥi’l-enâm (el-Ḳavâʿidü’l-kübrâ). Dımeşk: Dâru’l-kalem, 2000.
KARAMAN, Hayrettin vd. Kur’ân Yolu, Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, I-V, 2006.
KUR’ÂN YOLU. Erişim 06 Ekim 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr
KAYA, Eyyüp Said- Hacak, Hasan. “Zimmet”. DİA, İstanbul, 2013.
KIZILKAYA, Necmettin. Hanefi Mezhebi Bağlamında İslam Hukukunda Küllî Kâideler. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
----------------, Hanefi Furû-ı Fıkıh Eserlerinde Fıkhî Kâidelerin Uygulama Alanına Bir Örnek Olarak Bedâi‘u’s-Sanâi‘. Konya: İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 8, 2006.
KİTAB-I MUKADDES. Erişim 06 Ekim 2021. https://www.kitabimukaddes.com
KOÇYİĞİT, Yaşar. İslam Hukukunda Bir Hüküm ve Küllî Kâide Kaynağı Olarak Istıshâb. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006. KÖSE, Saffet. İslam Hukukuna Giriş. İstanbul: Hikmetevi yayınları, 2. Baskı, 2012.
MOLLA HÜSREV, Mehmed b. Ferâmurz b. Ali Muhyiddin Hüsrevî (ö. 885/1480). Mirʾâtü’l-uṣûl fî şerḥ-i Mirḳāti’l-vüsûl. İstanbul: Eser Kitabevi, ts.
MÜSLİM B. EL-HACCÂC, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (v.261/874). el-Cami’u’s-sahih. Riyad: Daru Tayyibe, 1427/2006.
PEKCAN, Ali. İslam Hukuku Literatüründe Fıkhın Genel Kurallarına Dair İlk Risale. İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2003.
SERAHSÎ, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl (483/1091). el-Mebsût. Beyrut: I-XXXI, Dâru’l-Ma’rife, ts.
-------Usûlü's-Serahsî. (Thk. Ebu'l-Vefa Afgânî), Beyrut: I-II. Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
SÜBKÎ, Tâceddin, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî es-Sübkî (ö. 771/1370). el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir. Tahkik, Âdil Ahmed Abdülmevcûd – Ali Muhammed Muavvaz, Beyrut: I-II. Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1991.
SÜYÛTÎ, Celaleddin Abdurrahman eş-Şafiî (ö. 911/1505). el-Eşbah ve’n-Nezair. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1983.
ŞİMŞİRGİL, Ahmet- Ekinci, Ekrem Buğra. Ahmet Cevdet Paşa ve Mecelle. İstanbul: KTB yayınları, 2. Baskı, 2009.
ŞİRVÂNÎ, Ahmed Hamdi. Levâmi‘u’d-Dekâik Fî Tercemeti Mecâmi‘i’l-Hakâik (Mecâmi‘u’l-Hakâik Tercümesi). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 91, 2017. TİRMİZÎ, Ebû İsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre es-Sülemî (v.279/892). Sünenü’t-Tirmizî. Riyad: Mektebetü’l-maârif, ts. TUZCU, Abdullah. Kur’ân-ı Kerim Açısından Mecelle’nin Küllî Kâideleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Erzurum, 2012. TÜMER, Günay. “Asli Günah”. DİA. İstanbul: 1991.
ÜZÜLMEZ, İlhan. Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları. TBB Dergisi, Sayı, 58, 2005.
YENİDÜNYA, A. Caner. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Masumiyet Karinesi”. Güncel Hukuk Aylık Hukuk Dergisi, Sayı:5, Mayıs 2004.
ZEBÎDÎ, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Bilgrâmî el-Hüseynî ez-Zebîdî (ö. 1205/1791). Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. Kuveyt: Kuveyt Hükümet Matbaası, 2001.
ZEYDAN, Abdülkerim. el-Vecîz fi Şerhi’l-kavâidi’l-fıkhiyye fi’ş-şeriati’l-islamiyye. Dımeşk: Müessetü’r-risale, 2017.
ZEYDAN, Abdülkerim. İslam Hukukuna Giriş. Çeviri, Ali Şafak, İstanbul: Kayıhan Yayınevi, 2008, 136, 13
https://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrensel-beyannames/ (Erişim, 17.07.2021)
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf (Erişim, 21,07.2021)