Cahiliye Dönemi Hukukunun Kaynak Nitelikleri

Öz: Bu makalede câhiliye dönemi olarak adlandırdığımız risâlet öncesi dönemde Arap yarımadasında uygulanan hukuk disiplinlerinin kaynak nitelikleri incelenmektedir. Araştırmada yöntem olarak nitel araştırmalardan sayılan metin analizi yoluyla dönemin hukuku hakkında veriler toplanmıştır. Ulaştığımız veriler sonucunda câhiliye dönemi hukukuna kaynaklık eden unsurlar başlıklar haline getirildikten sonra, içerik olarak oluşturulmuştur. Araştırmada ağrılıklı olarak Hicaz bölgesi sınırları içinde uygulamada olan hukuk disiplinlerinden olan ceza hukukunun kaynak nitelikleri incelenmiştir. Ancak yeri geldiğinde yarımadanın diğer bölgelerindeki hukuki tasarruflar ve ceza hukuku dışındaki disiplinlerden faydalanılarak, dönemin hukukunun kaynak nitelikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada yarımadada cari olan hukukun kaynak niteliklerinin önemli bir kısmının yarımadanın iç dinamikleri sonucunda şekillendiği; bununla beraber yarımadanın farklı kültür ve medeniyetlere komşu olması nedeniyle, dış dinamiklerden etkilenerek yarımada hukukunun kaynak niteliklerinin oluştuğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Cahiliye Dönemi, Hukuk, Ceza Hukuku, Kaynak, Nitelik

Source Qualifications Of Jahiliyya Period’s Law

Abstract: Within this article, It’s tried to examine the source qualifications of law disciplines that were in practice during the prevrcus period of treatise. As the method of research, the data about that period’s law were calected thraugh text analysis method which is specified as one qualitative methods. As the result of data we reached, the elements soyurced jahiliyya period’s law are formed as contents after they are brought up as titles. Within the scope of research, source qualitatives of crime law that is on of the law disciplines largely applied in Hijaz regicn is examined. Source qualitatives of the period’s law were also tried to be detected by getting help from the disciplines apart from crime law, and legal disposels in the other regions of the peninsula. Within the text , It is absorved that internal dynamics of the penisula shaped the crucial part of the source of law which was valid during that period, coupled with this, peninsula law’s source qualitatives were formed by getting affected by external dynamics due to the fact that peninsula was neighbour to different cultures and civilizations.

Keywords:

Islam Law, Jahiliyya Period, Law, Crime Law, Source, Qualification,

PDF

___

Adem, Apak, Ana Hatlarıyla İslam Öncesi Arap Tarihi Ve Kültürü, İstanbul: Ensar Neşriyat, 4. Basım, 2019.
Ali, Cevat, el-Mufassal fi Târihi’l-Arab Kable’l-İslâm, Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfetü’d-Dîniyye, 3. Basım, 1993.
Âlûsî, Mahmuh Şükri, Bulûğu’l-Ereb fi Marifeti Ahvâli’l-Arab, thk. Muhammed Behcet el-Eserî, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2009.
Alûsî, Mahmud Şükri, U‘kubâtü’l-Arab fî Câhiliyyetihâ, thk. Muhammed Behcet el-Eserî, Beyrût: el-Merkezü’l-Akademî, 1. Basım, 2015.
Aydın, Hakkı, İslam Ve Modern Hukukta İşkence, İstanbul: Beyan Yayınları, 1997.
Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Câbir, el-Ensâbü’l-Eşrâf, thk. Süheyl Zükkâr, (Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1996.
Beydâvî, Abdullah b. Ömer, Tefsîru’l-Beydâvî, thk. Muhammed Muhyiddin el-Esfer, Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Basım, 2019.
Bûtî, Ramazan, Fıkhu’s-Sîre, çev. Atik Aydın, Ümit Demirhan, İstanbul: Dönem Yayıncılık, 2. Basım, 2018.
Cerrahoğlu, İsmail, “Kur’âni Kerim ve Hanifler” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, (1963), 81-92.
Çelikkol, Yaşar, İslam Öncesi Mekke, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Basım, 2016.
Daş, Fuat, Câhiliye Döneminde Arap Savaşları, İstanbul: Hiper Yayınları, 1. Basım, 2019.
Demircan, Adnan, Câhiliye Arapları, İstanbul: Beyan Yayınları, 3. Basım, t.y.
Dihlevî, Şah Veliyyullah, Huccetullahi’l-Bâliğa, Beyrût: Dâru’l-Ceyl, 1. Basım, 2005.
Ebû Hayyân, el-Endelüsî, Tefsîru’l-Bahri’l-Muhît, thk. Adil Ahmed Abdülmersûd, (Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1.Basım, 1993.
Ezrakî, Ebu’l-Velid Muhammed b. Abdullah, Ahbâru Mekke ve Mâ Câe Fîhâ Mine’l-Asâr, Mekke: Mektebetü’l-Esedî, 1. Basım, 2012.
Güriz, Adnan, Hukuk Başlangıcı, Ankara: Siyasal Kitapevi, 12. Basım, 2009.
Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, çev. Mehmet Yazan, Ankara: Beyan Yayınları, t.y.
Hamidullah, Muhammed, İslam Müesseselerine Giriş, çev. İhsan Süreyya Sırma, İstanbul: Beyan Yayınları, 1992.
Heyet, el-Mucemu’l-Vasît, Mısır: Mektebetü’ş-Şurûki’d-Düveliyye, 4. Basım, 2004.
İbn Asâkîr, Ebü’l-Kâsım Alî b. el-Hasen . Hibbetillâh b.Hüseyn ed-Dimeşkî eş-Şâfıî, Târîhu Medîneti Dımaşk, thk. Amr b. Ğarâme, Beyrût: Dâru’Fikr, 1995.
İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammed b. Habib el-Hâşimî, el-Muhabber, çev. Adem Apak, İsmail Güler, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik, es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Saka, y.y., t.y.
İbn İshâk, Ebû Abdillah Muhammed b. İshâk b. Yesâr el-Kureşî, Kitâbu Sîreti Rasûlillah, nşr:Ferdinand Wustenfeld, Götingen:Dicterichsche Universtats, 1860.
İçel, Kayıhan, Süheyl Doğan, Karşılaştırmalı Ve Uygulamalı Ceza Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları 5. Basım, 2006.
Kuzgun, Şaban, “Hanif”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklobedisi, 16/33-39, İstanbul: TDV Yayınları 1997.
Mâcid, Muhammed Abdullah, Âdâtü Ehli’l-Câhiliyye, Beyrût: Dâru’l-Ğavsâni li’d-Dirâseti’l- Kurâniyye, 1. Basım, 2019.
Merzûkî, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed, el-Ezminetü ve’l-Emkine, thk. Halil el-Mansûr, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1996.
Özgenç, İzzet, “Davranış Normları Teorisi Hukuk Ve Ahlak İlişkisi,” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-2, (1996), 430-455.
Öz, Mustafa, “Zındık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklobedisi, 44/390-391, İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Polat, Murat, İslam Hukukunda Suç-Ceza Dengesi, Ankara: Astana Yayınları,1. Basım, 2019.
Râzî, Ebû Abdillah Fahruddin Muhammed b.Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1981.
Sallâbî, Ali Muhammed, es-Sîretü’n-Nebeviyye, Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 7. Basım, 2015.
Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerîm, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrût: Müessesetü’r-Risâleti Nâşirûn, 1. Basım, 2010.
Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, el-Mu‘cemu’l-Kebîr, thk. Hamdi Abdülmecid es-Selefî, Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye, t.y.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerir, Târîhü’t-Taberî, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl el-İbrahim, Mısır: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Basım, t.y.
Uslu, Recep, “Hums”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklobedisi, 18/364-365, İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Yakûbî, Ahmed b. Ebî Yakub İshak b. Cafer, Târîhü’l-Ya‘kûbî, Beyrût: Dâru Sadr, 4. Basım, 1995.
Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayruddîn b. Mahmûd b. Muhammed Fâris ez-Ziriklî, el-A‘lâm, Beyrût: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 5. Basım, 2002.