İklim Değişikliğine Karşı Dirençli Kentler: Kentsel Isı Adası Etkisi Bağlamında Bir İnceleme

İklim yapısında meydana gelen önemli değişimlerin başlıca sebepleri arasında endüstrileşme faaliyetlerine bağlı olarak nüfusun hızla artması, kentleşme faaliyetleri ve doğal kaynak kullanımının kontrolsüz biçimde sürdürülmesi yer almaktadır. Bahsi geçen değişimlerin olumsuz etkilerinin bölgelere göre farklılık gösterdiği ve genel olarak sıcaklıkların artması, deniz suyu seviyesinde yükselme, düzensiz yağış rejimleri ve aşırı hava olaylarının gözlenmesi biçiminde kendisini gösterdiği bilinmektedir. Gözlenen iklimsel ve meteorolojik değişimlerin beklenen ve yaygın bir sonucu olarak kentsel ısı adası etkisi ortaya çıkmaktadır. Bu etki, yoğun yapı ve nüfusun yer aldığı sıkışık dokuya sahip kentlerde önemli ölçüde hissedilebilir durumdadır. Kentsel ısı adası etkisi, yalnızca iklimsel ve meteorolojik bakımdan meydana getirdiği değişimlerle değil, aynı zamanda kentlerde ikamet eden vatandaşların yaşam kalitesinin düşmesi ve özellikle toplumdaki dezavantajlı gruplar için halk sağlığı tehdidi oluşturmasıyla öncelikli olarak ele alınması gereken konular arasında yer almaktadır. Bu noktadan hareketle, çalışmada iklim değişikliğine neden olan ve kentsel alanlarda olası afet risklerini artıran antropojenik unsurlar ile kentsel ısı adası etkisi arasında neden – sonuç ilişkisi kurulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, ilgili akademik literatür detaylı biçimde incelenmiş, ulusal ve uluslararası düzeyde kentsel ısı adası etkisini minimize etmek ve/veya bertaraf etmek için geliştirilen uygulamalar değerlendirmeye alınmıştır. Sonuç olarak, şehir planlama disiplininin bakış açısından kentsel dirençliliğin sağlanmasında kilit rol oynayan kentsel ısı adası etkisi vurgusu yapılmış olup, şehir planlama disiplini kapsamında küresel iklim değişikliğiyle uyumlu stratejilerin neler olabileceği ve kentsel dirençliliğin artırılması adına hangi uyum ve adaptasyon politikalarının geliştirilebileceği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İklim değişikliği, kentsel ısı adası etkisi, kentsel dirençlilik, afet riski, şehir planlama

Resilient Cities Against Climate Change: A Review in the Context of the Urban Heat Island Effect

Significant changes have occurred in the climate structure due to the rapid increase in the population regarding industrial activities, urbanization facilities and uncontrolled usage of natural resources. The negative impacts of these changes vary by region and they are manifested themselves in the form of increasing temperatures, rising seawater levels, irregular precipitation regimes and the observation of extreme weather events. An expected and widespread consequence of these climatical and meteorological changes is the urban heat island effect. The urban heat island effect is caused not only by climatic and meteorological changes, but also by a decrease in the quality of life of citizens residing in cities and, in particular, disadvantaged groups in society. So, this issue has a priority as a public health threat. Based on this point, the study aimed to establish a cause–effect relationship between the urban heat island effect and anthropogenic elements that cause climate change and increase possible disaster risks in urban areas. In this context, the relevant academic literature has been examined in detail and the applications have been evaluated which are developed to minimize and eliminate the urban heat island effect at the national and international levels. As a result, strategies compatible with global climate change are discussed within the scope of urban planning discipline and what adaptation and adaptation policies can be developed in order to increase urban resilience.

Keywords:

Climate change, urban heat island effect, urban resilience, disaster risk, urban planning,

PDF

___

Alexander, P. J., Mills, G. (2014). Local Climate Classification and Dublin’s Urban Heat İsland. Atmosphere, 5(4), 755-774.
Belgil, V. (1995). Karlar ve Rüzgârlar. Cumhuriyet Bilim – Teknik Dergisi, Ocak 1995.
Birleşmiş Milletler (BM) (2018). World Urbanization Prospects 2018 – Our future is urban Department of Economic and Social Affairs. https://www.un.org/development/desa/publications/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html. Erişim Tarihi: Şubat 2023.
Birleşmiş Milletler (BM) (2022). World Population Prospects 2022: Summary of Results. https://reliefweb.int/report/world/world-population-prospects-2022-summary-results. Erişim Tarihi: Şubat 2023.
Brown, H., Proust, K., Newell, B., Spickett, J., Capon, T., Bartholomew, L. (2018). Cool communities—Urban density, trees, and health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(7), 1547.
Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED) (2020). The İnternational Disasters Database, https://www.emdat.be/database. Erişim Tarihi: Şubat 2023. Dubbeling M., Campbell, C., C.,Hoekstra F. ve Veenhuizen, R. (2009). Building Resilient Cities, Urban Agriculture Magazine, 22, 3-11.
Dursun, D., Yavaş, M. (2017). Soğuk İklime Duyarlı Kentsel Tasarım Yaklaşımları. Journal of the Institute of Science and Technology, 7(2), 269-278.
Environmental Protection Agency (EPA). (2003). Cooling Summertime Temperatures . Strategies To Reduce Heat İslands. https://www.epa.gov/sites/default/files/2014-06/documents/hiribrochure.pdf. Erişim Tarihi: Ocak 2023.
Galderisi, A. (2014). Urban resilience: A framework for Empowering Cities in Face Of Heterogeneous Risk Factors. Z magazine (Boston, Mass.), 11(1), 36-58.
Gerçek, D., Bayraktar, N.T. (2014). Kentsel Isı Adası Etkisinin Uzaktan Algılama İle Tespiti Ve Değerlendirilmesi: İzmir Kent Örneği. 5. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (Uzal-CBS 2014), 14-17 Ekim 2014, İstanbul.
Holling,C.,S. (1973). Resilience and Stability of Ecological Systems. https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.es.04.110173.000245. Erişim Tarihi: Ocak 2023.
Howard, L. (1818). The Climate of London. http://urbanclimate.org/documents/LukeHoward_Climate-of-London-V1.pdf. Erişim Tarihi: Ocak 2023.
Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) (2023). AR6 Synthesis Report: Climate Change 2023. https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-cycle/. Erişim Tarihi: Ocak 2023.
Kadıköy Belediyesi (2018). Kadıköy Belediyesi İklim Adaptasyon Eylem Planı, 2. Rapor. https://anlat.kadikoy.bel.tr/kbpanel/Uploads/Files/KadikoySECAP.pdf. Erişim Tarihi: Ocak 2023.
Kim H.H. (1992). Urban Heatisland. International Journal of Remote Sensing, 13, 2319–2336.
Matzarakis, A., Mayer, H. (2009). Dependence of Urban Climate on Urban Morphology. In 5th Japanese-German Meeting On Urban Climatology, Freiburg, 277-282.
Nuruzzaman, M. (2015). Urban heat island: Causes, Effect and Mitigation Measures-A Review. Science PG, 3(2), 67-73.
Oke, T. R. (1982). The Energetic Basis of the Urban Heat Island. Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 108(455), 1-24.
Oke, T. R. (2004). Siting and Exposure of Meteorological İnstruments at Urban Sites. 27. NATO/CCMS International Technical Meeting on Air Pollution Modelling and its Application, Banff.
Oke, T. R. (2006). Initial Guidance to Obtain Representative Meteorological Observations at Urban Sites, (IOM Rep. 81, WMO/TD No: 1250). Geneva: World Meteorological Organization, 2-15.
Owen, T. W., Carlson, T. N.,Gillies, R. R. (1998). An Assessment of Satellite Remotely-Sensed Land Cover Parameters in Quantitatively Describing the Climatic Effect of Urbanization. International Journal of Remote Sensing, 19, 1663–1681. Özgür, E.M. (2022). Kentsel Coğrafyaya Giriş, Ders Notları, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Coğrafya Bölümü. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/161471/mod_resource/content/1/COG237_1.pdf. Erişim Tarihi: Aralık 2022.
Somuncu, D.H. (2021). Kentsel Isı Adası Etkisinin Yerel İklim Bölgeleri Sınıflandırma Sistemi Kullanılarak İrdelenmesi: Ankara Kent Merkezi Örneği, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 189 s.
Şimşek Ç.K., Şengezer B. (2012). İstanbul Metropoliten Alanında Kentsel Isınmanın Azaltılmasında Yeşil Alanların Önemi, Megaron, 7(2), pp.116-128.
The Georeferenced Emergency Events Database (EM-DAT) (2021). 2021 Disasters in numbers. https://reliefweb.int/report/world/2021-disasters-numbers.
Tokyo Belediyesi (2022). Tokyo Climate Change Adaptation Plan, 2022. https://www.kankyo.metro.tokyo.lg.jp/en/climate/100200a20220607180322567.html. Erişim Tarihi: Aralık 2022.
Tonyalıoğlu, E.E. (2019). Kentleşmenin Kentsel Termal Çevre Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi, Efeler ve İncirliova (Aydın) Örneği, Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi, 2:1, 1-13.
Tozam, İ. (2016). Kentsel Isı Adası Etkisinin Azaltılmasında Çatıların Değerlendirilmesi: Yeşil Çatılar Ve Serin Çatılar. Yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR) (2020). The human cost of disasters: an overview of the last 20 years (2000-2019). https://www.undrr.org/publication/human-cost-disasters-overview-last-20-years-2000-2019. Erişim Tarihi: Aralık 2022.
Yıldız, N.D., Avdan, U., Avdan, Z. (2019). Kentsel Mekân Farklılıklarının Isı Adası Oluşumuna Etkisinin Belirlenmesi: Erzurum Kenti Örneği. SETSCI Conference Proceedings, 4(3), 220-224.
World Meteorological Organization (WMO) (2022). Provisional State of the Global Climate 2022. https://unfccc.int/documents/622338?gclid=CjwKCAiAmJGgBhAZEiwA1JZoll0Yx9_GYw7apfvPsEJyUtSNJaj3leHFLDdALL2fTReRpxxo6zJt2RoCx2oQAvD_BwE. Erişim Tarihi: Şubat 2023.