Afet Sakınımında Özel Gereksinimli Bireyler için Geliştirilecek Mekansal Planlama İlkeleri
Bu çalışma, sosyal yapı içindeki kırılgan grupların afetlere karşı dirençli kılınmasını sağlamak amacıyla mekânsal planlama ilkelerinin geliştirilmesi gereğini vurgulamaktadır. Kentsel alanda demografik, ekonomik, kültürel ve benzeri nedenlerle heterojenlik gösteren sosyal yapının afetlere karşı kırılganlık düzeyleri farklılaşmaktadır. Yazında kırılgan gruplar, kentsel alandaki yer seçimlerine, bireylerin fiziki koşullarına ve toplumsal yaşama katılma düzeylerine göre ayrışmaktadır. Kentsel alanda yer seçimlerine göre kırılganlık gösteren grupların planlama disiplini içinde risklerinin azaltılmasına yönelik genel ifadeler ve yaklaşımlar bulunmakla birlikte, fiziki koşulları ve toplumsal uzaklaşma sorunu nedeniyle kırılganlık gösteren gruplar için planlama ilkelerinin ve mekânsal kararların somut olarak nasıl geliştirileceği konusu belirsizliğini korumaktadır. Bu çalışma ile yaşlılar, çocuklar, özel tıbbi ihtiyacı olanlar ve engelli bireylerin oluşturduğu fiziki koşulları nedeniyle kırılgan olan gruplar ile göçmenler, turistler ve evsizler gibi toplumsal uzaklığı olan kırılgan grupların dikkate alındığı genişletilmiş bir planlama çerçevesinin sunulması amaçlanmaktadır. Çalışmada, özel gereksinim gösteren kırılgan grupların afet sonrasındaki durumlarına yönelik olmaktan çok öncelikle söz konusu olan bireylerin ve/veya kesimlerin afetten sakınımları konusunda geliştirilmesi gereken mekânsal stratejiler üzerinde yoğunlaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
afet sakınımı, kentsel kırılganlıklar, mekânsal planlama ve afetler, kırılgan sosyal gruplar
Spatial Planning Principles in Disaster Mitigation Targeting Individuals with Special Needs
This study highlights the need to develop spatial planning principles in order to increase the resilience of vulnerable groups within the social structure. The social groups that show heterogeneity in the urban area due to demographic, economic, cultural and similar reasons also differ in terms of their vulnerability against disasters. In the literature, vulnerable groups show disparities with respect to their location choices in urban areas, physical conditions of individuals and their participation in social life. Although planning discipline has general expressions and approaches for risk reduction of the groups showing vulnerability based on their location choices, the issue of developing concrete solutions in planning principles and spatial decisions remains uncertain for groups that are vulnerable due to their physical conditions and social divergence. Therefore, the aim of the study is to present a holistic planning framework that takes into account the vulnerable groups challenged by physical conditions such as elderly, children, those with special medical needs and of the disabled individuals, and the groups confronting with social distances such as migrants, tourists and homeless people. The focus of the study is on spatial strategies concerning the disaster mitigation of the vulnerable groups showing special needs, rather than dealing with the post-disaster situations of the targeted individuals and groups.
Keywords:
disaster mitigation, urban vulnerability, spatial planning and disasters, vulnerable social groups,
___
- Aksoy, Y., Turan, A. Ç., ve Samur, D. (2009) “İstanbul İli Fatih İlçesi Açık Yeşil Alanlar ve Yapılaşmanın Ekolojik Açıdan Yıpranmışlık ve Geri Dönüşüm İle İlgili Olarak Değerlendirilmesi”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 14(2) 137-50.
- Balamir, M. (2007) “Risk Yönetimi ve Yerel Yönetimler”, N. Erkan, A. Güner ve K. Demeter (der.) Afet risk yönetimi: Risk azaltma ve yerel yönetimler, Marmara Üniversitesi ve Dünya Bankası: İstanbul; 27-63.
- Balamir, M. (2014) Deprem Tehlikesi ve Kentsel Dönüşüm, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Cep Kitapları, ODTÜ MF Basım İşliği: Ankara.
- Balamir, M. ve Orhan, E. (2012) “Uluslararası Afet Politikaları”, Melih Ersoy (ed.) Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Ninova Yayıncılık, İstanbul, sy.457-460
- Bolin, R.C. ve Stanford, L. (1998) “The Northridge Earthquake: Community-based Approaches to Unmet the Recovery Needs”, Disasters, (22) 21-38.
- Ersoy, M. (2009) Kentsel Planlamada Arazi Kullanım Standartları, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayınları: Ankara.
- Keskinok, H.Ç. (2014) Planlama ve tasarım öğrencilerine afet planlaması kentsel gelişme planlama ve tasarım sorunları üzerine düşünceler ve sorular, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Cep Kitapları, ODTÜ MF Basım İşliği: Ankara.
- Orhan, E. (2016) “Reading Vulnerabilities Through Urban Planning History: An Earthquake-Prone City, Adapazarı Case From Turkey”, METU Journal of the Faculty of Architecture, 33(2) 239-259.
- Orhan, E. (2018) “Tarihi Kent Merkezlerinin Kırılganlığı ve Afet Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme: Ankara Saraçlar Sokağı Yangını Örneği”, İdealkent, 9 (23) 189-215.
- Quarantelli, E.L. (2003) “Urban Vulnerability to Disasters in Developing Countries: Managing Risks”, A. Kreimer, M. Arnold, A. Carlin (eds), Building Safer Cities: The Future of Disaster Risk. The World Bank, Washington, DC, 211-29.
- Smith, K. ve Petley, D.N. (2009) Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster, 5. Baskı, Routledge.
- Wisner, B. (2003) “Disaster risk reduction in megacities: making the most of human and social capital”, A. Kreimer, M. Arnold, A. Carlin (eds), Building safer cities: The future of disaster risk, The World Bank, Washington, DC, 181-96.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Eskişehir Teknik Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Engellilerin Afete Dirençliliği ve Van’da Yerel Örgütlenme
Sosyal Kırılganlık İndeksinin CBS ile Haritalanması: İzmir İli Örneklemi
Kırılganlıktan Kapasite Geliştirmeye
Afet Sakınımında Özel Gereksinimli Bireyler için Geliştirilecek Mekansal Planlama İlkeleri
Ezgi ORHAN, H.çağatay KESKİNOK
Sürdürülebilir Bir Yönetim Paradigması: Ortopedik Engelli Bireylerin Afetlere Hazırlık Seviyeleri
Afet Farkındalık Eğitimlerinde Verimliliği Arttıran Modeller