ŞEYH EBU’L-HASAN-I HARAKĀNÎ’YE GÖRE CİVÂNMERTLERİN TÖRESİ VE CİVÂNMERTLİĞİN USÛLÜ

Tasavvuf târihinde zuhûr eden mekteplerin her birinin kendini diğerlerin-den ayıran bir veyâ birkaç fârik vasfı vardır. “Civanmertlik” veyâ meşhur adıyla “Fütüvvet” de Horasan tasavvufunu diğer tasavvuf mekteplerinden ayıran vasıf-lardan biridir. Hayâtı hakkında pek fazla kaynak bulunmayan Ebu’l-Hasan-ı Harakānî’nin kendi sohbetlerinden talebeleri tarafından derlendiği bilinen Nûru’l-Ulûm isimli esere ve Harakānî’nin hayâtı hakkında en geniş mâlûmâta yer veren terâcim-i ahvâl kaynaklarından Ferîdüddîn-i Attâr’ın meşhûr eseri Tezkiretü’l-Evliyâ’ya istinâd eden bu makāle, Horasan sûfîlerinin meşhurlarından biri olan Ebu’l-Hasan-ı Harakānî’nin civanmertlik anlayışına, onun hayâtından bir takım örneklerle ışık tutmaya çalışmaktadır. Harakānî’nin civanmertlik anlayışının umûmî çerçevesi çizildiği giriş paragraflarını tâkīben Harakānî’ye göre civanmertlerin husûsiyetleri dört başlık altında incelenmeye çalışılacaktır. Bunlar: “Sehâvet”, “Halka İyilik Yapmak Ve Halkla İyi Geçinmek”, “Şefkat ve Îsâr” ve “Allah Aşkı”

Anahtar Kelimeler:

Ebu’l-Hasan-ı Harakānî, Fütüvvet, Civanmertlik

Futuwwa, Jevanmardî According to Abul-Hassan Kharaqānî

Every school which appeared in the history of Sufism has its own one or more characteristics that distinguish it from the other“Jevanmardî”, also called “Futuwwa”, is one of the features of the School of Khorasan. This charac-teristic of this school is considered distinguishing feature of the School of Khorasan from other schoolThis article aims to shed light on the concept of jevanmardî in the thought of Abul-Hassan Kharaqānî, one of the famous sufis of Khorasan, by examining certain anecdotes from his life. As for sources, the present study is based on Nur al-Ulum, a collection compiled by disciples of Kharaqānî from his conversations, and also on Farîduddîn Attâr’s well-known work Tazkiratu’l-Ewliyâ, the work that gives maximum amount of space to Kharaqānî among the hagiographic bookThe introduction draws a general framework for understanding Kharaqānî’s concept of jevanmardî, then the author proceeds to an analysis of the characteristics of jevanmards in the thought of Kharaqānî under four headlines: “Generosity”, “Doing Favour and Get On With People”, “Compassion and Altruism” and “Divine Love”.

Keywords:

Abul-Hassan Kharaqānî, Futuwwa, Jevanmardî,

PDF

___

Hâce Abdullah-ı Ensârî, Tabakātü’s-Sûfiyye, tsh. Abdülhay Habîbî Kandahârî, ihtimâm: Hüseyin Âhî, İntişârât-ı Furûgī, 1362. Hâfız, Dîvân, ihtimâm: Muhammed Kazvînî ve Dr. Kāsım Ganî, Kitâb-furûşî-yi Zuvvâr, 5. Baskı, 1367. Mevlânâ Celâleddîn Muhammed meşhûr be Mevlevî, Külliyât-i Şems yâ Dîvân-ı Kebîr, tsh. Bedîuzzamân Firûzanfer, İntişârât-ı Emîr-i Kebîr, 3. Baskı, 1363. ---------, Mesnevî-yi Maʽnevî, tsh. Nicholson, ihtimâm: Nasrullah Porcevâdî, İntişârât-ı Emîr-i Kebîr, 1363. Müctebâ Minovî, Ahvâl ve Akvâl-i Şeyh Ebu’l-Hasan-ı Harakānî (Ak-vâl-i Ehl-i Tasavvuf Derbâre-i O) Be Zamîme-i Müntehab-ı Nûru’l-Ulûm, Kitâbhâne-i Tahûrî, 4. Baskı, 1368 (Nûru’l-ulûm da bu eserden kaynak gösterilmiştir.) Nûreddîn Abdurrahman-ı Câmî, Nefehâtü’l-Üns min Hadârâti’l-Kuds, tsh. Dr. Muhammed Âbidî, İntişârât-ı Ittılâât, 1370. Saʽdî, Güllistân, tsh. Gulâm Hüseyin Yûsufî, İntişârât-ı Hârezmî, 1368. Şemsüddîn Muhammed-i Tebrîzî, Makālât-ı Şems-i Tebrîzî, tsh. Mu-hammed Ali Muvahhid, İntişârât-ı Hârezmî, 1369.