SESBİLİMİN KURUCUSU EL-HALİL B. AHMED

Harflerin mahreç ve sıfatlarını ilk defa tespit eden el-Halîl b. Ahmed hakkındaki bu çalışmada, Arapça harfler fizyolojik açıdan ele alınarak tetkik edilmektedir. Ayrıca bu araştırmada el-Halîl b. Ahmed'in sonraki âlimlere tesiri de işlenmektedir. el-Halîl'in Kitabü'l-'ayn adlı günümüze ulaşan lügatinin mukaddimesi, ilk sistemli sesbilim çalışması kabul edilmesi açısından da önem arz etmektedir.

al-Khalil as a Founder of Phonology

Arabic letters are examined on the physiological perspective in this study regarding al-Khalil b. Ahmad, who is considered as the first to identify the place of articulation and characteristics of letterWhat is more, al-Khalil b. Ah-mad’s influence on subsequent scholars is investigated in this research. The introduction of al-Kitab al-'ayn written by al-Khalil b. Ahmad is considered as the first systematic study phonology.

___

  • Abduttevvâb, Ramazan, el-Medhal ilâ ilmi’l-luğa, Kahire: Mektebe el-Hâncî, 1996. Bergsträsser, et-Tatavvuru’n-nahvi li’l-lüğati’l-Arabiyye, trc. Abdut-tevvab, Ramazan, Kahire: Mektebe el-Hâncî, 1994. Bişr, Kemal, el-Esvâtü’l-Arabiyye, Kahire: Mektebetü’ş-Şebâb, ts. Cantineau, Jean, Durûs fî ilmi esvâti’l-Arabiyye, trc. Sâlih el-Karmâdî, Tunus: Mektebe Merkez ed-Dirâsât ve’l-Buhûs, 1966. el-Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-lüğa, thk. Abdusselam Harun, Mısır, 1964. el-Halîl b. Ahmed, Kitâbu’l-‘ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhim es-Sâmirrâî, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî, 1988. el-Kârî, Ali b. Sultan, el-Menhecü’l-fikriyye şerhu’l-mukaddimeti’l-Cezeriyye, Mısır: Şeriketü Mektebe, 1948. el-Mahzûmî, Mehdî, ‘Abkarî mine’l-Basra, el-Cumhûriyyetu’l-Irâkiyye Vizâretü’l-İ’lâm, 1972. el-Müberrid, Ebu’l-Abbas Muhammed b. Yezîd, el-Muktadab, thk. Muhammed Abdulhâlık Adîme, Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1963. Enîs, İbrahim, el-Esvâtu’l-lüğaviyye, Mısır: Mektebetü Anglo el-Mısriyye, 1987. Hasan, Temmam, el-Luğa beyne’l-mi’yâriyye ve’l-vasfiyye, Fas: Dâru’s-Sekâfe, ts. ______, el-Luğatü’l-Arabiyyeti ma’nâha ve mebnâhâ, Fas: Dâru’s-Sekâfe, ts. ______, Menâhicu’l-bahs fi’l-lüğa, Fas: Dâru’s-Sekâfe-Dâru’l-Beydâ, 1985. Hüleyl, Muhammed Hilmî, “el-Lüğaviyyât et-tatbîkiyye ve mu’cemuhâ”, Mecelletü el-lisâni’l-Arabî, sy. 22. İbn ‘Asfûr el-İşbîlî, el-Mümti’u’l-kebîr fi’t-tasrîf, thk. Fahruddin Kabâveh, Beyrut: Dâru’l-Âfâk el-Cedîde, 1979. İbn Cinnî, Sırru sınâ’ati’l-i’râb (İ’râb), thk. Hasan Hindâvî, Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1985. İbn Düreyd, Muhammed b. Hasan el-Ezdî, Cemheretü’l-lüğa, Beyrut: Dâru Sâdır, ts. İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, thk. Abdullah Ali el-Kebîr vdğr., Kahire: Dâru’l-Meârif, ts. İbn Ya’îş, Şerhu’l-mufassal, Kahire: Mektebe el-Mütenebbî, ts. İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed, en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr, mhk. Ali Muhammed ed-Debbâ’, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. Ömer, Ahmed Muhtar, Dirâsetü’s-savti’l-lüğavî, Kahire: Alemü’l-Kütüb, 1991.