“Mûsikî İnkilâbı”nı Osmanlı-Türk Modernleşmesinin Kültürel ve Siyasi Mirasi Olarak Yorumlamak
Osmanlı-Türk modernleşmesi 19. yüzyılda sosyo-ekonomik ve siyasal zorunluluklarınsonucunda ortaya çıkan sancılı bir süreç olmuştur. Batı’nın etkisi yalnızca devletin siyasikurumlarında değil, kültürel anlamda da hissedilmeye başlanmıştır. Müzik, mimari ve edebiyatbaşta olmak üzere, Batı’dan gelen düşünsel ve estetik unsurlar, özellikle müzik kültürü üzerindebelirleyici bir rol oynamıştır. Geleneksel müziğin patronaj ve icra kaynaklarını yitirmeyebaşlaması Osmanlı-Türk müziğinin yaşadığı dönüşümde etkilidir. Bütün bu süreç, Cumhuriyetdöneminde gerçekleştirilen kültürel planlamacılığın ve müzik politikalarının altyapısınıoluşturmuştur. Bu makalede amaçlanan 1930’larda “musiki inkılabı” olarak tanımlanan sürecinsüreklilik anlayışı içinde Osmanlı dönemindeki altyapısı ve düşünsel mirasına işaret etmektir.
___
- Karabey A. L. (1963). Garplı Gözüyle Türk Müziği, İstanbul: Doğan Güneş Yayınları.
• Aksakal, H. (2014). Tanzimat’tan Günümüze Türk Politik Kültüründe Romantizm,
Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar, İstanbul: Pan Yayınları.
• Aracı, E. (1998). Abdülaziz Şerefine Verilen Konser”, İstanbul: Toplumsal Tarih
Dergisi, sayı 49, s. 30-33.
• Aracı, E. (2006). Donizetti Paşa Osmanlı Sarayının İtalyan Maestrosu, İstanbul: Yapı
Kredi Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1989). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları,
c. 1.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, (1989). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları,
c. 3.
• Ayas, G. (2014). Musiki İnkılabı’nın Sosyolojjisi: Klasik Türk Müziği Geleneğinde
Süreklilik ve Değişim, İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Ayvazoğlu, B. (1996). Geleneğin Direnişi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Berkes, N. (2013). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Beşiroğlu, Ş. Ş. (2010). “III. Selim’in Bestekarlığı”, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı
Cedîd’e III. Selim ve Dönemi, Ed. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM Yayınları, s. 654-664.
Beşiroğlu, Ş. Ş. (1993). III. Selim Döneminin Müzik ve Müzisyenler Açısından
İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü.
• Beydilli, K. (2010). “III. Selim: Aydınlanmış Hükümdar”, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı
Cedîd’e III. Selim ve Dönemi, Ed. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM Yayınları, s. 27-58.
• De Amicis, E. (1986). İstanbul, çev. Beynun Akyavaş, Ankara: Kültür Bakanlığı
Yayınları.
• Egecioğlu, Ö. (2012). Müzisyen Strausslar ve Osmanlı Hanedanı, İstanbul: Yapı Kredi
Yayınları.
• Ercüment B. (1934). Ankete Cevap: Meyhane ve Caz Musikisine Karşı Harp, Nota
Dergisi, sayı 29, 15 Haziran.
• Finkelstein, S. (1995). Besteci ve Ulus: Müzikte Halk Mirası, çev. M. Halim Spatar,
İstanbul: Pencere Yayınları.
• Finkelstein, S. (1996). Müzik Neyi Anlatır, çev. M. Halim Spatar, İstanbul: Kaynak
Yayınları.
• Fischer, E. (2010). Sanatın Gerekliliği, çev. Cevat Çapan, Payel Yayınları, İstanbul.
• Fonton, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği, Yay. Haz. Cem Behar, İstanbul: Pan
Yayınları.
• Gökalp, Z. (1965). Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1972). “Hars ve Maarif”, Hars ve Medeniyet, Ankara: Diyarbakır’ı Tanıtma
ve Turizm Derneği.
• Hobsbawm, E. (2009). Devrim Çağı 1789-1848, Ankara: Dost Yayınları.
• Hobsbawm, E. (2006). Gelenekleri İcat Etmek, Geleneğin İcadı, Eric
Hobsbawm/Terence Ranger, (Ed.). çev. Mehmet Murat Şahin, İstanbul: Agora
Yayınları, s. 1-18.
• İnalcık, H. (1994). The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600, London:
Phcenix.
• Kindarman, W. (2009). Beethoven, Oxford University Press.
• Knight, F. (2005). Beethoven ve Devrim Çağı, çev. M. Halim Spatar, İstanbul: Literatür
Yayıncılık.
• Kosal, V. (2003). Westliche Klassishe Musik in dem Osmanischen Reich, İstanbul: EKO
Basım Yayıncılık ve Organizasyon Ltd.
• Küçükkaplan, U. (2013). Arabesk: Toplumsal ve Müzikal Bir Analiz, İstanbul: Ayrıntı
Yayınları, 2013.
• Lewis, Bernard (2002). What Went Wrong: Western Impact and Middle Eastern
Response, Oxford University Press.
• Mardin, Ş. (2012). Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okay, O. (1991). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi, İstanbul: Milli
Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2004). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Osmanoğlu, A. (1960). Babam İkinci Abdülhamid Han, İstanbul: Gücen Matbaası.
• Öğün, S. S. (2000). “Türk Musikisinde Bireyselleşme ve Tanburi Cemil Bey’in
Virtüozitesi”, Türk Politik Kültürü, İstanbul: Alfa Yayınları, s. 434 vd.
Özbek, M. (2003). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İstanbul: İletişim
Yayınları.
• Tanrıkorur, C. (2011). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Timur, T. (1968). Türk Devrimi: Tarihi Anlamı ve Felsefi Temeli, Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Toderini, G. (2012). Türklerin Yazılı Kültürü (Türklerin Edebiyatı), çev. Ali Berktay,
Yapı Kredi Yayınları.
• Toker, H. (2012). Sultan Abdülaziz Döneminde Osmanlı Sarayında Musiki,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turan, N. S. & Komsuoğlu, A. (2007). From Empire to the Republic: The Western
Music Tradition and the Perception of Opera”, Paris: Journal of Turcologia, sayı 3, s. 5-
30.
• Turan, N. S. (2005). Bernard Lewis’in Düşündürdükleri, Andante: Müzik ve Toplum
Eki, sayı 18, s. 12-15.
• Turan, N. S. (2012). “Opera Tutkunu Bir Sultan II. Abdülhamid”, Evrensel Kültür, sayı
241, s. 27-31.
• Turan, N. S. (2011). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Gelenek İcadı ve Müzik”, Evrensel
Kültür Dergisi, sayı 237, s. 21-24.
• Turan, N. S. (2008). Türkiye’de Çağdaşlaşma ve Müzik, Basılmamış Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Umur, S. (1987). “Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde Donizetti Ailesine Ait Evrak”,
İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yıllığı, sayı 2, s. 186.
• Üner, A. M. (2006). Roman ve Musiki, İstanbul, Simurg Yayınları.
• Van Der Loo, H. & Van Reijen W. (2014). Modernleşmenin Paradoksları, çev. Kadir
Canatan, İstanbul: İnsan Yayınları.