Ayşe Vildan ACAR-BAYRAKTAR, Zeynep ÇAKMAK, Dilek SARITAŞ-ATALAR, Zehra UÇANOK

Anne-Çocuk Çiftlerinin Değer Benzerliği: Orta Çocukluk Döneminde Bir İnceleme

Değerler ve çocukların değer kazanımı kapsamında yürütülen yakın zamanlı gelişim psikolojisi araştırmaları, orta çocukluğun ilk yıllarında bile çocukların değer önceliklerinin oluşabildiğini göstermiştir. Sosyalleştirme sürecinin birincil aktörü olan ebeveynler, çocuklarının değer gelişiminde önemli bir role sahiptir. Bu çalışmada, anne-çocuk çiftlerinin Schwartz’ın 10 değer tipi açısından ne derece benzerlik gösterdiği incelenmiştir. Bu amaçla, Ankara’da yaşayan yaşları 6 ile 11 (Ort. = 8.5, SS = 1.23) arasında değişen ilkokul 1., 2., 3. ve 4. sınıfa devam eden 172 öğrenci ve anneleri çalışmaya dahil edilmiştir. Annelerin değerlerini ölçmek amacıyla Portre Değerler Anketi, çocukların değerlerini ölçmek amacıyla ise Çocuklar için Resme Dayalı Değerler Taraması kullanılmıştır. Elde edilen bulgular anneler için başarı, güvenlik ve özyönelim değerleri ile özgenişletim ve muhafazacılık üst değerlerinin önemli olduğunu göstermiştir. Buna karşılık, çocuklar için geleneksellik, iyilikseverlik ve evrenselcilik değerleri ile özaşkınlıkve muhafazacılık üst değerlerinin öncelikli değerler olduğu bulunmuştur. Ayrıca anne-çocuk çiftlerinin değerlerinin genel olarak düşük benzerlik gösterdiği ve değer tiplerine ait öncelik sıralamalarının birbirlerinden farklılaştığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, araştırma bulguları anne-çocuk çiftlerinin değer benzerliği ile annenin eğitim düzeyi ve toplam aylık gelirin ilişkili olduğunu ve bu ilişkilerin çocuğun yaşına göre farklılaştığı ortaya koymuştur. Annenin eğitim düzeyi ve toplam aylık gelir küçük yaş grubundaki anne-çocuk çiftlerinin değer benzerliği ile ilişkili değilken büyük yaş grubundaki anne-çocuk çiftlerinin değer benzerliği ile negatif yönde ilişkilidir. Benzer şekilde, annenin eğitim düzeyi ve toplam aylık gelir ile anne-çocuk çiftlerinin değer benzerliği arasındaki ilişkinin çocuğun cinsiyetine göre de farklılaştığı görülmüştür. Annenin eğitim düzeyi ve toplam aylık gelir anne-erkek çocuk çiftlerinin değer benzerliği ile ilişkili değilken anne-kız çocuk çiftlerinin değer benzerliği negatif yönde ilişkilidir. Sonuç olarak, elde edilen bulguların değerlerin nesiller arası aktarımı konusunda bilgi sağlayabileceği ve okullardaki değerler eğitimi ile ilgili müfredatın düzenlenmesinde yol gösterici ipuçları taşıyabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Schwartz’ın Değer Kuramı, orta çocukluk, değer kazanımı, değer benzerliği

Value Similarity of Mother-Child Dyads: An Investigation in Middle Childhood

Recent developmental psychology studies conducted within the context of values and children’s value acquisition have shown that even during the early years of middle childhood, children’s value priorities can occur. Parents, who are the primary actors in the socialization process, play an important role in the value development of their children. In this study, the similarities between mother–child dyads in terms of the 10 value types of Schwartz were examined. For this aim, a total of 172 mothers and their children between ages 6–11 (M = 8.5, SD = 1.23) years attending 1st, 2nd, 3rd, and 4th grade in primary schools in Ankara were included in this study. The Portrait Value Questionnaire was used to assess mothers’ values, and the Picture-Based Value Survey was used to assess children’s values. The findings showed that mothers gave priority to the values of achievement, security, and self-direction and high-order values of self-enhancement and conservation. In contrast, it was found that children gave priority to the values of tradition, benevolence, and universality and higher-order values of self-transcendence and conservation. Furthermore, it was seen that the values of the mother–child dyads had lower similarities, and the order of the priority of the value types differed from each other. In addition, our findings revealed that there were significant relationships among the mother’s education, total monthly income, and mother–child value similarity, which varied according to the age of the child. While the mothers’ education and total monthly income were not associated with the mother–younger child value similarity, these were negatively associated with the mother–older child value similarity. Similarly, it was observed that the relationship among the mothers’ education, total monthly income, and mother–child value similarity also varied according to the gender of the child. While the mothers’ education and total monthly income were not associated with the mother–son value similarity, these were negatively associated with the mother–daughter value similarity. In conclusion, it is thought that these findings can provide information about the intergenerational transfer of values and provide guiding clues for the regulation of curriculum related to value education in schools.

Keywords:

Schwartz’s Theory of Values, middle childhood, value acquisition, value similarity,

PDF

___

Acar-Bayraktar, A. V, Cakmak, Z. ve Saritas-Atalar, D. (2019). Parenting and children’s prosocial and problem behaviors in middle childhood: The role of Turkish mothers’ emotion socialization practices. Social Development, 28(2), 333-346. google scholar
Akarslan Esen, M ve Cesur, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin ebeveynlik stillerini algılayışları ve bu algının ebeveyn-çocuk değer benzerliğine etkisi. Psikoloji Çalışmaları, 35(2), 1-24. google scholar
Barni, D., Alfieri, S., Marta, E. ve Rosnati, R. (2013). Overall and unique similarities between parents’ values and adolescent or emerging adult children’s values. Journal of Adolescence, 36(6), 11351141. google scholar
Barni, D., Ranieri, S. ve Scabini, E. (2012). Value similarity among grandparents, parents, and adolescent children: Unique or stereotypical? Family Science, 3(1), 46-54. google scholar
Barni, D., Ranieri, S., Scabini, E. ve Rosnati, R. (2011). Value transmission in the family: Do adolescents accept the values their parents want to transmit? Journal of Moral Education, 40(1), 105-121. google scholar
Bensalah, L., Stefaniak, N., Carre, A. ve Besche-Richard, C. (2016). The Basic Empathy Scale adapted to French middle childhood: Structure and development of empathy. Behavior Research Methods, 48(4), 1410-1420. google scholar
Bilsky, W., Döring, A. K., van Beeck, F., Rose, I., Schmitz, J., Aryus, K.... ve Sindermann, J. (2013). google scholar
Assessment of children’s value structures and value preferences. Swiss Journal of Psychology, 72, 123-136. google scholar
Bubeck, M. ve Bilsky, W. (2004). Value structure at an early age. Swiss Journal of Psychology, 63(1), 31-41. google scholar
Cashmore, J. A. ve Goodnow, J. J. (1986). Influences on Australian parents’ values: Ethnicity versus socioeconomic status. Journal of Cross-CulturalPsychology, 17, 441-454. google scholar
Cieciuch, J., Davidov, E. ve Algesheimer, R. (2016). The stability and change of value structure and priorities in childhood: A longitudinal study. Social Development, 25(3), 503-527. google scholar
Cohen, J. (1988). Statistical power analysisfor the behavioral sciences (2. bs.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. google scholar
Çakmak, Z., Acar-Bayraktar, A. V. ve Sarıtaş-Atalar, D. (2018). Orta çocuklukta resme dayalı değerler taraması (PBVS) ile değerlerin ölçülmesi: Yaşa, cinsiyete ve anne eğitimine bağlı değişiklikler. Nesne Psikoloji Dergisi, 12, 1-26. google scholar
Daniel, E., Benish-Weisman, M., Sneddon, J. N. ve Lee, J. A. (2020). Value profiles during middle childhood: Developmental processes and social behavior. Child Development, 91(5), 1615-1630. google scholar
Demirutku, K. (2007). Parenting styles, internalization ofvalues, and the self-concept. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. google scholar
Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre Değerler Anketi’nin Türkçe uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25. google scholar
Döring, A. K. (2010). Assessing children’s values: An exploratory study. Journal ofPsychoeducational Assessment, 28(6), 564-577. google scholar
Döring, A. K., Blauensteiner, A., Aryus, K., Drögekamp, L. ve Bilsky, W. (2010). Assessing values at an early age: The picture-based value survey for children (PBVS-C). Journal of Personality Assessment, 92(5), 439-448. google scholar
Döring, A. K., Daniel, E. ve Knafo-Noam, A. (2016). Introduction to the special section value development from middle childhood to early adulthood—new insights from longitudinal and genetically informed research. Social Development, 25(3), 471-481. google scholar
Döring, A. K., Kartner, J. ve Bilsky, W. (2018). Values in families with young children: Insights from two cultural milieus in Germany. International Journal ofPsychology, 53(6), 486-495. google scholar
Döring, A. K., Makarova, E., Herzog, W. ve Bardi, A. (2017). Parent-child value similarity in families with young children: The predictive power of prosocial educational goals. British Journal of Psychology, 108(4), 737-756. google scholar
European Social Survey-ESS (2008). https://www.europeansocialsurvey.org/. google scholar
Gouveia, V. V., Vione, K. C., Milfont, T. L. ve Fischer, R. (2015). Patterns of value change during the life span: Some evidence from a functional approach to values. Personality and Social Psychology Bulletin, 41(9), 1276-1290. google scholar
Grusec, J. E. ve Davidov, M. (2007). Socialization in the family: The roles of parents. J. E. Grusec ve P. D. Hastings (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research içinde (s. 614-637). New York, NY: Guilford Press. google scholar
Grusec, J. E. ve Goodnow, J. J. (1994). Impact of parental discipline methods on the child’s internalization of values: A reconceptualization of current points of view. Developmental Psychology, 30(1), 4. google scholar
Hitlin, S. (2006). Parental influences on children’s values and aspirations: Bridging two theories of social class and socialization. Sociological Perspectives, 49(1), 25-46. google scholar
Karakitapoğlu-Aygün, Z. ve İmamoğlu, E. O. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. Journal of Social Psychology, 142, 333-351. google scholar
Knafo, A. ve Schwartz, S. H. (2009). Accounting for parent-child value congruence: Theoretical considerations and empirical evidence. Schönpflug (Ed.), Culture and psychology. Cultural transmission: Psychological, developmental, social, and methodological aspects içinde (s. 240268). Cambridge University Press. google scholar
Kochanska, G., Aksan, N., Prisco, T. R. ve Adams, E. E. (2008). Mother-child and father-child mutually responsive orientation in the first 2 years and children’s outcomes at preschool age: Mechanisms of influence. Child Development, 79(1), 30-44. google scholar
Koç, N. (2013). Annelerin kişisel değerleri ile beş-altı yaş çocuklarının değer kazanımları arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa. google scholar
Kuczynski, L. ve Grusec, J. E. (1997). Future directions for a theory of parental socialization. J. E. Grusec ve L. Kuczynski (Ed.), Parenting and children’s internalization of values: A handbook of contemporary theory içinde (s. 399-414). New York: Wiley. google scholar
Kuczynski, L., Marshall, S. ve Schell, K. (1997). Value socialization in a bidirectional context. J. E. Grusec ve L. Kuczynski (Ed.), Parenting and children’s internalization of values: A handbook of contemporary theory içinde (s. 23-50). New York: Wiley. google scholar
Kuczynski, L. ve Parkin, C. M. (2007). Agency and bidirectionality in socialization: Interactions, transactions, and relational dialectics. J. E. Grusec ve P. D. Hastings (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research içinde (s. 259-283). The Guilford Press. google scholar
Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbası, Ç. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76. google scholar
Laghi, F., Pallini, S. ve De Sclavis, R. (2012). Values similarity between parents and adolescents: A preliminary investigation among Italian adolescents. Journal of Comparative Family Studies, 43(6), 915-923. google scholar
Leaper, C. ve Friedman, C. K. (2007). The socialization of gender. J. E. Grusec ve P. D. Hastings (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research içinde (s. 561-587). New York, NY: Guilford Press. google scholar
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Öğretim programları, 30.04.2020 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ Programlar.aspx adresinden alınmıştır. google scholar
Özvanlıgil, C. (2013). Multitrait-multimethod analysis of picture based values survey for children with portrait values questionnaire. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul. google scholar
Petersen, A. (2013). Çocukların değerleri: Adaptation of the picture-based value survey for children (PBVS-C) and validation in a Turkish sample. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Vestfalya Wilhelm Üniversitesi, Münster. google scholar
Prince-Gibson, E. ve Schwartz, S. H. (1998). Value priorities and gender. Social Psychology Quarterly, 61, 49-67. google scholar
Santrock, J. W. (2012). Yaşam Boyu Gelişim (13. Baskı). (G. Yüksel, Çev.) Ankara: Nobel Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2011). google scholar
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65. google scholar
Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lönnqvist, J. E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus O. ve Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103, 663-688. google scholar
Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M. ve Owens, V. (2001). Extending the cross-cultural validity of the theory of basic human values with a different method of measurement. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(5), 519-542. google scholar
Sesli, Ç. ve Demir Başaran, S. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin değer yönelimleri ve özerklik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 238-258. google scholar
Thompson, R. A., Meyer, S. ve McGinley, M. (2006). Understanding values in relationships: The development of conscience. M. Killen ve J. G. Smetana (Ed.), Handbook of moral development içinde (s. 267-297). Lawrence Erlbaum Associates Publishers. google scholar
Tosun, T. (2015). İlkokul birinci sınıfta okuyan çocukların ve annelerinin değer algılarının karşılaştırmalı incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
Tulviste, T. (2013). Socialization values of mothers and fathers: Does the child’s age matter? Trames: A Journal of the Humanities and Social Sciences, 17(2), 129. google scholar
Tulviste, T., Kall, K. ve Rammer, A. (2017). Value priorities of younger and older adults in seven European countries. Social Indicators Research, 133(3), 931-942. google scholar
Uzefovsky, F., Döring, A. K. ve Knafo-Noam, A. (2016). Values in middle childhood: Social and genetic contributions. Social Development, 25(3), 482-502. google scholar
van Herk, H. ve Poortinga, Y. H. (2012). Current and historical antecedents of individual value differences across 195 regions in Europe. Journal of Cross-Cultural Psychology, 43(8), 1229-1248. google scholar