“Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz” Çatışma Çözümü Eğitim Programı: Batı Trakya İlköğretim Örneklemi

Çocuklar kendilerine öğretilmediği sürece arkadaşlarıyla yaşadıkları sorunları yapıcı yollarla nasıl çözebileceklerini bilmemekte, şiddete başvurarak ya da edilgen davranarak çatışmadan kaçınmaya çalışmaktadırlar. Bu nedenle çocuklar arasındaki iletişimde şiddet oldukça yaygındır. Söz konusu soruna çözüm üretmek amacıyla dünyanın birçok ülkesinde öğrenciler, okullarda çatışma çözümü eğitimi almaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, “Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz” çatışma çözümü eğitim programının etkililiğini, Yunanistan Batı Trakya azınlığı ilköğretim örneklemi üzerinde sınamaktır. Söz konusu eğitim programı aracılığıyla öğrencilere arkadaşları ile yaşayabilecekleri anlaşmazlıkları yapıcı yollar ile çözme becerilerinin kazandırılması, duygu düzenleme ile sosyal davranış becerilerinin artırılması ve davranış sorunlarının azaltılması hedeflenmiştir. Araştırmada ön-test, son-test kontrol gruplu araştırma deseni kullanılmış olup, uygulama grubu 103 ve kontrol grubu 74 öğrenciden oluşmuştur. Ölçümler Çatışma Senaryoları, Duygu Ayarlama Ölçeği, Güçler ve Güçlükler Anketi kullanarak yapılmıştır. Toplam 21 oturumdan oluşan eğitim kapsamında öğrencilerin ilgisini çekmeyi hedefleyen karikatür, poster ve çizgi film gibi materyaller kullanılmış; sınıf tartışmaları, rol alma, kalem kağıt aktiviteleri gibi öğrencilerin aktif katılımını sağlamayı amaçlayan tekniklerden faydalanılarak uygulama grubundaki öğrencilere duyguları tanıma, öfke kontrolü, empati ve yapıcı çatışma çözümü eğitimi verilmiştir. Kontrol grubundaki öğrencilere ise böyle bir eğitim verilmemiştir. Bu çalışmada, Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz çatışma çözümü programı benzer kültürel özelliklerin olduğu farklı bir coğrafyada test edilmiş ve etkililiği kanıtlanmıştır. Bulgular, Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz çatışma çözümü eğitim programının öğrencilerin yapıcı çatışma çözme becerileri, duygu düzenleme becerileri ve sosyal davranış becerilerini artırdığını; davranış sorunu düzeylerini ise azalttığını göstermiştir. Kontrol grubundaki öğrencilerin ise çatışma çözme ve sosyal davranış beceri puanlarında ön-testten son-teste değişimin olmadığı, ancak duygu düzenleme ve davranış sorunları puanlarının ise olumsuz anlamda değiştiği görülmüştür. Bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz çatışma çözümü eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin yaşadıkları anlaşmazlıkların çözümünde etkili olabileceği kanıtlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çatışma çözümü eğitimi, duygu düzenleme, sosyal davranış, davranış sorunu, Batı Trakya

“We Can Resolve Our Conflict” Conflict Resolution Training Program: Western Thrace Elementary School Sample

Children do not know how to solve problems with their friends in a constructive manner. They may resort to violence or act passively to avoid conflict. Therefore, violence in communication between children is quite common. Conflict resolution programs are widely used in schools around the world to prevent violence. This study examines the effectiveness of the “We Can Resolve Our Conflicts” conflict resolution training program in a sample of Western Thrace Minority elementary school students. It aims to enhance student conflict resolution skills by teaching constructive ways, to increase emotional regulation, social behavior skills, and reduce conduct problems. We used a pre-test post-test control group design. Our training group consisted of 103 students and our control group consisted of 74 students. Conflict resolution skills were assessed by conflict scenarios. Emotion regulation skills were measured using Emotion Regulation Checklist. Pro-social behavior skills and conduct problems assessed using Strengths and Difficulties Questionnaire. We Can Resolve Our Conflicts” program is a school-based prevention program consisting of 21 sessions with materials like caricatures, posters, and cartoons. We trained students to recognize emotions, empathy, control anger, and resolve conflicts constructively. Different techniques were employed, such as classroom discussions, role-playing, and pencil-and-paper activities to ensure active student participation. Control group students did not receive this training. We tested the “We Can Resolve Our Conflicts” program in a different location with similar cultural characteristics, and its effectiveness was approved. Findings showed that the training program raised students’ constructive conflict resolution skills, emotion regulation skills, and pro-social behavior skills. It reduced the level of conduct problems. The control group exhibited no changes in their conflict resolution and pro-social behavior skill scores from the pre to post-test. However, their emotion regulation and conduct problems scores changed negatively. In general, the findings of this study revealed that conflict resolution education is effective in resolving conflicts in elementary school students.

Keywords:

Conflict resolution training, emotion regulation, pro-social behavior, conduct problem, Western Thrace,

PDF

___

Akgün, S. ve Araz, A. (2010a). “Anlaşmazlıklarımızı çözebiliriz”çatışma çözümü eğitim programı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. google scholar
Akgün, S. ve Araz, A. (2010b). “Anlaşmazlıklarımızı çözebiliriz”: Bir çatışma çözümü eğitim program tanıtımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 1-17. http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/ view/29 google scholar
Akgün, S. ve Araz, A. (2014). The effects of conflict resolution education on conflict resolution skills, social competence, and aggression in Turkish elementary school students. Journal of Peace Education, 11(1), 30-45. https://doi.org/10.1080/17400201.2013.777898 google scholar
Akgün, S., Araz, A. ve Karadağ, S. (2007). “Anlaşmazlıklarımızı çözebiliriz”: İlköğretim öğrencilerine yönelik çatışma çözümü eğitimi ve psiko-sosyal etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, 22(59), 43-62. Erişim adresi: http://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php?pdf=0007803&lng=0 google scholar
Battistich, V., Solomon, D., Watson, M., Solomon, J. ve Schaps, E. (1989). Effects of an elementary school program to enhance prosocial behavior on children’s cognitive-social problem-solving skills and strategies. Journal of Applied Developmental Psychology, 10(2), 147-169. https://doi. org/10.1016/0193- 3973(89)90002-6 google scholar
Bayraktar, F., Kındap, Y., Kumru, A. ve Sayıl, M. (2010). Olumlu sosyal ve saldırgan davranışlar ölçeğinin ergen örnekleminde psikometrik açıdan incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları. 13(26),1-13. Erişim adresi: http://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php?pdf=0019318 google scholar
Campbell, S. B. (1995). Behavior problems in preschool children: A review of recent research. Journal of ChildPsychology andPsychiatry, 36(1), 113-149. Doi: 10.1111/j.1469-7610.1995.tb01657.x google scholar
Card, N. A., Stucky, B. D., Sawalani, G. M. ve Little, T. D. (2008). Direct and indirect aggression during childhood and adolescence: A meta-analytic review of gender differences, intercorrelations, and relations to maladjustment. Child Development, 79(5), 1185-1229. https://doi.org/10.1111/ j.1467-8624.2008.01184.x google scholar
Chairoula, P. (2018). Balkan Savaşları’ndan sonra Batı Trakya Türklerinin sosyo- kültürel hayatı ve eğitim tarihi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne. google scholar
Çetinkaya-Yıldız, E. ve Hatipoğlu- Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 161173. Erişim adresi: http://turkpdrdergisi.com/index.php/pdr/article/view/190/121 google scholar
Deutsch, M. (1994). Constructive conflict resolution: Principles, training, and research. Journal of Social Issues, 50(1), 13-32. https://doi.Org/10.1111/j.1540-4560.1994.tb02395.x google scholar
Diken, I.H., Cavkaytar, A., Batu, E.S., Bozkurt, F. ve Kurtyilmaz, Y. (2010). First Step to Success - a school/home intervention program for preventing problem behaviors in young children: Examining the effectiveness and social validity in Turkey. Emotional and Behavioural Difficulties, 15(3), 207-221, Doi: 10.1080/13632752.2010.497660 google scholar
Donat-Bacı, S. ve Özben, Ş. (2011). Çocuk ve ergenlerde şiddet ve saldırganlığı önleme programlarının ergenlerin saldırganlık düzeyini azaltmadaki etkisi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1(2), 137-155. Erişim adresi: https://arastirmax.com/en/publication/trakya-universitesi-egitim-fakultesi-dergisi/1/2/cocukergenlerde-siddet-saldirganligi-onleme-programinin-ergenlerin-saldirganlik-duzeyini-azaltmadaki-etkisi/arid google scholar
Donat-Bacıoğlu, S. (2014). Şiddet ve saldırganlığın azaltılmasında önleme ve müdahale programlarının etkililiği: Meta-analiz çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 294-304. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21462/229996 google scholar
Donat-Bacıoğlu, S. ve Özdemir, Y. (2012). İlköğretim öğrencilerinin saldırgan davranışları ile yaş, cinsiyet, başarı durumu ve öfke arasındaki ilişkiler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 169-187. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebader/issue/44693/555259. google scholar
Eisenberg, N. (1988). The development of prosocial and aggressive behavior. M. Bornstein ve M. Lamb (Ed.). Develepmental psychology: An advanced textbook içinde (s. 461-495). Hillsdale, NJ: Erlbaum google scholar
Eisenberg, N., Cumberland, A., Spinrad, T., Fabes, R., Shepard, S. A., Reiser, M. ... Guthrie, I. K. (2001). The Relations of regulation and emotionality to children’s externalizing and internalizing problem behavior. Child development, 72(4), 1112-1134. Doi: 10.1111/1467-8624.00337 google scholar
Fox, N. A. ve Calkins, S. D. (2003). The development of self-control of emotion: Intrinsic and extrinsic influences. Motivation and Emotion, 27(1), 7-26. https://doi.org/10.1023/A:1023622324898 google scholar
Frey, K.S., Nolen, S.B., Van Schoiack Edstrom, L. ve Hirschstein, M.K. (2005). Effects of a school-based social-emotional competence program: Linking children’s goals, attributions, and behavior. Journal of Applied Developmental Psychology, 26(2), 171-200. https://doi.org/10.1016/j. appdev.2004.12.002 google scholar
Fujiki, M., Brinton, B. ve Clarke, D. (2002). Emotion regulation in children with specific language impairment. Language Speech and Hearing Services in Schools, 33(2), 102-111. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2002/008) google scholar
Galboda-Liyanage, K.C., Prince, M.J. ve Scott, S. (2003). Mother-child joint activity and behavior problems of pre-school children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44(7), 1037-1048. https://doi.org/10.1111/1469-7610.00188 google scholar
Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38, 581-586.Doi: 10.1111/j.14697610.1997.tb01545.x google scholar
Gross, J. J. (1998). The Emerging Field of Emotion Regulation: An Integrative Review. Review of General Psychology, 2, 271-299. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.271 google scholar
Gross, J. J. ve Thompson, R. A. (2007). Emotion Regulation: Conceptual Foundations. J. J. Gross (Ed.). Handbook of emotion regulation içinde (s. 3-24). New York: Guilford Press. google scholar
Güvenir, T., Özbek, A., Baykara, B., Arkar, H., Şentürk, B. ve İncekaş S. (2008). Güçler ve güçlükler anketi’nin (GGA) Türkçe uyarlamasının psikometrik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 65-74. Erişim adresi: https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/gucler-ve-guclukler-anketi-toad.pdf google scholar
Hatzichristou, C. ve Lianos, P.G. (2016). Social and emotional learning in the Greek educational system: An Ithaca journey. The International Journal of Emotional Education, 8(2),105-127. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/record/2016-59441-007 google scholar
Hurşit, Ş. (2006). Lozan Antlaşması’ndan Günümüze Batı Trakya Türkleri Eğitim Tarihi. Gümülcine: Epikoinonia A.E. google scholar
Johnson, D. W. ve Johnson, R. T. (1995). Teaching students to be peacemakers: Results of five years of research. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 1(4), 417-438. Erişim adresi: https:// psycnet.apa.org/buy/1997-02948-006 google scholar
Johnson, D. W. ve Johnson, R. T. (2004). Implementing the teaching students to be peacemakers program. Theory into Practice, 43(1), 68-79. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4301_9 google scholar
Johnson, D. W., Johnson, R. T. ve Dudley, B. (1992). Effects of peer mediation training on elementary school students. ConflictResolution Quarterly, 10, 89-99. https://doi.org/10.1002/crq.3900100108 google scholar
Johnson, D. W., Johnson, R., Dudley, B. ve Acikgöz, K. (1994). Effects of conflict resolution training on elementary school students. The Journal of Social Psychology, 134(6), 803-817. https://doi.org /10.1080/00224545.1994.9923015 google scholar
Kabasakal, Z. ve Uz Baş, A. (2010). A research on some variables regarding the frequency of violent and aggressive behaviors among elementary school students and their families. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 582-586. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.067 google scholar
Kalyva, K. (2017). Eq>appp>Y^ Kaı a^ıo^ÖYn^n n anoTe^ea/anKÖTnTaç evöç ^uxoeKnaıSeuTiKov npoypâ//aToç yıa n Sıaxe^pıan tou 0u/ov Kaı n evfcxu&n Tav KoıvaviKâv Secıot^Tav ua.OnTrhv Sn/MTiKov a%o^ewu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yanya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yanya. Erişim adresi: https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/handle/123456789/28170 google scholar
Kapçı, E.G., Uslu, R.İ., Akgün, E. ve Acer, D. (2009). İlköğretim çağı çocuklarında duygu ayarlama: Bir ölçek uyarlama çalışması ve duygu ayarlamayla ilişkili etmenlerin belirlenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(1). Erişim adresi:https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/ duygu-ayarlama-olcegi-dao-toad.pdf google scholar
Karahan, T. F. (2009). The effects of a communication and conflict resolution skill training program on sociotropy levels of university students. Educational Sciences: Theory and Practice, 9(2), 787-797. Erişim adresi: https://www.semanticscholar.org/paper/The-Effects-of-a-Communication-and-Conflict-Skill-Karahan/0ae2dd579c35140841a6fa672ced5a002f663305 google scholar
Kelağa-Ahmet, İ. (2006). Yunanistan’da (Batı Trakya’da) azınlık eğitim sistemi içinde ikidilli (Türkçe-Yunanca) azınlık ilkokulları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 6(1), 1-12. Erişim adresi: https:// dergipark.org.tr/tr/pub/egetdid/issue/34421/380195 google scholar
Kurnaz, A. ve Kapçı, E. G. (2013). Saldırganlık ve mağduriyet ölçeklerinin ilköğretim ikinci kademe çocuklarına uyarlanması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2, 106-115. Erişim adresi: https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/77/77-1380828915.pdf?1598266092 google scholar
Kutlu, A. ve Bedel, A. (2019). Çatışma çözme programının ortaokul öğrencilerinin çatışma çözüm becerilerine, sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarına etkisi. İlköğretim Online, 18(1), 97-111. Erişim adresi: http://ilkogretim- online.org.tr/index.php/io/article/view/2682 google scholar
Lane-Garon, P. S. (2002). Practicing Peace: The impact of a school-based conflict resolution program on elementary students. Peace and Change, 25(4), 467-482. https://doi.org/10.1111/0149-0508.00169 google scholar
Malikiosi-Loizou, M. (2011). H Su^PouXsuTiKq ¥uxota^a ott|v EXXâ5a o^^spa. Hellenic Journal of Psychology, 8,(3), 266-288. Erişim adresi: https://pseve.org/wp-content/uploads/2018/03/ Volume08_Issue3_Malikiosi-Loizou.pdf google scholar
Mavrantza, E. (2011). dıax^pıan aüYKpovaeav: Hnepnman T^v axp'kiKâıv/ovaSav. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Makedonya Üniversitesi, İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Selanik. Erişim adresi:https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/14495/3/MaurantzaEutychiaMsc2011.pdf google scholar
Metz, S. M., Frank, J. L., Reibel, D., Cantrell, T., Sanders, R. ve Broderick, P. C. (2013). The effectiveness of the learning to breathe program on adolescent emotion regulation. Research in Human Development, 10(3), 252-272. https://doi.org/10.1080/15427609.2013.818488 google scholar
Miller, P. ve Eisenberg, N. (1988). The relation of empathy to aggressive and externalizing/ antisocial behavior. Psychological Bulletin, 103(3), 324-344. https://doi.org/10.1037/0033-2909.103.3.324 google scholar
O’Connor, E. E., Dearing, E. ve Collins, B. A. (2011). Teacher-child relationship and behavior problem trajectories in elementary school. American Educational Research Journal, 48(1), 120-162. https:// doi.org/10.3102/0002831210365008 google scholar
Pakaslahti, L. ve Keltikangas-Jarvinen, L. (2001). Peer-attributed prosocial behavior among aggressive/ preferred, aggressive/nonpreferred non-aggressive/preferred, and non-aggressive/ nonpreferred adolescents. Personality & Individual Differences, 30, 903-916. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(00)00082-9 google scholar
Rollin, S., Kaiser-Ulrey, C., Potts, I. ve Creason, A. H. (2003). A school-based violence prevention model for at risk eight grade youth. Psychology In The School, 40(4), 403-416.https://doi. org/10.1002/pits.10111 google scholar
Rydell, A. M., Berlin, L. ve Bohlin, G. (2003). Emotionality, emotion regulation and adaptation among 5- to 8-year-old children. Emotion, 3(1), 30-47. https://doi.org/10.1037/1528-3542.3.1.30 google scholar
Rydell, A. M, Thorell, L. T. ve Bohlin, G. (2007). Emotion regulation in relation to social functioning: An investigation of child self-reports. European Journal of Developmental Psychology, 4(3), 293313. https://doi.org/10.1080/17405620600783526 google scholar
Shaw, D. S., Gilliom, M., Ingoldsby, E. M. ve Nagin, D. S. (2003). Trajectories leading to school-age conduct problems. Developmental Psychology, 39(2), 189-200. https://doi.org/10.1037/0012-1649.39.2.189 google scholar
Shields, A. ve Cicchetti, D. (1997). Emotion regulation among school-age children: The development and validation of a new criterion Q-sort scale. Developmental Psychology, 33(6), 906-916. https:// doi.org/10.1037/0012-1649.33.6.906. google scholar
Smith, J. ve Ross, H. (2007). Training parents to mediate sibling disputes affects children’s negotiation and conflict understanding. Child Development, 78(3), 790-805. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.01033.x google scholar
Stevahn, L., Munger, L. ve Kealey, K. (2005). Conflict resolution in a French immersion elementary school. The Journal of Educational Research, 99(1), 18. https://doi.org/10.3200/JOER.99.1.3-18 google scholar
Sweeney, B. ve Carruthers, W. L. (1996). Conflict resolution: History, philosophy, theory and educational applications. School Counselor, 43(5), 326-344. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/ record/1997-07924-001 google scholar
Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2-3), 25-52. https://doi.org/10.2307/1166137 google scholar
Türnüklü, A., Kaçmaz, T., Gürler, S., Kalender, A., Zengin, F. ve Şevkin, A. (2009). Çatışma çözümü ve akran arabuluculuk eğitiminin öğrencilerin empati becerileri üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(153), 15-24. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/557 google scholar
Türnüklü, A., Şahin., İ. ve Öztürk, N. (2002). İlköğretim okullarında, öğrenci, öğretmen,okul yöneticisi ve velilerin çatışma çözüm stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 574-594. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10365/126876 google scholar
Ural, O., Güven, G., Sezer, T.E., Efe-Azkeskin, K. ve Yılmaz, E. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların bağlanma biçimleri ile sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal,1(2), 589-598. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893/103919 google scholar
Uysal, A. ve Bayık- Temel, A. B. (2009). Şiddet karşıtı eğitim programının öğrencilerin çatışma çözüm, şiddet eğilimi ve şiddet davranışlarına yansıması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 20-30. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/2644/34010 google scholar
Zahn-Waxler, C. ve Smith, K. D. (1992). The development of prosocial behavior. V. B. Van Hasselt ve M. Hersen (Ed.). Perspectives in developmental psychology. Handbook of social development: A lifespan perspective içinde (s. 229-256). New York: Plenum Press google scholar
White, B. A., ve Kistner, J. A. (2011). Biased self-perceptions, peer rejection, and aggression in children. Journal ofAbnormal Child Psychology, 39(5), 645-656.https://doi.org/10.1007/s10802-011-9506-6 google scholar
Wyman, P.A., Cross, W., Hendricks, B. C., Yu, Q., Tu, X. ve Eberly, S. (2010). Interventionto strengthen emotional self-regulation in children with emerging mental health problems: Proximal impact on school behavior. Journal ofAbnormal Child Psychology,38(5), 707-20. doi: 10.1007/s10802-010-9398-x. google scholar