Doping Üreticilerine Tahsis Edilmiş Onur Yerleri: Menderes Magnesia’sında Yapılan Yeni Kazılar Işığında Taç Agon’larının Önemi

Magnesia kentinde yürütülen kazılarda Artemis tapınağı, theatron ve stadion gibi kentin birçok kamu binasının İ.S. 1. yüzyılda inşa edildiği ortaya çıkmıştır. 2004 yılından beri ortaya çıkarılan stadion’un 30.000 kapasiteye sahip olduğu ve tertiplenen uluslararası nitelikli oyunlar esnasında diğer kentlerden birçok seyirci tarafından ziyaret edildiğini varsayabiliriz. Stadion’da oturma sıralarının ön duvarlarına işlenmiş ve kısmen iyi korunabilmiş kabartmalar bu agon’larla ilişki içindedir. Stadyumun topos yazıtları (oturma sıralarına işlenmiş rezervasyon yazıtları) kentin sosyal, mesleki ve idari yapısı hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Söz konusu topos yazıtlarından ayrıca Ephesos ve Smyrna’dan gelen seyircilere belli oturma sıraları ayrıldığı anlaşılmaktadır. Gladyatör oyunlarını finanse eden asiarkhes’in oturma koltuğunun yakınında gladyatör «familia’sına» da yer ayrılması stadyumun arena oyunları için de kullanıldığını kanıtlamaktadır. Stadyumun en önemli oturma sıralarının bulunduğu sphendone bölümünde tekhnitai ve neokoroi gibi önemli grupların yanı sıra Mandragoreitoi adında bir gruba proedria sıraları ayrılmıştır. Bu ismin Magnesia kentinin güneydoğusunda konumlanan Mandragoreis Köyü ile bağlantılı olduğu varsayılmaktadır. Severuslar Dönemi’nde pazar kurma hakkını elde eden bu köy, ismini bölgede yoğun miktarda yetiştirilen adamotundan (mandrake) almıştır. Söz konusu bitki uyku ilacı, zehir, ağrı kesici ve afrodizyak olarak kullanılmaktaydı. Bu bitkinin insan ve hayvanlarda güç arttırıcı özelliğinden ötürü doping maddesi olarak da kullanıldığı kabul edilebilir. Köy sakinleri için stadyumda özel bir yer ayrılmış olması, onların bu bitki sayesinde sosyal yaşamda önemli bir statüye sahip olduklarını göstermektedir. Yunan atletizminde doping hiç bir zaman sorun olarak görülmemiş ve kullanımı yasaklanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Magnesia, stadyum, taç ödüllü agon’lar, Mandragoreitoi, Adamotu, doping

Ehrenplätze für Dopinghersteller – Die (Kranz-)Agone und ihre Bedeutung im Licht neuer Ausgrabungen von Magnesia am Mäander

The author gives a record on the ongoing excavations in the religous and civic parts of the city of Magnesia ad Maeandrum, in order to compare them with the excavations in the stadium. These excavations are revealing building activities simultanously in the famous Artemision, in the so called theatron – as it is now clear also by new documentary evidence – and especially in the stadium, which is unearthed since 2004. In the young imperial period many official and religious buildings were covered with new marvel blocks and new columns. These buildings are connected by the cult, festivities, processions and games to the honour of the gods, especially of the city deity Artemis. The relevance of the games as a mean of self-identification for the citizens and a mean of show-case for the outside is shown by the reliefs of the podia in the stadium, which show the competitions, prices and the gods. To their honour the games are performed, which were attractive until the Magnesians ceased to use the stadium in the 3rd cent AD, as a consequence of earthquakes asf. This attractivity is also shown by the seat-reservations, carved on stone. These show the hierachical order of the society of the city and their guests, whether they have privileges (on proedrie-seats) or not. An interesting new item is, that also communities of chora of Magnesia could get privileged seats – as the community of Mandragoreis. This village is famous for its product (mandrake) which could be used as doping in sports. Did the representatives of the community get their privileged seats because they supported their fellow citizens to have success in the games?

Keywords:

Magnesia, stadium, agonistic festivals, Mandragoreitoi, mandrake, doping,

PDF

___

Bingöl 1990 O. Bingöl, Zu den neueren Forschungen in Magnesia, in: W. Hoepfner – E.-L. Schwandner (Hrsgg.), Hermogenes und die hochhellenistische Archi¬tektur, Mainz 1990, 63–67.
Bingöl 1991 O. Bingöl, Arbeitsphasen des neuen Theatron in Magnesia am Mäander, in: A. Hoffmann – E.-L. Schwandner – W. Hoepfner – G. Brands (Hrsgg.), Bautechnik der Antike, Mainz 1991, 17–21.
Bingöl 2008 O. Bingöl, Das Stadion von Magnesia am Mäander, in: H. Börm – N. Ehrhardt – J. Wiesehöfer (Hrsgg.), Momumentum et instrumentum inscrip¬tum, FS für P. Weiß zum 65. Geburtstag, Stuttgart 2008, 21–30.
Bingöl 2010 O. Bingöl, Das Bildrepertoire der Podiumreliefs des Stadion von Magnesia am Mäander, in: C. Weiß – E. Simon (Hrsgg.), Folia in memoriam Ruth Lindner collecta, Dettelbach 2010, 178–185.
Bingöl – Dreyer 2014 O. Bingöl – B. Dreyer, Archäologische Untersuchungen am Stadion von Magnesia am Mäander (2009–2012), in: B. Dreyer (Hrsg.), Die Surveys im Her¬mos- und Kaystrostal und die Grabungen an den Thermen von Metro¬polis sowie am Stadion von Magnesia am Mäander (Ionien), Bd. 1, Münster 2014, 145–162 (Orient und Okzident in der Antike).
Chaniotis 2003 A. Chaniotis, Vom Erlebnis zum Mythos: Identitätskonstruktionen im kaiserzeitlichen Aphrodisias, in: E. Schwertheim – E. Winter (Hrsgg.), Stadt und Stadtentwicklung in Kleinasien, Bonn 2003, 69–84.
Dreyer 2013 B. Dreyer, Das Stadion, die Sitzinschriften und die Gesellschaft von Magnesia am Mäander, in: G. Kökdemir (Hrsg.), A Festsschrift for Orhan Bingöl on the occasion of his 67th birthday, Ankara 2013, 117–132.
Knauß et al. 2004 F. Knauß – R. Wünsche – R. Kühling (Hrsgg.), Lockender Lorbeer. Sport und Spiel in der Antike, München 2004.
Kolb 1990 F. Kolb, Sitzstufeninschriften aus dem Stadion von Saittai (Lydien), EA 15, 1990, 107–119 mit Tafel 21–23.
Kreeb 1990 M. Kreeb, Hermogenes – Quellen- und Datierungsprobleme, in: W. Hoepf¬ner – E.-L. Schwandner (Hrsgg.), Hermogenes und die hochhellenistische Architektur, Mainz 1990, 103–113.
Krinzinger 1968 F. Krinzinger, Untersuchungen zur Entwicklungsgeschichte des griechischen Stadions (Diss.), Innsbruck 1968.
Nollé 1982 J. Nollé, Nundinas instituere et habere. Epigraphische Zeugnisse zur Ein¬rich¬tung und Gestaltung von ländlichen Märkten in Afrika und in der Pro¬vinz Asia, Hildesheim 1982 (Subsidia Epigraphica 9).
Pleket 1978 H. W. Pleket, Sport und Leibesübungen in der griechischen Welt des helle¬nis¬tisch-römischen Zeitalters, in: H. Ueberhorst (Hrsg.), Geschichte der Lei¬bes¬übungen, Bd. 2, Berlin 1978, 280–311.
Robert 1940 L. Robert, Les Gladiateurs dans l’ Orient Grec, Limoge 1940 (ND Amster¬dam 1971).
Roueché 1993 Ch. Roueché, Performers and Partisans at Aphrodisias in the Roman and Late Roman Periods, London 1993 (JRS Monographs 6).
Slater 2006 W. J. Slater, D. Summa, Crowns at Magnesia, GRBS 46, 2006, 275–299.
Stary 1983 F. Stary, Giftpflanzen, Prag 1983 (deut. W. Lobin – A. Urbanova, Hanau).
Staubenrauch 2006 M. Staubenrauch, Unterhaltungsarchitektur im Kontext kleinasiatischer Städte. Das Stadion in römischer Zeit zwischen Sport und Spektakel (Magis¬terarbeit LMU) München 2006.
Thonemann 2007 P. Thonemann, Magnesia and the Greeks of Asia (I. Magnesia 16,16), GRBS 47, 2007, 151–160.
Weiler 1988 I. Weiler, Der Sport bei den Völkern der alten Welt. Eine Führung, Darm¬stadt 19882.