420430

TÜRKİYE’DE BÖLGESEL GELİR EŞİTSİZLİĞİ: DÜZEY-2 BÖLGELERİ BAZINDA YAKINSAMA ANALİZİ

Bölgelerarasında yaşanan gelişmişlik farkları bölgesel gelir eşitsizliği sorununu ortaya çıkarmaktadır. Neoklasik büyüme modeli açısından gelir farkları kısa dönemli bir olgudur ve uzun dönemde ortadan kalkacaktır. Yakınsama hipotezi olarak adlandırılan bu yaklaşıma göre görece fakir olan bölgeler sermayenin azalan marjinal verimi nedeniyle zengin bölgelerden daha hızlı büyüyecek ve iki bölgenin kişi başına düşen geliri eşitlenecektir. Neoklasiklerin başlangıçta mutlak yakınsama olarak ifade ettiği bu süreç ampirik literatürde çok az destek bulmuştur. Buna karşılık başlangıç koşulları ve yapısal özellikleri dikkate alınarak yapılan analizlerde bölgeler arasında çoklu dengelere işaret eden kulüp yakınsamaya dair kanıtlar çoktur. Bu çalışmada, Türkiye’de 2004-2020 döneminde 26 Düzey-2 bölgesi için, Phillips ve Sul (2007, 2009) tarafından geliştirilen kulüp yakınsama tekniği ile bölgelerin kişi başına gelirinin yakınsama süreci analiz edilmiştir. Sonuçlar ülkemizde genel bir yakınsama olmasada 5 yakınsama kulübünün mevcut olduğunu göstermektedir. Çalışmada ayrıca her bir kulübü oluşturan bölgelerin ortalama büyüme hızları ve bu büyümeye sektör katkılar da değerlendirilmiştir. Böylece bölgelerin sektörel yapılarındaki benzerliğin kulüp oluşumunda etkili bir unsur olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

kulüp yakınsama, kişi başına düşen gelir, bölgesel eşitsizlik

REGIONAL INCOME INEQUALITY IN TÜRKİYE: CONVERGENCE ANALYSIS ON THE BASIS OF LEVEL-2 REGIONS

The development differences between the regions reveal the problem of regional income inequality. In terms of the neoclassical growth model, income differentials are a short-term phenomenon and will disappear in the long run. According to this approach, which is called the convergence hypothesis, the relatively poor regions will grow faster than the rich regions due to the decreasing marginal productivity of capital and the per capita income of the two regions will equalize. This process, initially referred to by the neoclassicals as absolute convergence, has found little support in the empirical literature. On the other hand, there is a lot of evidence for club convergence pointing to multiple equilibria between regions in the analyzes made considering the initial conditions and structural features. In this study, the convergence process of the per capita income of the regions was analyzed with the club convergence technique developed by Phillips and Sul (2007, 2009) for 26 NUTS-2 regions in Turkey during the 2004-2020 period. The results show that although there is no general convergence in our country, there are 5 convergence clubs. The study also evaluated the average growth rates of the regions that make up each club and sector contributions to this growth. Thus, it has been determined that the similarity in the sectoral structures of the regions is an effective factor in the formation of clubs.

Keywords:

club convergence, GDP per capita, regional inequality,

PDF

___

Abdioğlu, Z. ve Uysal, T. (2013). “Türkiye’de Bölgeler Arası Yakınsama: Panel Birim Kök Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27/3, 125-143.
Abramovitz, M. (1986). “Catching Up, Forging Ahead, and Falling Behind”, The Journal of Economic History, 46/2, 385-406.
Aksoy, T. , Taştan, H. ve Kama, Ö. (2019). “Revisiting Income Convergence in Turkey: Are There Convergence Clubs?”, Growth and Change, 50/3, 1185-1217.
Altınbaş, S. , Doğruel, F. ve Güneş, M. (2002). “Türkiye’de Bölgesel Yakınsama: Kalkınmada Öncelikli İller Politikası Başarılı Mı?”, VI. ODTÜ Uluslararası Ekonomi Kongresi, Ankara, 11-14 Eylül 2002.
Apergis, N. ve Payne, J. E. (2017). “Per Capita Carbon Dioxide Emissions Across US States By Sector and Fossil Fuel Source: Evidence From Club Convergence Tests”, Energy Economics, 63, 365–372.
Bakış, O. (2018). “Yeni GSYH Serilerinin Getirdiği Farklılıklar ve Sorunlar”, Marmara İktisat Dergisi, 2/1, 15-42.
Barro, R. J. (1991). “Economic Growth in a Cross Section of Countries”, The Quarterly Journal of Economics, 106/2, 407-443.
Barro, R. J. ve Sala-i-Martin, X. (1991). “Convergence Across States and Regions”, Brookings Paper on Economic Activity, 1991/1, 107-182.
Barro, R. J. ve Sala-i-Martin, X. (1992). “Convergence”, Journal of Political Economy, 100/2, 223-251.
Barro, R. J. ve Sala-i-Martin, X. (1995). Economic Growth, McGraw-Hill, New York.
Baumol, W. J. (1986). “Productivity Growth, Convergence and Welfare: What the Long-Run Data Show”, American Economic Review, 76/5, 1072-1085.
Baumol, W. J., Nelson, R. R. ve Wolff, E. N. (1994). “Introduction: The Convergence of Productivity, Its Signifiance, and Its Varied Connotations”, Convergence of Productivity: Cross-National Studies and Historical Evidence, (Ed: W. J. Boumol, R.R. Nelson ve E.N. Wolff), Oxford University Press, Oxford.
Ben-David, D. (1993). “Equalizing Exchange: Trade Liberalization and Income Convergence”, The Quarterly Journal of Economics, 108/3, 653-679.
Berber, M., Yamak, R. ve Seyfettin, A. (2000). “Türkiye’de Yakınlaşma Hipotezinin Bölgeler Bazında Geçerliliği Üzerine Ampirik Bir Çalışma: 1975-1997”. 9. Ulusal Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi Bildiriler Kitabı, Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi, 51-59.
Bernard, A. B. ve Durlauf, S. N. (1996). “Interpreting Tests of The Convergence Hypothesis”, Journal of Econometrics, 71/1-2, 161-173.
Bolkol, H.K. (2019). “Analysis of Regional Income Convergence in Turkey”, IInternational Journal of Research in Business and Social Science, 8/2, 1-28.
Burnett, J. W. (2016). “Club Convergence and Clustering of US Energy-Related CO2 Emissions”, Resource and Energy Economics, 46, 62–84.
Ceylan, R. (2010). “Yakınsama Hipotezi: Teorik Tartışmalar”, Sosyoekonomi, 11/11, 47-60.
De Long, B. (1988). “Productivity Growth, Convergence, and Welfare: Comment”, The American Economic Review, 78/5, 1138-1154.
Doğan, E. (2021). “Türkiye’de Gelir Dağılımı Yakınsaması ve Bölgelerarası Eşitsizlik”, İktisadi, Mali ve Finansal Uygulamaların Ampirik Sonuçları-İktisat Uygulamaları, (Ed: Ş. Karabulut), Gazi Kitabevi, Ankara.
Doğruel, F. ve Doğruel, A.S. (2003). “Türkiye’de Bölgesel Gelir Farklılıkları ve Büyüme”, Küresel Düzen Birikim Devlet ve Sınıflar, (Ed: A. H. Köse, F. Şenses ve E. Yeldan), İletişim Yayınları , İstanbul.
Durlauf, S. N. ve Johnson, P. A. (1995). “Multiple Regimes and Cross-Counrty Growth Behaiour”, Journal of Applied Econometrics, 10/4, 365-384.
Emir, F. , Balcilar, M. ve Shahbaz, M. (2019). “Inequality in Carbon Intensity in EU-28: Analysis Based on Club Convergence”, Environmental Science and Pollution Research, 26/4, 3308-3319.
Erlat, H. (2012). “Türkiye'de Bölgesel Yakınsama Sorununa Zaman Dizisi Yaklaşımı”, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, No: 2012/64.
Ersungur, Ş.M. ve Polat, Ö. (2006). “Türkiye’de Bölgelerarasında Yakınsama Analizi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/2, 335-343.
Filiztekin, A. (1998). “Convergence Across Industries and Proinces in Turkey” Koç Universitesi, Working Paper, No: 1998/08.
Galor, O. (1996). “Convergence? Inferences from Theoretical Models”, The Economic Journal, 106/437, 1056-1069
Gerni, C., Sarı, S., Sevinç, H. ve Emsen, Ö. S. (2015). “Bölgesel Dengesizliklerin Giderilmesinde Yatırım Teşviklerinin Rolü ve Başarı Kriteri Olarak Yakınsama Analizi: Türkiye Örneği”, International Conference on Eurasian Economies, Eurasian Economists Association, 311-320. (01.02.2022) https://avekon.org/proceedings/avekon06.pdf
Gezici, F. ve Hewings, G. J. D. (2004). “Regional Convergence and The Economic Performance of Peripheral Areas in Turkey”, Review of Urban&Regional Development Studies, 16/2, 113-132.
Gündem, F. (2017). “Türkiye’de İBBS 2 Bölgeleri Arasında Gelir Yakınsaması Var mıdır? Mekânsal Ekonometrik Bir Katkı”, Sosyoekonomi, 25/34, 145-160.
Gruen, F. H. (1985). “How Bad Is Australia’s Economic Performance and Why?”, University of Western Australia, Tartışma Metni, No: 85/14. (25.03.2022) https://ecompapers.biz.uwa.edu.au/paper/PDF%20of%20Discussion%20Papers/1985/85-14.pdf
Halaç, U. ve Kuştepeli, Y. (2008), “Türkiye’de Bölgesel Gelirin Yakınsaması: Gelir Dağılımı Açısından Bir Değerlendirme”, DEÜ İşletme Fakültesi İktisat Bölümü, Tartışma Metni, No:08/01, (15.01.2022) https://core.ac.uk/download/pdf/7059777.pdf.
Higgins, M. J., Levy, D. ve Young, A. T. (2006). “Growth and Convergence Across The United States: Evidence From County-Level Data”, The Review of Economics and Statistics, 88/4, 671-681.
IMF (2017). Quarterly National Accounts Manual, (15.04.2022) https://www.imf.org/external/pubs/ft/qna/pdf/2017/chapterv8.pdf
Islam, N. (2003). “What Have We Learn From The Convergence Debate?”, Journal of Economic Surveys, 17/3, 309-362.
Karaalp, H. S. ve Erdal, F. (2009). “Türkiye’de İller ve Bölgelerarasında Gelir Farklılıkları: Sigma Yakınsama Analizi”, I. Uluslararası Davraz Kongresi Bildiriler Kitabı. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF, 27-39.
Karaca, O. (2004). “Türkiye’de Bölgelerarası Gelir Farklılıkları: Yakınsama Var Mı?”, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni. No: 2004/7.
Karaca, O. (2018). “Türkiye’de Bölgesel Yakınsamanın 50 Yılı: Yeni Veri Seti ve 1960-2010 Dönemi Analizi”, Sosyoekonomi, 26/35, 207-228.
Karaçuka, M. (2020). “İller Arası Ekonomik Büyüme Yakınsamasına Etki Eden Faktörler”, Journal of Business, Innovation and Governance, 3/2, 103-119.
Karagül, E.T, Görüş, M. Ş. ve Özgür, Ö. (2019). “Club Convergence in Turkey: Evidence From Provincial Income Data”, Uluslararası Yönetim, Ekonomi ve Politika Kongresi Bildiriler Kitabı, 163-171.
Karahasan, B. C. (2020). “Can Neighbor Regions Shape Club Convergence? Spatial Markov Chain Analysis for Turkey”, Letters in Spatial and Resource Sciences, 13/2, 117-131.
Kırdar, M. G. ve Saraçoğlu, Ş. (2006), “İç Göç, Bölgesel Yakınsama Sorunu ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği”, Ekonomik Büyümenin Dinamikleri ve İstihdam-Kaynaklar ve Etkiler, (Ed: B. Neyaptı), Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
Mankiw, N. G., Romer, D. ve Weil, N.W. (1992). “A Countribution to the Empirics of Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 107/2, 407-437.
Nelson, R. R. (1991). “Diffusion of Development: Post-World War II Convergence Among Advanced Industrial Nations”, The American Economic Review, 81/2, 271-275.
Öz, S. (2021). “Türkiye’de İller Arasında Gelir Yakınsaması Var Mı?”, Türkiye Ekonomisinde Büyüme, Kalkınma ve Eşitsizlik, (Ed: O. Kant, B. C. Karahasan, M. Tekçe, H. Taştan ve M. Donduran), Eflatun Yayınevi, Ankara.
Öztürk, A. ve Gültekin, L. (2022). “Türkiye’de İller Arası Ekonomik Yakınsama: 2008 Küresel Krizin Rolü”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39/2, 253-270.
Phillips, P. C. B. ve Sul, D. (2007). “Transition Modeling and Econometric Convergence Tests”, Econometrica, 75/6, 1771-1855.
Phillips, P. C. ve Sul, D. (2009). “Economic Transition and Growth”, Journal of Applied Econometrics, 24/7, 1153-1185.
Quah, D. T. (1996a). “Convergence Empirics Across Economies with (Some) Capital Mobility”, Journal of Economic Growth, 1/1, 95-124.
Quah, D.T. (1996b). “Empirics for Economic Growth and Convergence”, European Economic Review, 40/6, 1353-1375.
Rappaport, J. (2005). “How does Labor Mobility Affect Income Convergence?”, Journal of Economic Dynamic&Control, 29/3, 567-581.
Rassekh, F. (1992). “The Role of International Trade in The Convergence of Per Capita GDP in the OECD: 1950-1985”, International Economic Journal, 6/4, 1-15.
Rassekh, F. (1998). “The Convergence Hypothesis: History, Theory, and Evidence”, Open Economic Review, 9/1, 85-105.
Rodrik, D. (2013). “Unconditional Convergence In Manufacturing”, The Quarterly Journal of Economics, 128/1, 165-204.
Sachs, J. E. ve Warner, A. (1995). Economic Convergence and Economic Policies. Center for Social & Economic Research, Working Paper, (15.03.2022) http://www.case-research.eu/upload/publikacja_plik/3414736_035.pdf
Sala-i-Martin, X. (1990). On Growth and States. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Harvard Universitesi.
Sala-i-Martin, X. (1996). “The Classical Approach to Convergence Analysis”, The Economic Journal, 106/437, 1019-1036.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması
SEGE-2017. (01.05.2022) https://www.bebka.org.tr/admin/datas/sayfas/89/sege-2017_1581687211.pdf Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Yatırım Teşvik İstatistikleri. (23.05.2023) https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/yatirim-istatistikleri/mi1304021615
Sichera, R., ve Pizzuto, P. (2019). “ConvergenceClubs: A Package for Performing the Phillips and Sul’s Club Convergence Clustering Procedure”, The R Journal, 11/2, 142-151.
Solow, R.M. (1956). “A Contribution to the Theory of Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 70/1, 65-94.
T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011). Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü. (01.05.2022) https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Illerin_ve-Bolgelerin_Sosyo-Ekonomik_Gelismislik_Siralamasi_ArastirmasiSEGE-2011%E2%80%8B.pdf
TÜİK (2021). Bölgesel Hesaplar. (24.12.2021) https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=116&locale=tr
Türkcan, B. ve Çelik, N. (2020). Türkiye’de Bölgesel İktisat, Orion Kitabevi, Ankara.
Ulucak, R. (2017). “Çevre Kalitesi Açısından Yakınsama Hipotezine Yeni Bir Bakış: Ekolojik Ayak İzi ve Kulüp Yakınsamaya Dayalı Ampirik Bir Analiz”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18/4, 29-38.
Von Lyncker, K. ve Thoennessen, R. (2017). “Regional Club Convergence in The EU: Evidence From a Panel Data Analysis”, Empirical Economics, 52, 525-553.
Williamson, J. G. (1996). “Globalization, Convergence, and History”, The Journal of Economic History, 56/2, 277-306.
Yamanoğlu, K. B. (2008). “Türkiye’de Sosyo-ekonomik Faktörlerin İller Arası Yakınsama Üzerine Etkileri”, İstatistikçiler Dergisi, 1/1, 33-49.
Yazgan, Ş. ve Ceylan, R. (2021). “Türkiye’de Düzey-2 Bölgeleri Arasında Kişi Başı Gelir Yakınsama Kulüpleri Var Mıdır?”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35/4, 1497-1519.
Young, A. T., Higgins, M. J. ve Levy, D. (2008). “Sigma Convergence versus Beta Convergence: Evidence from U.S. County-Level Data”, Journal of Money, Credit and Banking, 40/5, 1083-1093.
Zeren, F. ve Yılancı, V. (2011). “Türkiye’de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması”, Business and Economic Research Journal, 2/1, 143-151.