TÜRKİYE’DE 2003-2022 YILLARI ARASINDA OLUŞAN GSYH, ENFLASYON, İŞSİZLİK VE TURİZM VERİLERİNE DAYALI EŞBÜTÜNLEŞME İÇEREN NEDENSELLİKLERİN ARAŞTIRILMASI

GSYH, Enflasyon, işsizlik oranı bir ülkenin ekonomisinde önemli göstergeler arasındadır. Bu göstergelerin birbiriyle ilişkilerini sorgulayan çalışmalar konusunda literatür oldukça zengindir. Gelirler hanesinde Turizmin payının yüksek olduğu ülkelerde bu göstergelerin Turizm verileriyle etkilenme olasılığı da yüksek olacaktır. Bu nedenle bu çalışmanın amacı Türkiye’de Turizm gelirleri ile yukarıda adı sayılan ve sıkça incelenen diğer göstergelerin birbiriyle ilişkilerinin incelenmesidir. Bu bağlamda bütçe gelirinin önemli bir kısmı turizme bağlı olan Türkiye’ de GSYH, işsizlik ve enflasyon oranlarındaki değişiminin turizm gelirlerinden etkilenebileceği varsayılmıştır. Geçmişte turizmde yaşanan iyi veya kötü sezonların bu göstergelerdeki değişimi açıklayıp açıklamadığının bilinmesi, bu göstergeler ile turizm gelirleri arasındaki ilişkinin ortaya konması, gelecek yıllar için de kestirimler yapılmasına imkân verecektir. Araştırmada; tüm değişkenler arasında eşbütünleşik, nedensellik ilişkileri incelemesi yapılarak bu değişkenler arasında ekonomik anlamda geçerli ilişkileri ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu araştırmada Türkiye’de 2003-2022 yılları arasında GSYH, Turizm gelirleri, enflasyon ve işsizlik verilerinden oluşturulan değişkenlerin arasındaki olası korelasyon ilişkileri yorumlanarak eşbütünleşme ve nedensellik testleri uygulanmıştır. İncelemeler sonucunda, birçok yeni sonucun yanında, GSYH değişkeninin yakın gelecekte alacağı değerleri turizm değişkenine bağlı olarak tahmin eden bir regresyon modeli oluşturulmuştur. İstatistiki incelemeler Eviews paket programı yardımıyla yapılmıştır. Bu araştırmada Türkiye’de 2003-2022 yılları arasında GSYH, Turizm gelirleri, enflasyon ve işsizlik verilerinden oluşturulan değişkenlerin arasındaki olası korelasyon ilişkileri yorumlanarak eşbütünleşme ve nedensellik testleri uygulanmıştır. İncelemeler sonucunda, birçok yeni sonucun yanında, GSYH değişkeninin yakın gelecekte alacağı değerleri turizm değişkenine bağlı olarak tahmin eden bir regresyon modeli oluşturulmuştur. İstatistiki incelemeler Eviews paket programı yardımıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Turizm, Enflasyon, İşsizlik, Ekonometrik Analiz

INVESTIGATION OF POSSIBLE INTERACTIONS BETWEEN GDP, INFLATION, UNEMPLOYMENT AND TOURISM DATA IN TURKEY BETWEEN 2003-2022

GDP, Inflation and unemployment rate are among the important indicators for a country's economy. The literature is quite rich on studies questioning the relationships between these indicators. In countries where the share of tourism in income is high, these indicators will be likely to be affected by tourism data. Therefore, the aim of this study is to examine the relationships between tourism income in Turkey and other frequently used indicators above mentioned. In this context, it is assumed that the changes in GDP, unemployment and inflation rates in our country, where a significant part of the budget depends on tourism, can be affected by tourism income. Knowing whether the good or bad tourism seasons in the past explain the changes in these indicators and the existence of meaningful relationships between these indicators and tourism revenues, will enable predictions to be made for the coming years. The main purpose of this research is to reveal economically valid relationships between these variables by examining cointegrated causality relationships among all variables. In this research, between 2003-2022 years in Turkey, possible correlation relationships between the variables created from GDP, Tourism revenues, Inflation and Unemployment data were interpreted and cointegration and causality tests were applied. As a result of the investigations, beyond many fresh results, a regression model was created that predicts the future values of GDP variable depending on Tourism variable. Statistical analyzes were made using Eviews package program. In this research, between 2003-2022 years in Turkey, possible correlation relationships between the variables created from GDP, Tourism revenues, Inflation and Unemployment data were interpreted and cointegration and causality tests were applied. As a result of the investigations, beyond many fresh results, a regression model was created that predicts the future values of GDP variable depending on Tourism variable. Statistical analyzes were made using Eviews package program.

Keywords:

Tourism, Inflation, Unemployment, Econometric Analysis,

PDF

___

Akova, İ. (1998). Türkiye' De Turizm Sektörünün Olanakları Ve Ekonomik Fonksiyonları. Coğrafya Dergisi, 0(6), S. 59-92.
Bağçı, E. (2017). Terör Olaylarının Türkiye Turizm Sektörüne Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), S. 81-88.
Balım, H., & Kaygısız, A. D. (2022). Türkiye’de Turizm Enflasyon İlişkisinin Ampirik Analizi. Politik Ekonomik Kuram, 6(2), S. 279-303.
Bozkurt, H. Y. (2013). Zaman Serileri Analizi, Genişletilmiş İkinci Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
Coppin, A. (1993, September). Recent Evıdence On The Determınants Of Inflatıon In A Tourısm-Orıented Economy: Barbados. Social And Economic Studies, 42(2/3), S. 65-80.
Çağlayan, E. (2006), “ Enflasyon, Faiz Oranı Ve Büyümenin Yurtiçi Tasarruflar Üzerindeki Etkileri”, Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt Xxı, Sayı 1
Çeken, H. (2016). Turizm Ekonomisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Granger C. (1988); “Causality, Cointegration And Control”, Journal Of Economic Dynamics And Control, S.12, S.551-559.
Ibok, E. E., & Ibanga, S. E. (2014, September). The Impact Of Human Capıtal Development And Economıc Empowerment On The Socıo-Economıc Development Of Akwa Ibom State, Nıgerıa. Global Journal Of Human Resource Management, 2(3), S. 37-44.
Kamaruddin, R. Ve Jusoff, K. (2009), “An Ardl Approach İn Food And Beverages Industry Growth Process İn Malaysia”, International Business Research, Vol.2, No.3.
Karabulut, E. (2022). Türkiye'de Turizm Çalışanı Sayısı. Antalya: Turizmdatabank. Https://Www.Turizmdatabank.Com/Turizm-İstatistikleri/Turkiyede-Turizm-Calisani-Sayisi/ Adresinden Alındı
Kızılgöl, Ö., & Erbaykal, E. (2008). Türkiye’de Turizm gelirleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), S. 351-360.
Kennedy, P. (2006)., Ekonometri Kılavuzu, (Çev. M. Sarımeģeli & Ġ. Açıkgöz). Ankara: Gazi Kitabevi.
Morales, F. C. (2020, Feb 06). Tourism: An İmportant Sector For The World Economy. Tourism Has Become One Of The Main Sectors For The Economy. Its Weight İn The Gdp, As Well As İts Contribution To Employment, Makes İt A Fundamental Pillar For The World Economy. Https://Www.Globaltourismforum.Org/. Jan 8, 2023 Tarihinde Https://Www.Globaltourismforum.Org/Blog/2020/02/06/Tourism-An-İmportant-Sector-For-The-World-Economy/ Adresinden Alındı
Pesaran, M. H., Shin, Y. Ve Smith, R. (2001), “Bounds Testing Approaches To The Analysis Of Level Relationship”, Journal Of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Phillips, P. C. B., Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root In Time Series Regression. Biometrika,75(2), 335–346. Http://Dx.Doi.Org/10.1093/Biomet/75.2.335
Rahim, N. S. (2013, June 10). A Study On Relationship Between Tourist Arrivals, Inflation, And Unemployment With Crime Rates İn Malaysia. Syazwani, Nor, A Study On Relationship Between Thttps://Ssrn.Com/Abstract=2276771.
Schultz, T. W. (1993). The Economic Importance Of Human Capital İn Modernization. Education Economics, 1(1), S. 13-19. Doi:10.1080/09645299300000003
Shaari, M. S., Ahmad, T. S., & Razali, R. (2018). Tourism Led-Inflation: A Case Of Malaysia. Matec Web Of Conferences. 150, S. 06026. Malaysia: Edp Sciences.
Tarı, Recep, Ekonometri, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, 3.Bs., İzmit, 2005
Tıraş, H. H. (2022, Eylül 23). Turizm gelirlerinin Türkiye Ekonomisine Etkilerinin Makroekonomik Değişkenler Üzerinden Değerlendirilmesi. Tourısm Economıcs, Management And Polıcy Research, 2(2), S. 66-78.
Tutar, F., Alparslan, C., Tutar, E., & Erkan, Ç. (2013, Winter). Turizm Sektörünün İstihdam Üzerine Etkisi. Global Journal Of Economics And Business Studies, 2(4), S. 14-27.
Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Ş. V. (2020). Çevresel Göstergeler "Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Sektörel Dağılımı". Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Ocak 8, 2023 Tarihinde Https://Cevreselgostergeler.Csb.Gov.Tr/Gayri-Safi-Yurtici-Hasilanin-Sektorel-Dagilimi-İ-85707#:~:Text=2020%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20vergi%20ve%20s%C3%Bcbvansiyonlar,Hizmetler%20sekt%C3%B6r%C3%Bcn%C3%Bcn%20pay%C4%B1%20%61%20olmu%C5%9ftur. Adresinden Alındı
Türsab. (2020). Turizm gelirleri. Ankara: Türsab. Ocak 8, 2023 Tarihinde Https://Www.Tursab.Org.Tr/İstatistikler-İcerik/Turizm-Geliri Adresinden Alındı
Wttc. (2022). Wttc Cıtıes Economıc Impact 2022. World Travel & Tourism Council. Jan 8, 2023 Tarihinde Alındı