Fatih DENİZLİ, Zühal KINIŞ, Hatice DENİZLİ

HASTANE ÖNCESİ ACİL SAĞLIK ÇALIŞANLARININ AKILLI AMBULANS VE TABLET KULLANIMININ TEKNOLOJİ KABUL MODELİ İLE İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı hastane öncesi acil sağlık çalışanlarının akıllı ambulans ve tablet (elektronik vaka sistemi) kullanımının teknoloji kabul modeli ile incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmaya 275 acil sağlık çalışanı katılmıştır. Araştırmada 25 ifadeden oluşan “Teknoloji Kabul Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda acil sağlık çalışanlarının teknoloji kabul düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada algılanan kullanım kolaylığının; algılanan faydayı ve kullanıma yönelik tutumu, algılanan faydanın; kullanıma yönelik tutumu ve kullanıma yönelik niyeti pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Kullanıma yönelik tutumun kullanıma yönelik niyeti ve kullanıma yönelik niyetinde gerçekleşen davranışı pozitif yönde etkilediği de tespit edilmiştir. Ayrıca algılanan faydanın algılanan kullanım kolaylığı ve kullanıma yönelik tutum arasında, kullanıma yönelik tutumun algılanan fayda ve kullanıma yönelik niyet arasında kısmi aracı rolü olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada alan yazında konuyla ilgili bir çalışma olmaması sebebiyle ilgili alan yazına önemli katkılar sunacağı ve uygulayıcıların sistem geliştirme süreçlerinde faydalanabilecekleri referans bir çalışma olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

: Teknoloji kabul modeli (TKM), Elektronik vaka sistemi, Akıllı ambulans, Hastane öncesi acil sağlık, Sağlık teknolojileri

INVESTIGATION OF SMART AMBULANCE AND TABLET USAGE OF PRE-HOSPITAL EMERGENCY HEALTH WORKERS WITH TECHNOLOGY ACCEPTANCE MODEL

The aim of this study is to examine the use of smart ambulance and tablet (electronic case system) by pre-hospital emergency health workers with technology acceptance model. 275 emergency healthcare workers participated in the study carried out for this purpose. “Technology Acceptance Scale” consisting of 25 statements was used in the research. As a result of the research, it was determined that the technology acceptance level of emergency health workers was high. In the study, perceived ease of use; perceived usefulness and attitude towards use, perceived usefulness; It has been determined that it positively affects the attitude towards use and intention towards use. It has also been determined that the attitude towards use positively affects the intention towards use and the behavior realized during the intention towards use. In addition, it has been determined that perceived usefulness has a partial mediator role between perceived ease of use and attitude towards use, and attitude towards use has a partial mediating role between perceived usefulness and intention to use. Since there is no study on the subject in the literature, it is thought that it will make important contributions to the related literature and will be a reference study that practitioners can benefit from in system development processes.

Keywords:

Health technologies, : Technology acceptance model (TAM), Electronic case system, Smart ambulance, Pre-hospital emergency,

PDF

___

Ajzen, I. (1985). “From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior”,Kuhl, J. & Beckmann,J. (Eds.), Action Control, Heidelberg, Berlin, Springer-Verlag, ss.11-39.
Ajzen, I. (2012). Martin Fishbein’s legacy: The reasoned action approach. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 640(1), 11-27.
Akdoğan, A. ve Demirtaş, Ö. (2014). “Etik Liderlik Davranışlarının Etik İklim Üzerindeki Etkisi: Örgütsel Politik Algılamaların Aracı Rolü”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), ss.107-124.
Alpar, R. (2011). Uygulamalı Çok Değişkenli Yöntemler, Detay Yayıncılık, Ankara.
Aydın, C. (2019). Tüketicilerin Sosyal Medya Reklamlarına Yönelik Satın Alma Davranışlarının Teknoloji Kabul Modeli ile İncelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Başak, E., Gümüşsoy, C. A. ve Çalışır, F. (2015). “Examining the Factors Affecting PDA Acceptance among Physicians: An Extended Technology Acceptance Model”. Journal of healthcare engineering, 6(3), ss.399–418.
Bozkurt, İ. (2020), “Teknoloji Kabul Modeli Çerçevesinde Sağlık Profesyonellerinin Yeni Tedavi Yöntemlerini Kullanma Eğilimlerinin İncelenmesi (Özel Hastane Örneği)”, Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences, 5(7), ss.88-100.
Çivici, T. ve Kale, S. (2007), “Mimari Tasarım Bürolarında Bilişim Teknolojilerinin Kullanımını Etkileyen Faktörler: Bir Yapısal Denklem Modeli”, 4. İnşaat Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı, ss.119-128.
Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
Davis, F. D. (1985). A Technology Acceptance Model for Empirically Testing New End-User Information Systems: Theory and Results, Doctoral Dissertation, Sloan School of Management, Massachusetts Institute of Technology.
Davis, F. D. (1989). "Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use and User Acceptance of Information Technology". MIS quarterly, 13(3), ss.319-340.
Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1989). "User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models". Management Science, 35(8), ss.982-1003.
Denizli, F. ve Demirtaş, Ö. (2022). "Dijital Hastaneye Dönüşüm Sürecinde Sağlık Çalışanlarının Teknolojiye Hazır Bulunuşluk Durumlarının Değerlendirilmesi: Bir Kamu Hastanesi Örneği", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49, Denizli, ss. 163-174.
Ducey, J. A. ve Coovert, D.M. (2016). “Predicting tablet computer use: An extended Technology Acceptance Model for physicians” Health Policy and Technology, 5(3), ss.268-284.
Erdem, H.K. (2011). Kurumsal Kaynak Planlama Sistemlerinin Kullanımında Etkili Olan Faktörlerin Geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli ile İncelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Fishbein, M. ve Ajzen, I. (1975). "Belief, Attitude, Intention and Behaviour: An Introduction to Theory and Research". Reading, MA: Addison-Wesley.
Hsiao, C. H., ve Yang, C. (2011). “The Intellectual Development of The Technology Acceptance Model: A Co-citation Analysis”. International Journal of Information Management, 31(2), ss.128-136.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Pegem Yayınları, Ankara.
Karamustafa, K., ve Yılmaz, M. (2021). “Konaklama İşletmelerinde Akıllı Turizm Teknolojilerinin Kurumsal Kabulü”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), ss.1350–1383. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1203.
Kim, D. ve Chang, H. (2007). “Key functional characteristics in designing and operating health information websites for user satisfaction: An application of the extended Technology Acceptance Model”. International Journal of Medical Informatics, 76, ss.790-800. doi:10.1016/j.ijmedinf.2006.09.001
Kowitlawakul, Y. (2011). “The Technology Acceptance Model Predicting Nurses' Intention to Use Telemedicine Technology (eICU)”, CIN: Computers, Informatics, Nursing, 29(7), ss.411-418.
Küçükkaya D. (2019). Teknoloji Kabul Modeli İle Elektronik Belge Yönetim Sistemi Kullanımını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi ve Yapısal Eşitlik Modeli ile Analizi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Lee, H.Y., Qu, H. ve Kim, Y.S. (2007), “ A Study of The Impact of Personal Innovativeness on Online Travel Shopping Behavior-A Case Study of Korean Travelers”, Tourism Management, 28, ss.886–897.
Ma, W. W. K., Anderson, R. ve Streith, K. O. (2005). “Examining User Acceptance Of Computer Technology: An Empirical Study Of Student Teachers”, Journal of Computer Assisted Learning, 21, ss.387-395.
Özdamar, K. (2003). Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
Özer, G., Özcan, M. ve Aktaş, S. (2010), “Muhasebecilerin Bilgi Teknolojileri Kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) ile İncelemesi”, Journal of Yasar University, ss.3278 - 3293
Sağlık Bakanlığı, 2021 https://acilafet.saglik.gov.tr/TR,55305/akilli-ambulans-ve-tablet-uygulamasi-projesi-basladi.html Erişim Tarihi: 20.12.2022.
Sağlık Bakanlığı, 2022 https://acilafet.saglik.gov.tr/TR-61542/tablet-uygulamasi.html Erişim Tarihi: 23.12.2022.
Saygılı, M, Yalçıntekin, T. ve Çakırsoy E. (2022). “Muhasebe Programlarına Yönelik Değiştirme Niyetinin Teknoloji Kabul Modeli (TKM) Çerçevesinde İncelenmesi: Sakarya İli Örneği” Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 66, ss.129-146.
Serçemeli, M., ve Kurnaz, E. (2016). “Denetimde Bilgi Teknoloji Ürünleri Kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) ile Araştırılması”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), ss.43-52.
Taylor, S. ve Todd, P. (1995). "Understanding Information Technology Usage: A Test of Competing Models". Information Systems Research, 6(2), ss.144-176.
Teo, T., Luan, S., Thammetar, T. ve Chattiwat, W. (2011). “Assessing e-learning Acceptance By University Students in Thailand”. Australasian Journal of Educational Technology, 27(8), ss.1356-1368
Tiryaki, İ. (2021). Nesnelerin İnterneti Teknolojisinin Kullanımı İçin Tüketici Davranış Niyetlerinin Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli Kapsamında İncelenmesi, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü, Doktora Tezi.
Topçuoğlu, E., Kavak, O. ve Kaygjn, E. (2022), “Sağlıkta Yönetim Bilişim Sistemi Olarak MHRS’nin Teknoloji Kabul Modeli İle Analizi”, Uluslararası İşletme Bilimi ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), ss.1-16.
Venkatesh V. ve Davis F.D. (2000), “A Theoretical Extension of The Technology Acceptance Model: Four Longitudinal Field Studies”, Management Science, 46(2), ss.186-204.
Venkatesh, V. ve Bala, H. (2008). "Technology Acceptance Model 3 and A Research Agenda on Interventions". Decision Sciences, 39(2), ss.273-315.
Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B. ve Davis, F. D. (2003). "User Acceptance of Information Technology: Toward A Unifed View". MIS Quarterly, 27(3), ss.425-478.
Venkatesh, V., Thong, J. Y. L. ve Xu, X. (2012). "Consumer Acceptance and Use of Information Technology: Extending the Unified Theory of Acceptance and Use of Technology". MIS Quarterly, 36(1), ss.157-178.
Yeke, S. , Ceran, E. B. ve Pınar, R. İ. (2019). “Teknoloji Kabul Modeli Çerçevesinde Çalışanların Elektronik Belge Sistemini Kullanmaya Yönelik Tutumu: Kamu Sektöründe Bir Uygulama”, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), ss.159-168
Yıldırır, S. C. ve Kaplan, B. (2019). “Mobil Uygulama Kullanımının Benimsenmesi: Teknoloji Kabul Modeli ile Bir Çalışma”. KAÜİİBFD, 10(19), ss.22-51.
Yılmaz, Ö. (2018). "Tüketicilerin Online Alışveriş Niyetlerinin Teknoloji Kabul Modeli Bağlamında İncelenmesi". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), ss.331-346.
Yiğit, A. ve Erdem, R. (2016), “Sağlık Teknolojisi Değerlendirme: Kavramsal Bir Çerçeve”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, ss.215-249.
Yousafzai, S. Y., Foxall, G. R. ve Pallister, J. G. (2007). “Technology Acceptance: A Meta‐Analysis Of The Tam”. Journal Of Modelling In Management, 2(3), ss.251-280.