NİZÂMÎ-Yİ GENCEVÎ VE LÂRENDELİ HAMDÎ’NİN LEYLÂ İLE MECNÛN MESNEVİLERİNİN KIYASLANMASI

Köken itibariyle Arap coğrafyasında hayat bulan Leylâ ile Mecnûn hikâyesi başta Türk edebiyatı olmak üzere, bütün İslâmedebiyatlarında kendisine yer bulmuştur. Bu hikâyeyi kaleme almayanların bile bazı aşk serüvenlerinde temiz aşklara örnekolarak andığı, mazmun olarak değindiği bir kıssadır. Makalede Nizâmî1 ve Lârendeli Hamdî’nin2 mesnevileri tanıtılacak, heriki eser olay örgüsü, şahıs kadrosu, mekân ve zaman bakımından kıyaslamaya tabi tutularak Lârendeli Hamdî’nin Nizâmî’denne kadar ölçüde etkilendiği veya ayrıldığı gösterilmeye çalışılacaktır. Bunun yanında Lârendeli Hamdî’nin Nizâmî’den tercümeettiğini düşündüğümüz beyitler Nizâmî’nin beyitleriyle birlikte tablo şeklinde verilecektir.

THE COMPARISON OF NİZAMİ-Yİ GENCEVİ’S AND LARENDELİ HAMDİ’S LAYLA AND MAJNUN MATHNAWIS

The story of Layla and Majnun, which originated in the Arab geography, has taken its place in all Islamic literature, especially in Turkish literature. It is a short story that even those who do not write this story refer to as an example of pure love in some love adventures, and as a figurative expression. In this article, Nizami’s and Larendeli Hamdi’s mathnawis will be introduced, and both works will be subject to comparison in terms of plot, fictional character, place and time. In addition to these, the couplets that may be belong to Larendeli Hamdi and translated from Nizami will be given together with the Nizami’s couplets.

PDF

___

Alizâde, M. (1941), Târîh-i Edebiyyât-i Azerbaycan. çev. H. M. Sadîk. Tahran.
Aktaş, Ş. (1998), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yay., Ankara.
Araslı, H. (1958), Leylâ ile Mecnûn Hakkında, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten.
Banarlı, N. S. (1987), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C. I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Cefer, M. (1982), Nizâmî’nin Fikir Dünyası, Yazıcı Neşriyatı, Bakü.
Erbay, N. Edirneli Şâhidî’nin Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşâk) Mesnevisi (İnceleme – Tenkitli Metin (Basılmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enstitüsü, Erzurum 2012.
Erbay, E. (2010), Mesnevi Mekân, Edebiyat Ortamı, ss. 14-49.
Güler, Z. (1999), Leylâ ve Mecnûn’da Evlilik ve Aile Teması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimle Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 101-128, Elazığ.
İpekten, H. (2015), Fuzûlî Hayatı-Sanatı-Eserleri / Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Akçağ yay. Ankara.
Kanar, M. (1985), “Nizâmî-i Gencevî”, İslâm Ansiklopedisi, C. 33, TDV., İstanbul.
Kaplan, M. (1985), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3-Tip Tahlilleri, Dergâh Yay., İstanbul.
Kartal, A. (2013), Doğu’nun Uzun Hikâyesi, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul.
Kütük, R. (2002). Lârendeli Hamdî: Leylâ ile Mecnûn (İnceleme/Metin ve Diğer Leylâ ile Mecnûn Mesnevîleriyle Mukayesesi) (basılmamış doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Danışman: Numan Külekçi, Erzurum.
Levend, A. S. (1959), Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnûn Hikâyesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Masiniyon, L. (1943), Mesâib-i Hallâc, çev. Ziyâuddîn Seccâdî, Tahran.
Miyasoğlu, M. (1998), Roman Düşüncesi ve Türk Romanı, Ötüken Yay., İstanbul.
Mohamed, B. S. (2004), Lârendeli Hamdî: Leylâ ile Mecnûn Mesnevisinin Arap, Fars ve Türk Edebiyatı’nda Ele Alınış Biçimi ve Lârendeli Hamdî’nin Eseri Cilt 1 (İnceleme), (basılmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Danışman: M.A. Yekta Saraç, İstanbul.
Okay, O. (2001), Silik Fotoğraflar, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Onan, N. H. (1956), Fuzûlî, Leylâ ile Mecnûn, Marif Basımevi, Ankara.
Rousseau, A. M. ve Cl. Pichois. (1994), Karşılaştırmalı Edebiyat, Çeviren: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yazgan, MEB. Yay. İstanbul.
Sak, V. A. (2012), Eski Türk Edebiyatında Tercüme Geleneği ve Bu Gelenekte Mantıku’t-Tayr Tercümeleri, Turkish Studies, Volume 7/4 p. 655-669, Ankara.
Sucu, N. (2006), Eski Türk Edebiyatında Tercüme Geleneği, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s. 127-130, Konya.
Servetiyân, B. (1957.) Endîşehâ-yı Nizâmî-i Genceî, İntişârât-ı Aydın, Tebriz.
Tarlan, A.N. (1922), İslam Edebiyatında Leylâ vü Mecnûn Mesnevisi, (Basılmamış Doktora Tezi), Milli Ktp. 06 M1 K. Yz. B. 319, İstanbul.
Tokmak, A. N. (2013), Nizâmî-yi Gencevî Leylâ ile Mecnûn, Say Yay., İstanbul.
Beyan ve Açıklamalar (Disclosure Statements)
1. Bu çalışmanın yazarları, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyduklarını kabul etmektedirler (The authors of this article confirm that their work complies with the principles of research and publication ethics).
2. Yazarlar tarafından herhangi bir çıkar çatışması beyan edilmemiştir (No potential conflict of interest was reported by the authors).
3. Bu çalışma, intihal tarama programı kullanılarak intihal taramasından geçirilmiştir (This article was screened for potential plagiarism using a plagiarism screening program).