AİLE İŞLETMELERİNDE KUŞAKLAR ARASI GEÇİŞTE ÖRGÜTSEL HAFIZA ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

İnsan yaşamında aile ile işletme iki temel kurum olarak ekonomik ve toplumsal yapılanmanın oluşması aynı zamandabozulması bakımından önemli rollere sahiptir. Her ikisi de yaşamlarının sürdürülebilirliğini; değerler, alışkanlıklar, ritüellerve benzeri birçok faktörle açıklarlar. Bütün bunları sonrası için saklamak ve aktarmak becerisi ise gelecek için temel bir çabaolarak karşımıza çıkmaktadır. İngilizce yazılmış uluslararası literatürde hafızanın örgütler bağlamında ele alındığı çalışmalarçok sınırlı olup, Türkçe olarak yazılmış bir çalışmaya rastlanmamıştır. Diğer taraftan uygulamada örgütsel hafızanın aktarımınıdaha doğru bir biçimde görebilmek için 3 kuşağın bir arada görev aldığı işletmeler anlamlı bir örneklem gerekmektedir. Ancakkurucunun ve sonrasındaki 2 kuşağın aktif rol aldığı işletme sayısının Türkiye genelinde çok sınırlı olması ve çalışmayı kabuletmemesi önemli bir kısıt olarak karşımıza çıkmaktadır. Konya İli Sanayi Odası’na kayıtlı olan bu işletme çalışmayı kabul etmişolup, işletme makine imalatı sektöründe ve uluslararası pazarda faaliyet göstermektedir. İşletmenin kurucusu, 2. ve 3. kuşakaile üyeleri ile derinlemesine görüşme (bireysel mülakat) gerçekleştirilmiştir. Bu şirketin örgütsel hafızasındaki ailenin veişletmenin yeri, aktarımı ve sürdürülebilirliği sorulan sorular ile anlaşılmaya çalışılmış, elde edilen bilgiler MAXQDA Programıile analiz edilmiştir. Ailenin şirket için olduğuna inanma, dürüst ve adillik (liyakat esası), çalışkanlık, başarma tutkusu, çalışmadisiplini, değerli ve yararlı olmak temel aktarım unsurları olarak belirlenmiş ayrıca kurucu merkezli mühendis olma inancının dayetişmekte olan 4. Kuşağa kadar yoğun bir biçimde aktarıldığı belirlenmiştir. Çalışmanın alanda ilklerden olmasının literatürekatkı sağlayacağı düşünülmektedir.

A QUALITATIVE RESEARCH ON ORGANIZATIONAL MEMORY IN THE INTERGENERATIONAL TRANSITION IN FAMILY BUSINESSES

Family and business are fundamental institutions which are especially crucial to generation and corruption of both economic and social constructions. Both families and companies explain their longevity and sustainability by means of norms, habits, and other similar factors. Struggle to keep and to transfer these norms and habits to next generations, however, are in fact a struggle to establish a reliable future for themselves. In the English-speaking literature, the studies that are focused on memory in the context of organizations are very rare, while in Turkish-speaking literature any study with such a focus cannot be found. In fact, to be able to observe how the memory remains throughout the organization for research it is needed to work with 3 generations of managers at the same time. Unfortunately, it is quite difficult to fulfil such a need in Turkish context, since 3 generations of family members who still work together are scant in number and they are generally reluctant to cooperate with researchers. Sample of this study, a cooperation registered to Konya Chamber of Industry, is an international company in machine manufacturing industry. Individual interviews were held with founder of the company, 2nd generation and 3rd generation family members. Meaning of family and company in the context of organizational memory were aimed to be revealed. MAXQDA was used the analyze the data. The belief that family-is-for-company, justice and integrity (importance of the principle of merit), industriousness, passion for success, work discipline and doing good for others were identified as the norms that have been transferred down through generations. In addition, it is obvious that a belief in the necessity of being an engineer-manager was kept alive through 4 generations – 4th and the last generation is still an ardent believer of this necessity. This study is the first example of memory studies from organizational perspective, or organizational studies from memory perspective, in Turkish literature and in this respect it is believed that this is a significant contribution to the literature.

PDF

___

Ackerman, M. S. ve Halverson, C. A. (2000). “Reexamining organizational memory”. Communication of the ACM, 43/1, 58-64.
Akgün, A. E, Keskin, H. ve Günsel, A. (2005). “Örgütsel hafıza ile enformasyon teknolojileri (IT) arasındaki ilişkiler”. Celal Bayar Üniversitesi, İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 12/2, 1-16.
Aksu, B. (2017). Örgütsel Belleklerin Öz Oluşumu: Türkiye’de Bir Kamu Kurumu Görev Ağları Analizi. Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Doktora Programı, Doktora Tezi, Ankara.
Akhter, N. (2015). “Kinship and the family business”. Theoretical Perspectives on Family Businesses. (Ed: Nordqvist, M, Melin, L., Waldkirch, M., Kumeto, G.), Edward Elgar Publishing Limited, USA, pp. 175-190.
Arvas, M. Ü. (2015). Bilgi Yönetimi ile Örgütsel Hafıza Arasındaki İlişki: Bir Kamu Kurumu Uygulaması, İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Astrachan, J. H., Klein, S. B., Smyrnios, K. X. (2002).”The F-PEC scale of family ınfluence: a proposal for solving the family business definition problem”. Family Business Review, 15/1, 45-58.
“Bellek”, http://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 01.08.2019.
Birincioğlu, N. ve Acuner, T. (2015). “Aile işletmeleri kurucularının ve aile değerlerinin aile işletmelerinin sürdürülebilirliği üzerindeki etkisi: Trabzon örneği”. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7/14, 491-515.
Cohen, W. M. ve Levinthal, D. A. (1994). “Fortune favors the prepared firm”. Management Science, 40/2, 169- 284.
Croasdell, D. T. (2001). “It’s role in organizational memory and learning”. Information Systems Management, Winter, 18/1, 8-11.
Cross, R. ve LIoyd B, (2000). “Technology is not enough: improving performance by building organizational memory”, Sloan Management Review, Spring, 41/3, 69-78. https://sloanreview.mit.edu/article/technologyis-not-enough-improving-performance-by-building-organizational-memory/
Cristofaro, C. L., Melina, A. M., Reina, R. (2020). “The Generational Succession in Family Firms: The Role of Organizational Knowledge”. Handbook of Research on the Strategic Management of Family Businesses, (Ed: Palma-Ruiz, J. M. Barros-Contreras, I. ve Gnan), L. IGI Global. DOI: 10.4018/978-1-7998-2269-1.ch002.
Davis, S. ve Botkin, J. (1994), “The coming of knowledge-based business”, Harvard Business Review, SeptemberOctober, https://hbr.org/1994/09/the-coming-of-knowledge-based-business
Davis, P. S., Harveston, P. D. (1999). “In the founder’s shadow: conflict in the family firm”. Family Business Review, 12/4, 318.
Day, G. S. (1994). “The capabilities of market-driven organizations”. Journal of Marketing, 58/4, 37-52.
Demir, S. (2019). Örgütsel hafıza ve örgütsel öğrenme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bilgi Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
Devine, P. (2003). “A Theoretical Overview of Memory and Conflict”, The Role Of Memory in Ethnic Conflict,(Ed: Ed Cairns, Michael D. Roe). New York: Palgrave Macmillan, 9-34.
Duh, M. (2010). “Applying agency theory and the resource-based view in explaining performance differences between family and non-family businesses”. NG, st. 1–2/2010 Pregledni znanstveni članki – Review Papers: 45-52. http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0vesid=115c8270-f9c3-4920-9f54- 6a41f4a92122%40sdc-v-sessmgr01.
Dunham, A. H. ve Burt, C. D. B. (2011). “Organizational memory and empowerment”. Journal of Knowledge Management, 15/5, 851-868.
Eddleston, K. A., Kellermanns, F. W., ve Zellweger, T. M. (2012). “Exploring the entrepreneurial behavior of family firms: does the stewardship perspective explain differences?”. Entrepreneurship Theory and Practice, 36/2, 347-367.https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2010.00402.x
Feldman, R. M. ve Feldman, S. P. (2006). “What links the Chain: An essay on organizational remembering as practice”. Organization, 13/6, 861–887. https://doi.org/10.1177/1350508406068500 Fındıkçı, İ. (2005). Aile İşletmeleri, Alfa yayın, İstanbul.
Fiedler, M. ve Welpe, I. (2010). “How do organizations remember? The influence of organizational structure on organizational memory”. Organization Studies, 31/4, 381–407 https://doi.org/10.1177/0170840609347052
Frost, P. J., Moore, L. F., Louis, M. R., Lundberg, C. C. ve Martin, J. (1991). Reframing Organizational Culture. ABD: Sage Publications.
Garud, R. ve Nayyar, P. R. (1994). “Transformative capacity: continual structuring by intertemporal technology transfer”. Strategic Management Journal, 15/5, 365-385.
Gedi, N. ve Elam, Y. (1996). “History and Memory” , Spring - Summer, 8/1, 30-50.
Godwyn, M. ve Gittell, J. H. (2011). Sociology of Organizations: Structures and Relationships. ABD: Sage Publications.
Güleş, H. K., Arıcıoğlu, M. A. ve Erdirençelebi, M. (2013). Aile İşletmeleri: Kurumsallaşma, Sürdürülebilirlik, Uyum, Ankara: Gazi Kitabevi.
Habiboğlu, M. (2019). Örgütsel Hafızayı Besleyen ve Engelleyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
Hanvanich, S., Sivakumar, K. ve Hult, G. T. M. (2006). “The relationship of learning and memory with organizational performance: The moderating role of turbulence”. Journal of the Academy of Marketing Science, 34/4, 600– 612.
Hnátek, M. (2015). “Entrepreneurial thinking as a key factor of family business success”. 3rd International Conference on Leadership, Technology and Innovation Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences 181, 342 – 348.
Hofstede, G., Hofstede, G. J. ve Minkov, M. (2010). Cultures And Organizations: Software Of The Mind. Revised And Expanded (3. Baskı). ABD: Mcgraw-Hill.
Howorth, C., Westhead, P. ve Wright, M. (2004). “Buyouts, information asymmetry and the family management dyad”. Journal of Business Venturing. 19, 509-534.
Karabal, C. (2015). Örgütsel Hafızanın Örgütsel Değişime Direnç Üzerindeki Etkisi: İstanbul›da İnşaat Sektöründe Örnek Bir Uygulama. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Karabal, C. (2018). “Değişime direnç, örgütsel hafıza ve vazgeçme arasındaki ilişkiler”. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-dergi, 1/2, 9-27.
Karaaslan, F. (2019).Toplumsal Hafıza, Ketebe Yayınları, İstanbul.
Kellermanns, F. W. ve Eddleston, K. A. (2006). “Corporate entrepreneurship in family firms: a family perspective.” Entrepreneurship Theory And Practice, 809-830.
Kılıç, T. (2007). Örgüt Kültürü, Örgütsel Hafıza Arasındaki İlişkiler ve Firma Performansı Üzerine Etkileri, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
Kırım, A. (2007). Aile Şirketlerinin Yönetimi, Sistem Yayıncılık: 293, Yönetim Dizisi, Sistem Yayıncılık A.Ş. (4. Baskı), İstanbul.
Kosmidou, V. ve Ahuja, M. K. (2019). “A configurational approach to family firm ınnovation”. Family Business Review, 32/2, 154-173.
Lee, W.L., Lai, M., Lin, L.H. ve Huang, H.C. (2011). “Value creation potential of individual and organizational memory in health care services”. Expert Systems with Applications, 38/8, August, 10658-10664.
Levitt, B. ve March, J. G. (1988). “Organizational learning”. Annual Review of Sociology, 14, 319–40.
Limon, İ. (2016). “Örgütsel hafıza ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması.” Sakarya University Journal of Education, 6/3, 8-19.
Luthans, F., ve Doh, J. P. (2012). International Management: Culture, Strategy, and Behavior. New York: McgrawHill.
Martin de Holan, P., Phillips, N. ve Lawrence, T.B. (2004). “Managing organizational forgetting”. MIT Sloan Management Review, 45/3, 45-51. https://www.academia.edu/695332/Managing_Organizational_ Forgetting
Mert, G. (2017). Başarılı Organizasyonlar Neden Başarılı Olurlar? Organizasyonlarda Kurumsal Duygusal Hafıza Etkisi, Artikel Yayıncılık: 97, (1. Baskı), Ağustos.
Mert, G. (2018). “Examınation of effect of organizational emotional memory on organizational learning and firm performance”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6/72, Haziran, 313-338.
Moorman, C. ve Miner, A. S. (1997). “The impact of organizational memory on new product performance and creativity”. Journal of Marketing Research, 34/1, 91-106.
Madison, K., Daspit, J. J. ve Marett, E. G. (2020). “Does knowing ‘who knows what’ matter for family firm innovation? ınsights from transactive memory system theory”. Family Business Review, April 2020, https:// doi.org/10.1177/0894486520912879
Mullens, D. S. (2013). TMT Characteristics That Position Family Firms For Success: Examining The Effects Of Human Capital, Non-Familiness, Entrepreneurial Orientation, And Transactive Memory Systems. Presented to the Faculty of the Graduate School of The University of Texas at Arlington in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor Of Phılosophy, The University of Texas At Arlington.
Odabaş, H. (2006). Bilgi Yönetimi. Bilgi. (Ed: Hüseyin Odabaş ve Hakan Anameriç). Referans Yayıncılık, Ankara, 99- 108.
Olick, K. J. Ve Robbins, J. (1998). “Social Memory Studies: From “Collective Memory” to the Historical Sociology of Mnemonic Practices”, Annual Review of Sociology, 24, 105-140.
Öneren, M. ve Akyüz, N. E. (2018). “Örgütsel zekâ ve örgütsel hafıza arasındaki ilişki”. Book of Proceedings International Congress of Business, Economics and Marketing, (Ed: Prof. Dr. Tülin Durukan ve Asst. Prof. Dr. Cihat Kartal), 11-14 October, 150-164.
Paper, D. J. ve Johnson, J. J. (1997). “A theoretical framework linking creativity, empowerment, and organizational memory”. Creativity and Innovation Management, 6/1, 32-44. https://doi.org/10.1111/1467-8691.00047
Peksaygılı, M. ve Tutan, M. U. (2015). “Aile işletmelerinde yönetim devri ve temel kurumsallaşma uygulamaları: ege otomotiv derneği üyeleri çalışması”. Journal of Yasar University, 10/37, 6381-6477.
Rowlinson, M., Booth, C., Clark, P., Delahaye, A. ve Procter, S. (2010). “Social remembering and organizational memory. Organization Studies”, 31/1, 69–87.
Walsh, J. P. ve Ungson, R. G. (1991). “Organizational memory”. The Academy of Management Review, 16/1, 57- 91.
Wu, M. ve Chen, C. (2012). “Obstacles of organizational learning and self-transcendence: theoretical research based on Chinese family business”. Asian Social Science, 8/13, 89-94.
Serra, K. L. O. (2013). “Market orientation and organizational memory: case studies of small family businesses in Puerto Rico”. ACRN Journal of Entrepreneurship Perspectives, 2/1, 14-30.
Sığrı, Ü. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beta Basım Yayın, İstanbul.
Sinkula, J. M. (1994). “Market information processing and organizational learning”. Journal of Marketing, 58/1, 35-45.
Stein, E.W. (1995). “Organizational memory: review of concepts and recommendations for management”, International Journal of Information Management. 15/1, 17-32.
Şen, Y. (2014). Örgütsel Hafıza Sistemi ve Bir Model Önerisi: Karar Verme Üzerindeki Rolü ve Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Şirin, H. (2000). “Bireysel ve örgütsel bellek”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21/21, 83-96.
Torunlar, M. (2019). “Arşiv-hafıza-kamusal ensefalizasyon”. Arşiv Dünyası, 6/2, 100-133.
Türkay, O. (2011). “Örgüt belleğinin kapsamı ve etkileri üzerine nitel bir araştırma”. Verimlilik Dergisi, 2, 7-28.
Villeneuve, K. (2014). The Role of Transactive Memory Systems of Board Groups Engaged in CEO Succession Planning. The Faculty of The Graduate School of Education and Human Development of The George Washington University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education.
Uslu, M. (2011). Aile Şirketleri Yönetiminde Devir ve Yeni Neslin Yetiştirilmesi; Çorum Saha Çalışması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Çorum.
Yakut, F. (2016). “Örgütsel hafızada bireysel tecrübelerin önemi”. International Congress of Management Economy and Policy Proceedings Book (ICOMEP 2016), 245-254.
Zahra, S. A., Hayton, J.C. ve Salvato, C. (2004). “Entrepreneurship in family vs. non-family firms: a resource-based analysis of the effect of organizational culture”. Entrepreneurship Theory And Practice, 363-381.
Zahra, S. A. (1996). “Goverance, ownership and corporate entrepreneurship: the moderating impact of industry tecnological opportunities”. Academy of Management Journal, 39/6, 1713-1735.
Zencirkıran, M ve Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış, Dora Yayıncılık, Bursa. Beyan ve Açıklamalar (Disclosure Statements)
1. Bu çalışmanın yazarları, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyduklarını kabul etmektedirler (The authors of this article confirm that their work complies with the principles of research and publication ethics).
2. Yazarlar tarafından herhangi bir çıkar çatışması beyan edilmemiştir (No potential conflict of interest was reported by the authors).
3. Bu çalışma, intihal tarama programı kullanılarak intihal taramasından geçirilmiştir (This article was screened for potential plagiarism using a plagiarism screening program).
4. Bu makale için etik kurul izni gerekmemektedir (Ethics committee permission is not required for this article).