AYNA SEMBOLÜ ÇERÇEVESİNDE METAFİZİKSEL ANLATIMLAR: İBNÜ’LARABÎ ÖRNEĞİ

İbnü’l-Arabî metafiziğinde kullanılan sembollerin içerisinde en sık ve belirgin olanı aynadır. Ayna derin anlamlar içerdiğinden dolayı manevî tefekkürün en dolaysız; özne ve nesnenin birliğini temsil etmesi nedeniyle de bilginin en iyi sembollerden birisidir. Bilgi zorunlu olarak bilen ile bilinen arasındaki ilgiyle bağlantılıdır. Çünkü aynadaki görüntümüz ne tam kendimizdir ne de tam kendimiz değildir. İbnü’l-Arabî’ye göre Allah’ın kendi zatını bilmeye karşı duyduğu sevgi, kendini -tabiri caizse- bir aynada görmeyi gerektirmiştir. Buradan hareketle onun âlemi bir ayna hüviyetinde yarattığı söylenebilir. Ayna sembolizminin iki veçheli yapısından birinci veçheye göre ayânlar Hakk’ın vücut, esma ve fiillerinin aynasıdır. Kendilerine özgü farklılıkları içerisinde taayyün etmiş ayân aynalarında gözüken sadece Hakk’ın vücududur. Şu halde ayânların hariçte ayrık ve paralel varlıkları yoktur. İkinci veçheye göre ise Hakk’ın vücudu ayânlar için bir aynadır. Bu durumda ayânların gözükebilmesi, Hakk’ın varlığını sembolize eden ayna sayesinde olmaktadır. Bu veçheye göre varlık aynasında gözüken suretler ayân-ı sabite konumuna oturmaktadır.

Metaphysical Explanations Within The Framework Of The Mirror Symbol: The Case Of Ibn al-Arabi

The most distinct symbol used in Ibn al-Arabi’s metaphysics is mirror. Since it represents the unity of subject and object, it is one of the best symbols for knowledge. Thus, mirror exactly expresses this relative distinction, because our view on the mirror is not “we” absolutely and is not “other” absolutely. According to Ibn al-Arabi, Allah’s love to know his self necessitated -so to speak- to see himself on a mirror. Starting from this point, it can be said that He created the universe as a mirror. A‘yān are mirrors of Haq’s being, names and attributes, accordng to the first aspect of the two-fold mirror symbolism. The seen on the mirrors of a‘yān which appeared in a distinctive discrepancy is Haq’s being. Thus, a‘yān have no external or parallel being. According to the second aspect, the being of Haq is a mirror for a‘yān.

PDF

___

Abdülkerim el-Cîlî. İnsan-ı Kâmil. Çev. H. Fevzî Paşa. İstanbul: Kitsan Yayınları, ts.
Azizüddin Nesefî. İnsan-ı Kâmil (Tasavvufta İnsan Meselesi). Çev. Mehmet Kanar. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1990.
Burckhardt, Titus. Aklın Aynası. Çev. Volkan Ersoy. İstanbul: İnsan Yayınları, 1994.
Cihan, Ahmet Kâmil, “Fusûsu’l-Hikem’de Din Kavramı”. Tasavvuf Dergisi 21, “İbnü’lArabî Özel Sayısı”, (2008), 145-159.
Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. İbn Arabî’de Ma’rifetin İfadesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
Eflâtun, Birinci Alkibiades. Çev. İrfan Şahinbaş. İstanbul: MEB Yayınları, 1997.
Eflâtun, Devlet, (çev. Sabahattin Eyüpoğlu-M. Ali Cimboz), 32. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
Guénon, René. Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi. Çev. Fevzi Topaçoğlu. İstanbul: İnsan Yayınları, 2001.
İbnü’l-Arabi. Fusûsü’l-hikem, Thk. Ebu’l A‘la Afifî. Beyrut: Dâru’l Kitâbi’l Arabî, ts.
İbnü’l-Arabî. el-Fütûhâtü’l-mekkiyye. Tsh. Ahmed Şemseddin. Beyrut: Dâru’l-kütbü’lilmiyye, 1999, I-IX.
İbnü’l-Arabî. Arzuların Tercümanı, Çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
İbnü’l-Arabî. Tuhfet’üs-Sefere (Bir Hediye). Çev. Abdülkadir Akçiçek. İstanbul: Rahmet Yayınları, 1971.
İbn Tufeyl. Hayy İbn Yakzan (Ruhun Uyanışı). Haz. Ahmet Özalp. İstanbul: İnsan Yayınları, 1985.
Molla Sadrâ. Kalbin Uyanışı (Tasavvuf Metafiziğinde Varlık Görüşü). Çev. Fevzi Yiğit. İstanbul: Önsöz Yayıncılık, 2018.
Molla Sadra. Mefatihü’l-Gayb. Thk. Necefkulu Habibi. Ed. Muhammed Hamenei. Tahran: Bünyad-ı Hikmet-i İslamî Sadrâ, 1384, I-II.
Karadeniz, Osman. https://islamansiklopedisi.org.tr/heyula. Erişim: 25 Şubat 2019.
Konevî, Sadreddin. Yazışmalar, (çev. Ekrem Demirli), İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
Konevî, Sadreddin. Vahdet-i Vücûd ve Esasları, Çev. Ekrem Demirli. İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
Ögke, Ahmet. “İbnü’l-Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem’inde Ayna Metaforu”, Tasavvuf Dergisi 23. “İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-2” (2009): 75-89.
Schuon, Frithjof. Beşer Tecellisi. Çev. Nebi Mehdiyev. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
Uludağ, Süleyman. https://islamansiklopedisi.org.tr/ayan-i-sabite. Erişim: 25 Şubat 2019.
Uluç, Tahir. İbn Arabî’de Sembolizm. İstanbul: İnsan Yayınları, 2007.
Ülken, H. Ziya. İslam Felsefesi. İstanbul: Cem Yayınları, 1993.