Aydın Vilayeti’nde Sıbyan Mekteplerinin İptidâi Mekteplere Dönüştürülmesi

Bu çalışmada, Aydın vilayetine bağlı sancak ve kazalardaki eski usulde öğretim yapan sıbyan mekteplerinin yeni usulde öğretim yapan iptidâi mekteplere dönüştürülmesi ele alınmaktadır. Çalışma beş başlıkta ele alınmıştır. Birinci başlıkta, sıbyan mekteplerinin tarihsel gelişimine ve öğretim şekillerine, ikinci başlıkta, iptidâi mekteplere neden ihtiyaç duyulduğuna ve tarihsel gelişimlerine, üçüncü başlıkta, sıbyan mekteplerinin neden iptidâi mekteplere dönüştürülmesi gerektiğini belirten Aydın vilayeti valisi Hasan Fehmi Paşa’nın sancak ve kaza yöneticilerine gönderdiği 1893 tarihli tahrîrâta, dördüncü başlıkta dönüştürme işleminin nasıl yapılacağına ilişkin tahrîrâta ek olarak verilen tarifnâmeye ve son başlıkta da tahrîrât ve tarifnâme sonrası Aydın vilayetinde sıbyan ve iptidâi mekteplerin durumuna değinilmiştir.

The Transformation of Sıbyan Mektebs into Ibtidâi Mektebs in Aydın Province

In this study, the transformation of sıbyan mektebs (classical prirmary schools) using old methods into iptidai mektebs (modern primary schools) using modern methods which have taken place in the Sanjaks (Counties) and kazas ( towns) of Aydın Province is examined. This study consists of five titles. Under the first title, the historical background and the methods of education of sıbyan mektebs; under the second title, the reason for the foundation and the historical background of iptidai mektebs; under the third title, tahrîrât ( official document) explaining the reasons for the transformation of sıbyan mektebs into iptidai mektebs, dated back to 1893, which has been sent out to the authorities of sanjaks and towns by the governor of Aydın Province; under the fourth title, being as an appendix of tahrîrât, an instruction which explaines the way of how this transformation would be realized; under the fifth title, the situation of the sıbyan and iptidai mektebs in Aydın Province after the tahrîrât and tarifnâme (official instruction) is presented and examined from different perspectives.

___

Akyüz Yahya, Türk Eğitim Tarihi, 12. Baskı, Pegem Akademi, Ankara, 2008

Akyüz, Yahya, “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Talimatı”, OTAM, 1994, Sayı 5, s. 1-47

Akyüz Yahya, “Cumhuriyet’e Gelinceye Kadar İlköğretimin Tarihçesine Kısa Bir Bakış”, Türkiye’de İlköğretimin (Dünü, Bugünü, Yarını), MEB, İstanbul, 2003.

Akyüz, Yahya, “Fatih Sultan Mehmet Dönemi Eğitimine Bir Bakış”, İstanbul’un Fethinin 550. Yılı Anı Kitabı, (Editör: Esin Kâhya, Ayten Aydın) Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2004, s. 25-34

Akyüz, Yahya “Osmanlıda “Kadın Öğretmenli Ev Sıbyan Mektepleri” OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi Dergisi.) Ankara, 2004, Sayı 15, s. 1-12

Arıbaş Sabahattin, “Başlangıçtan II. Meşrutiyet’e Kadar Osmanlılarda Sıbyan Mektepleri”, Yeni Türkiye Osmanlı II (Toplum ve Ekonomi), Sayı 32, Mart-Nisan 2000, 711-716

Cevat Mahmut, Maârif-i Umûmiye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraât, Haz. Taceddin Kayaoğlu, Ankara, 2001.

Ergin Osman, Türkiye Maarif Tarihi, c. I, İstanbul, 1977

Ergün Mustafa, “Medreseden Mektebe Osmanlı Eğitim Sistemindeki Değişme”, Yeni Türkiye Osmanlı II (Toplum ve Ekonomi), Sayı 32, Mart-Nisan 2000, 735-753

Günay Vehbi, “Kırkağaç Kazasının Sosyo-Ekonomik ve İdari Yapısı (Aydın Vilayeti Salnamelerine göre) Manisa Araştırmaları-2, Manisa, 2002, s.77-136.

Koçer H. Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu (1773-1923), İstanbul, 1970.

Koçu R. Ekrem, “Sıbyan Mektepleri”, Hayat Tarih Mecmuası, 2, 1966, 15-24

Kodaman Bayram, Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Ankara, 1991

Ölmezoğlu, Âli, “Cevdet Paşa”. İ.A., MEB., İstanbul, 1993, s. 114-123

Tekeli, İlhan-İlkin Selim, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara, 1993.

Ülkütaşır M. Şakir, “Sıbyan Mektepleri”, Türk Kültürü, 33, Temmuz 1965, s. 594-601

Salname-i Vilayet-i Aydın, 1304, 1305, 1306, 1307, 1311, 1312, 1313,1314, 1326 Yılları