Türk Dış Politikasında Tez Canlılık Sorunu

Bu çalışmada, Türkiye’nin Soğuk Savaş’ın ilk yıllarından itibaren özellikle Ortadoğu’ya yönelik dış politika hamlelerinde çokça örneği görülen tez canlı kararları sorunsallaştırılmıştır. Sosyal kavramların Uluslararası İlişkiler disiplinine uyarlandığı İnşacı yaklaşıma benzer bir metot izlenerek, beşeri bir özellik ve bir karakteristik huyun dış politika kararlarında devletlerin reflekslerinde de kendini gösterme potansiyeli ortaya konulmuştur. Hem aceleci, hem de akla göre duygunun daha yoğun olduğu kimi dış politika kararlarının, tıpkı tez canlı bir insanın sosyal yaşamda aldığı kararlarda karşılaştığı gibi devletlerde de pişmanlık gibi bir sonuç yaratabileceğinin savunulduğu bu çalışmada, Türkiye’nin zamanında verdiği tez canlı kararlarının getirdiği sonuçlardan dersler çıkararak bu özelliğin etkisini minimuma indirdiği iddia edilmektedir. Uluslararası İlişkiler literatüründe daha önce kullanılmamış olan tez canlılık ifadesinin dış politikada kimi hesaplarla alınan hissi ve fevri kararlara tekabül ettiği anlatılırken, hangi kararların tez canlılık çerçevesinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği de bu çalışmada tartışılmıştır. Bu çerçevede Türkiye’nin farklı zamanlardaki farklı dış politika uygulamalarından örnekler verilmiş ve mümkün olduğunca kronolojiye sadık kalınarak gelinen noktanın sağlıklı bir tespiti yapılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Tez Canlılık, Dış Politika, Türk Dış Politikası, Karar Verme, Ortadoğu.

The Impetuosity Problem in Turkish Foreign Policy

In this study, impetuous decisions, seen a lot of examples in Turkish foreign policy moves -especially towards the Middle East- since the early years of the Cold War, are problematized. By following a similar method to the Constructivist approach in which the social concepts are adapted to the discipline of International Relations, it has been shown that a human being property can also be found in the reflexes of states in foreign policy decisions. Both hasty and sensible foreign policy decisions, just as impatient man faces in his decisions taken in social life, states are experience remorses too. This study defends that Turkey also learned from his mistakes in history and minimized impetuous policies. This phrase, which has not been used in the literature of International Relations, meaning that sentimental and impulsive decisions in foreign policy. And in this study it was discussed whether one decision can be in framework of impetuosity or not. In this context, different examples of Turkish foreign policy history were examined. Adhering to the chronology, it has been purposed to be the present situation understood correctly

Keywords:

Impetuosity, Foreign Policy, Turkish Foreign Policy, Decision Making, Middle East,

PDF

___

Arı, Tayyar. Uluslararası İlişkiler Teorileri, İstanbul, Alfa Yayınları, 2002.
Aras, Bülent. Filistin-İsrail Barış Süreci ve Türkiye, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1997.
Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası, İlkeler, Aktörler, Uygulamalar, İstanbul, Etkileşim Yayınları, 2013.
Battır, Orhan. İnsani Diplomasi, Teoriden Pratiğe Türk Dış Politikasının Yeni Aracı, Konya, Çizgi Kitabevi, 2017.
Bozdağlıoğlu, Yücel. Turkish Foreign Poicy and Turkish Identity, A Constructivist Approach, New York ve Londra, Routledge, 2003.
Criss, Nur Bilge. “Türkiye-NATO İttifakının Tarihsel Boyutu”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 9, Sayı: 34 (Yaz 2012), ss. 1-28.
Deringil, Selim. Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
Efegil, Ertan. Dış Politika Analizi Ders Notları, İstanbul, Gündoğan Yayınları, 2018.
Gönlübol, Mehmet v.d. Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1990, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Sevinç Matbaası, 1974.
Hanioğlu, Şükrü. “Ortadoğululuk”tan “Batılılık”a Kimlik Serüvenimiz, Sabah, 07.05.2017.
Holsti, Ole R. “Theories of International Relations: realism and Its Challenge”, Charles W. Karasapan, Celâl Tevfik. “Kıta Çin’ini Tanımamız Üzerine”, Orta Doğu, Sayı: 112, Ağustos 1971.
Kerr, Malcolm H. The Arab Cold War: Gamal ‘Abd al-Nasir and His Rivals, 1958- 1970, Londra ve New York , Oxford University Press, 1971.
Koçaş, Sadi. “Türk - Arap Dostluğuna Sabotaj Mı?”, Orta Doğu, Sayı: 43, Kasım 1965 s. 7-8.
Kürkçüoğlu, Ömer. Türkiye’nin Arap Orta Doğu’suna Karşı Politikası, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Sevinç Matbaası, 1972.
Kürkçüoğlu, Ömer. “Çoklu Bir Dış Politika İzleyebilecek Birikim ve Maharet Dışişlerinde Var”, Mülakatlarla Türk Dış Politikası, Cilt I, Der.: Habibe Özdal v.d., Ankara, USAK Yayınları, 2009, 21-47.
Machiavelli, Niholo. Prens, Çev.: Nazım Güvenç, İstanbul, Anahtar Kitaplar Yayınevi, 1994.
Matiç, Uğur. “Orta Doğu Dergisi (Nisan 1961 - Aralık 1973)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul-2010.
Matiç, Uğur. “Türk Dış Politikasının Batı Yönelimi: NATO Üyeliği”, Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi (ESBA), Ocak 2018 Cilt: 9 Sayı: 1; http://www.esba- dergisi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=171&Itemid=71.
Özlük, Erdem. Uluslararası İlişkilere Duygusal Bakış, Konya, Çizgi Kitabevi, 2016.
Reiter, Dan. “Learning, Realism and Alliances: The Weight of the Shadow of the Past”, World Politics, Cilt 46, No: 4, 1994, ss. 470-526.
Schmitt, Carl. Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, Çev.: Emre Zeybekoğlu, Ankara, Dost Kitabevi, 2002.
Schmitt, Carl. Siyasal Kavramı, Çev.: Ece Göztepe, İstanbul, Metis Yayınları, 2006.
Sever, Ayşegül. Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Orta Doğu 1945-1958, İstanbul, Boyut Kitapları, 1997.
Snyder, Richard C. v.d., Decision-Making as a Approach to the Study of International Politics, Palgrave Macmillan, 2002.
Verba, Sidney. “Assumptions of Rationality and Non-Rationality in Models of International System”, James N. Rosenau (Ed.), International Politics and Foreign Policy, a Reader in Research and Theory, New York, The Free Press, 1969, ss. 217-231.
Wendt, Alexander. Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
Yeşilbursa, Behçet Kemal. “Demokrat Parti Dönemi Türkiye’nin Ortadoğu Politikası 1950-1960”, History Studies, Ortadoğu Özel Sayısı, 2010, ss. 67-98.
“Bayar’la Mutabık Değiliz”, Akis, Sayı: 79, 12 Kasım 1955, s. 5.
“Kıbrıs: Rey Alışverişi”, Akis, Sayı: 178, 5 Ekim 1957, ss. 12-15.
“Birleşmiş Milletler: Cezayir Meselesi”, Akis, Sayı: 145, 16 Şubat 1957, s. 17-18.
“Türkiye ve Arap Âlemi”, Akis, Sayı: 146, 23 Şubat 1957, s. 15.
“Takdim”, Orta Doğu, Sayı: 6, Eylül 1961, s. 1.
Milliyet, 15.12.1958.
https://www.aselsan.com.tr/tr-tr/hakkimizda/Sayfalar/Tarihce.aspx.
https://history.blog.gov.uk-/2016/04/07/lordpalmerston/.
http://www.hurriyet.com.tr/gundem/erdogandan-onemli-mesajlar-21386210.
https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2011/01/30/gumruk_birliginin_ bedelini_agir_oduyoruz.