AK Parti Dönemi Türk Dış Politikasında Cumhurbaşkanlarının Rolü

Soğuk Savaş sonrası uluslararası politikanın değişen dinamikleri, dış politikayı şekillendiren etmenlerin çeşitlenmesini de beraberinde getirmiştir. Dış Politika Analizi DPA , devletin “kara kutusunu” açarak bu çeşitliliğin analiz edilebilmesine imkan sağlamıştır.Fakat Türk dış politikasıyla ilgili yapılan çalışmaların söz konusu çeşitliliği analiz etme noktasında yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu çalışma yasal bağlamda kurumların, pratik bağlamda ise iç siyasi güçlerin AK Parti döneminde dış politika yapım sürecindeki rollerini analiz etmeyi ve literatürdeki eksiklikleri gidermeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, AK Parti döneminde Cumhurbaşkanlarının dış politika yapım süreçlerindeki rolü anayasanın tanımış olduğu yetkiler bağlamında ele alınacak ve “iç güçler” konfigürasyonundan etkilenerek yasal zeminin ötesinde ortaya çıkan fiili durum detaylı bir şekilde incelenecektir

Anahtar Kelimeler:

Dış Politika Yapım Süreci, Türk Dış Politikasında Cumhurbaşkanının Rolü, Türk Dış Politikası.

The role of Turkish Presidents in the Foreign Policy of the Justice and Development Party

After Cold War changing dynamics of international politics bring about diversification of determinants of foreign policy. Foreign Policy Analysis FPA provides an opportunity for analyzing the diversification by opening the “black-box” of the state. However, it is seen that the studies, related with Turkish foreign policy, remain incapable in order to analyze influence of the diversification on Turkish foreign policy. This study focuses on filling the deficiency in the literature by investigating role of the institutions in the legal context and role of domestic powers in actual context during the AK Party period. Within this direction, in this study, the role of Presidents in Turkish foreign policy making processes during the AK Party period will be evaluated in the “legal context” by regarding the authority given by the constitution and beyond the legal status, de facto situation taken place by being influenced of balance of “domestic powers” will be examined in detail

Keywords:

Foreign Policy Decision-Making Process, Role of President in Turkish Foreign Policy, Turkish Foreign Policy.,

PDF

___

16, 2016. https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/cumhurbaskani-erdogan- dan-partili-cumhurbaskani-aciklamasi/686490 (accessed 03 26, 2018).
Akçakaya, Murat, ve Abdülkadir Özdemir. «Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar.» Third Sector Social Economic Review 53, no. 3 (2018): 922-944.
Akgün, Birol. «Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Dış Politikadaki Rolü.» Çankaya’da İlk Üç Yıl (SDE Publishers), Ocak 2011: 53-65.
Akın, Rıdvan. Gaziden Günümüze Cumhurbaşkanlığı 1923-2007. İstanbul: Türkiye İş Bankası Press, 2009.
Akıncı, Berat. «Türkiye’de Kamu Politikası Oluşturma Sürecinde Yeni Aktör: Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları.» Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 9, no. 16 (2018): 2128-2146.
Akman, Elvettin. «Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kamu Politikası Aktörleri.» Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi 15, no. 1 (2019): 35-54.
Aksu, Fuat. «Türk Dış Politikası Krizlerinde Hükümetler, Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar.» Uluslararası İlişkiler Dergisi 15, no. 59 (2018): 65-87.
Aksu, Muharrem. «Türk Dış Politikası Karar Alma Mekanizmasında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Etkinliği ve 2003 Sonrası Değişim.» Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 17, no. 3 (2012): 441-465.
Alden, Chris, ve Amnon Aran. Foreign Policy Analysis . Oxon: Routledge, 2017.
Alkan, Haluk. «Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Kurumsal Özellikleri ve Demokratikleşme Sürecine Olası Etkileri.» Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 2018: 139-159.
Anadolu Ajansı. 25 06 2018. https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/10509.
Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar. İstanbul: Alfa, 2017.
Bayramoğlu, Ali. «Asker ve Siyaset.» Birikim Dergisi, no. 160-161 (2002): 28-48.
Coşkun, Vahap. «16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi.» DÜHFD 22, no. 36 (2017): 3-30.
Cumhuriyet. 11 10 2016. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/613892/ Bahceli_den_baskanlik_sistemine_yesil_isik.html.
Çekiç, Mahmut. «1982 Anayasası’nın Hükümet Sistemi Açısından Değerlendirilmesi.» Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, no. 7 (2016): 441-478.
Duran, Burhanettin. “Türk Dış Politikasının İç Siyaset Boyutu: 2010 Değerlendirmesi.” In Türk Dış Politikası Yıllığı 2010, 13-64. Ankara: SETA, 2011.
Duran, Lütfi. Türkiye Yönetiminde Karmaşa. İstanbul: Çağdaş Publishers, 1988.
Ekşi, Muharrem. Kamu Diplomasisi ve AK Parti Dönemi Türk Dış Politikası. Ankara: Siyasal Publishers, 2014.
Erdoğan, Mustafa. Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset. Ankara: Liberte Publishers, 2003.
Ertosun, Erkan. «Dış Politikada Özal’lı Yıllar: 1983-1993.» Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1946 - 2012 içinde, yazan Cihat Göktepe ve Tuba Ünlü Bilgiç, 290-318. İstanbul: Ufuk Press, 2014.
Gönenç, Levent. «Türkiye’deki Hükümet Sistemi Tartışmalarına İlişkin Değerlendirmeler.» Yeni Türkiye Dergisi 9, no. 51 (2013): 269-279.
Gözen, Ramazan. İmparatorluktan Küresel Aktörlüğe Türkiye’nin Dış Politikası. Ankara: Palme Yayınları, 2008.
Gözen, Ramazan. «Türk Dıs Politikasında Karar Alma Mekanizması, Turgut Özal ve Körfez Krizi.» Yeni Türkiye, 1996: 286-303.
Gözler, Kemal. Cumhurbaşkanı-Hükümet Çatışması. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları, 2000.
Gözler, Kemal. «Hükümet Sistemimiz Değişecek mi?» Türkiye Günlüğü 2104, no. 118 (2014): 62-69.
Gürpınar, Bulut. «Milli Güvenlik Kurulu ve Dış Politika.» Uluslararası İlişkiler 10, no. 39 (2013): 73-104.
Heper, Metin. «Islam, Conservatism, and Democracy in Turkey: Comparing Turgut Özal and Recep Tayyip Erdoğan.» Insight Turkey 15, no. 2 (2013): 141-156.
Hudson, Valerie M. Foreign Policy Analysis Classic and Contemporary Theory. 2 cilt. Boulevard: Rowman & Littlefield, 2014.
Hudson, Valerie M. «Foreign Policy Analysis: Actor-Specific Theory and the Ground of International Relations.» Foreign Policy Analysis 1 (2005): 1-30.
Hürriyet. 22 03 2015. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/cumhurbaskani-erdo- gan-konu-mankeni-olmam-28519751 (accessed 04 02, 2019).
Hürriyet. 2013. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/dis-politikada-degerli-yalnizlik -donemi-24553602.
İzol, Ramazan. “Türkiye’de Ordu’nun Siyasi Varlık Sebepleri.” Mülkiye Dergisi 16, no. 235 (2002): 193-215.
Keyman, Fuat. “A New Turkish Foreign Policy: “Toward Proactive Moral Realism”.” Insight Turkey 19, no. 1 (2017): 55-69.
Kongar, Emre. 21. Yüzyılda Türkiye 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. İstanbul: Remzi Press, 2007.
Kubalkova, Vendulka. «Introduction.» Foreign Policy in a Constructed World içinde, yazan Vendulka Kubalkova, 3-15. New York: M.E. Sharpe, 2001.
Larrabee, Stephen F. “Turkey’s New Geopolitics.” Survival 52, no. 2 (2010): 157-180.
Light, Margot. «Foreign Policy Analysis.» Contemporary International Relations: A Guide to Theory içinde, düzenleyen A. J. R. Groom ve Margot Light, 93–108. London: Pinter, 1994.
March, James G., and Johan P. Olsen. “The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life.” The American Political Science Review 78, no. 3 (1984): 734-749.
Milliyet. 06 12 2014. http://www.milliyet.com.tr/erdogan-dan-onemli-aciklamalar-si- yaset-1980335/ (accessed 03 13, 2019).
Miş, Nebi, ve ve diğerleri. 2016’da Siyaset. İstanbul: SETA, 2016.
Murinson, Alexander. «The Strategic Depth Doctrine of Turkish Foreign Policy.» Middle Eastern Studies 42, no. 6 (2006): 945-964.
NTV. 03 04 2015. https://www.ntv.com.tr/turkiye/erdogan-istifa-eden-hakan-fida- na-kirgin,fjbCMF lvtk-EDSKuZJ83nQ.
NTV. 15 08 2015. https://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogandan-bas- kanlik-sistemi-aciklamasi,eUs7_17mF0CQZnJamO46JQ (accessed 03 13, 2019).
Oğuzlu, Tarık. “Türk Dış Politikasından Davudoğlu Dönemi.” Ortadoğu Analiz 1, no. 9 (Eylül 2009): 43-50.
Oğuzlu, Tarık. «Türk İç ve Dış Siyasetinde Devrimsel Yıllar: 2002-2012.» İç ve Dış Gelişmelerle Türkiye’nin Demokrasi Tarihi içinde, düzenleyen Tuba Ünlü Bilgiç ve Cihat Göktepe, 341-372. İstanbul: Ufuk Publishers, 2014.
Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2000.
Özbudun, Ergun, ve William Hale. Türkiye’de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm AKP Olayı. İstanbul: Doğan Press, 2010.
Özcan, Gencer. «Türk Dış Politikasında Oluşum Süreci ve Askeri Yapı.» Günümüzde Türkiye’nin Dış Politikası içinde, düzenleyen Barry Rubin ve Kemal Kirişçi, 19-62. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2002.
Özcan, Gencer. «Türk Dış Politikasında Sosyo-Politik Yapı ve Aktörler.» XXI. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi içinde, yazan Faruk Söznmezoğlu, 5-54. İstanbul: Der Publishers, 2012.
Özcan, Gencer. «Türkiye’de Siyasal Rejim ve Dış Politika 1983-1993.» Türk Dış Politikasının Analizi içinde, düzenleyen Faruk Sönmezoğlu, 293-316. İstanbul: Der Yayınları, 1994.
Pazarcı, Hüseyin. «Türk Dış Politikası ve Hukuk.» Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 7, no. 2 (2008): 119-132.
Putnam, Robert D. “Diplomacy and Domestic Politics: The Logic of Two-level Games.” International Organization (MIT Press) 42, no. 3 (1988): 427-460.
Robins, Philip. Suits and Uniforms: Turkish Foreign Policy. Seattle: University of Washington Press, 2003.
Rosenau, James N. «A Pre-Theory Revisited: World Politics in Era of Cascading Interdepence.» International Studies Quarterly 28, no. 3 (1984): 245-305.
Rosenau, James N. “Pre-theories and Theories of Foreign Policy.” In Approaches in Comparative and International Politics, edited by R. B. Farrell. Evanston IL: Northwestern University Press, 1966.
Roskin, Michael G. Çağdaş Devlet Sistemleri Siyaset, Coğrafya, Kültür. 8. Translated by Bahattin Seçilmişoğlu. Ankara: Liberte Publishers, 2016.
Sevinç, Murat. «Güncel Gelişmelerin Işığında 1982 Anayasası’na Göre Cumhurbaşkanı.» AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2002: 109-137.
Snyder, Richard C., Henry W. Bruck, and Burton Sapin. Decision-Making as an Approach to the Study of International Politics . New York: Free press of Gloncoe, 1962.
Soysal, Mümtaz. Dış Politika ve Parlamento. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1964.
Sözcü. 03 04 2016. https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/muhatabimiz-davutoglu- dur-erdogan-degil-1166187/ (accessed 03 13, 2019).
Şener, Bülent. Türk Dış Politikasında Güç Kullanma Seçeneği (1923-2010). Ankara: Barış Publishers, 2013.
Tan, Turgut. «1982 Anayasası Yönünden Yürütme Görevi ve Yetkisinin Niteliği (Güçlü Devlet ya da Güçlü Yütütme).» Anayasa Yargısı 1, no. 4 (1984): 31-47.
Tezkan, Yılmaz. Siyaset, Strateji ve Millî Güvenlik. İstanbul: Ülke Publishers, 2000.
“The Constitution of the Republic of Turkey (1982).” n.d. http://www.anayasa.gen. tr/1982Constitution-1995-3.pdf (accessed 01 23, 2019).
Turan, Menaf. «Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi.» Social Sciences Research Journal 7, no. 3 (2018): 42-91.
«Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.» https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anaya- sa_2018.pdf.
Ulutaş, Ufuk, Kemal İnat, and Kılıç Buğra Kanat. “Türk Dış Politikasında Yeni Güncelleme: TDP v.16.4.2017.” SETA Perspektif (SETA Publishers), no. 172 (May 2017).
Uzgel, İlhan. TDP’nin Oluşturulması. Cilt 1, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1919-1980) içinde, düzenleyen Baskın Oran, 73-93. İstanbul: İletişim Publishers, 2001.
Waltz, Kenneth N. Theory of International Politics. Massachusetts: Addison-Wesley Publishers, 1979.
Wendt, Alaxender. Social Theory of International Politics. New York: Cambridge University Press, 1999.
Wight, Colin. «They Shoot Dead Horses Don’t They? Locating Agency in the Agent- Structure Problematique.» European Journal of International Relations 5, no. 1 (March 1999): 109-142.
Yılmaz, Samet, ve Oğuzhan Özdemir. «A More Active Foreign Policy: Domestic Factors of Turkey’s Middle East Policy During Second Tenure of Justice and Development Party.» Journal of Management and Economics Research 15, no. 3 (September 2017): 1-24.
Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. 32. İstanbul: İletişim Press, 2016.