Konya’da Yeni Tespit Edilen Kilise ve Şapeller: Konya İlyas Baba Tekke Köyü Kiliseleri

Konya ili, Meram ilçesine bağlı İlyas Baba Tekke köyünde, Kasım 2019 tarihinde yapılan yüzey araştırmasında yeni bulgular ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada; kayaya oyma kiliseler, kârgir yapıya ait olduğu düşünülen duvar kalıntıları, çok sayıda şarap işliği, küçük yerleşkelere işaret eden kayaya oyma mekânlar ve buluntular tespit edilmiştir. Köy merkezinin güneydoğusuna yaklaşık 50-500 m uzaklıkta yer alan yapılar hakkında herhangi bir yayın bulunmamaktadır. Bu çalışmayla yapıların ilk defa literatüre kazandırılması, kiliselerin belgelenmesi ve değerlendirilmesiyle bölgenin sanatına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır Bu bağlamda tespit edilen bir kilise, üç şapel ve kayaya oyma yerleşim mekânlarının tescillenme ve belgeleme çalışmalarına başlanmış; şapellerden ikisinin lazer taramayla ortofotoları alınmış, çizimleri yapılmıştır; diğer şapel, kilise ve şarap işliklerinin de mimari çizimleri yapılmış, mekânların ayrıntılı fotoğrafları çekilmiştir. Şapeller ve kilise No.1, No. 2, No. 3 ve No. 4 olarak adlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bizans, Kilise, Hızır İlyas, İlyas Baba Tekke, Konya Hatunsaray

THE NEWLY DISCOVERED CHURCHES: THE CHURCHES OF ILYAS BABA TEKKE VILLAGE IN KONYA

A field survey carried out between 2019 and 2020 in the small village of İlyas Baba Tekke in Konya revealed new findings. Rock-cut churches, masonry structure remains, wine presses, and small dwellings were documented for the first time. There is no study nor registration concerning these structures, which are situated in an area about 50-500 meters from the village center. This study will contribute to the body of knowledge on Christian art in the region by providing scholarly documentation of the newly found church and chapels, and will reveal data about the settlements. Furthermore, registration and documentation of the structures and site have been initiated. 3D laser ortho-photos and drawings of the rock-cut ecclesial and funerary structures also have been completed. The sacral structures are named No.1, No. 2, No. 3, and No. 4.

Keywords:

Byzantine, Church, Elias (Elijah)İlyas Baba Tekke, Konya Hatunsaray,

PDF

___

Referans1 Ataç, Nergis, Onikinci ve Onüçüncü Yüzyıllarda Anadolu'da Bizans-Selçuklu Kültürel İlişkileri ve Yerel (Yerleşik) Sanat, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
Referans2 Bahar, Hasan (Ed.), I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu (Bildiriler), İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Konya 2012.
Referans3 Boran, Ali - Bozkurt, Tolga - Mutlu, Mehmet - Yaşar, Hasan, “Ortaçağdan Günümüze Konya İli ve Güneybatı İlçeleri Yüzey Araştırması, 2013 Yılı Çalışmaları”, 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, 02-06 Haziran 2014 Gaziantep, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2014, ss. 373-392.
Referans4 Bozkurt, Tolga, “Konya-Hatunsaray (Lystra) ve Çevresindeki Cami ve Mescitler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 55, 1 2015, ss. 1-54.
Referans5 Catherine Jolivet-Lévy, Les églises Byzantines de Cappadoce: Le programme iconographique de l’abside et de ses abords, Editions du Centre National de la Recherche Scientifique, Paris 1991.
Referans6 Gülten, Sadullah, “Hızır-İlyas Zaviyeleri, Aya Yorgi ve Bektaşîler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 0/83, 2017, ss. 81-100.
Referans7 Jerphanion, Guillaume de, Une nouvelle province de l’art: les églises rupestres de Cappadoce, 7 Vols., P. Geuthner, Paris 1925-1942.
Referans8 Konyalı, İbrahim Hakkı, Abideleri ve Kitabeleriyle Konya Tarihi, Yeni Kitap Basımevi, Konya 1964.
Referans9 Küçükdağ, Yusuf ve Ayşe Değerli. "Hatunsaray Nahiyesi Tekke ve Zaviyeleri", I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu (Bildiriler), Ed. Hasan Bahar, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Konya 2012, ss. 361-377.
Referans10 Mimiroğlu, İlker Mete, Konya’nın Bizans Dönemi Dini Mimarisi, Basılmamış doktora tezi, Konya Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
Referans11 Muşmal, Hüseyin, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Konya’da Sosyal ve Ekonomik Hayat (1640-1650), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
Referans12 Ocak, Ahmet Yaşar, İslâm-Türk inançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas kültü, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1985.
Referans13 Ocak, Ahmet Yaşar, Anadolu'da XIII-XV. yüzyılda müslim-gayri müslim dinî etkileşimler ve Saint Georges (Aya Yorgi - Hagios Georgios) kültü, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.
Referans14 Ocak, Ahmet Yaşar, “Hızırnâme”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 17, İstanbul 1998, ss. 417-419.
Referans15 Ramsay, William M., The cities of St. Paul: their influence on his life and thought: the cities of Eastern Asia Minor, Hodder and Stoughton, London 1907.
Referans16 Thierry, Nicole ve Thierry, Michel, Nouvelles églises rupestres de Cappadoce: region de Hasan Dağı, C. Klincksieck, Paris 1963.