Elif KOPARAL, Numan TUNA, A. Ertan İPLİKÇ

Burgaz / eski Knidos ta bulunan hellenistik dönem şarap işliği

Hellenistic wine press in Burgaz/old Knidos

Şarap ve zeytinyağı üretimi özellikle Akdeniz bölgesinde yeralan Grek kent-devletlerinin ekonomisine önemli bir ivme kazandırmıştır. İklimin ve topoğrafyanın elverişliliği zeytincilik ve bağcılığın yaygın biçimde yapılmasına olanak sağlamış, zeytinyağı ve şarap ticari bir ürün olarak bu kent-devletlerin denizaşırı ticarette önemli bir pay edinmesine katkıda bulunmuştur. Muğla İli Datça İlçesi Burgaz mevkiinde yeralan ve olasılıkla Knidos kentinin eski yerleşim alanı olan antik yerleşimde yapılan kazılar MÖ 4. Yüzyılın ikinci yarısında yerleşim dokusunda önemli bir farklılaşma gerçekleştiğini ve yerleşim alanının artık iskandan ziyade endüstriyel üretim alanları için kullanılmaya başlandığını ortaya koymuştur. Yerleşim alanı içinde hanelerin işliğe dönüştürülmesi gözlenirken yerleşimin kuzeydoğusunda kalan alanda altyapısı oldukça iyi korunmuş halde bir şarap işliği belgelenmiştir. Bu yazının temel amacı sözkonusu işliğe dair genel bir tanıtım yaparak, üst yapısı ve mekanizmasına ilişkin yapılan restitüsyon çalışmalarını sunmaktır. Ayrıca üretim birimlerinin iyi korunmasından ötürü işliğin üretim kapasitesine ilişkin tahmini bir hesaplama yapmak mümkün olmuştur. Bunun yanısıra işliğin tarihlenmesi için kullanılan küçük buluntular değerlendirilmektedir. Ancak işlik mekanı kullanım sürecinin sona ermesinin ardından başka bir amaçla kullanılmamıştır ve uzun süre açıkta kalmıştır. İşliğin üretim birimleri de yüzeye oldukça yakındır. Bu bakımdan tarihlenebilir küçük buluntular sayıca azdır. Bununla beraber işliğin MÖ 3.Yüzyılın başlarından önce kullanılmaya başlandığı ve olasılıkla MÖ 1. Yüzyılın ortalarına dek üretime devam ettiği anlaşılmaktadır. İşliğin yakın çevresinde ve kıyı boyunca dağınık halde izlenen ağırlık taşları ve değirmen taşları çevrede endüstriyel ölçekte üretim yapan başka işliklerin de varolduğunun göstergesidir.

PDF

___

BEAN, G.E., COOK, J.M. (1952) The Cnidia, Annual of the British School at Athens (47) 171-212.
BEAN, G.E., COOK, J.M. (1957) The Carian Coast, Annual of the British School at Athens (52) 58-146.
FORBES, R.J. (1955) Studies in Ancient Technology Vol.III, Brill, Leiden. GRACE, V.R. (1979) Amphoras and the Ancient Wine Trade, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book 6, American School of Classical Studies at Athens, Princeton, New Jersey.
ROTROFF, S.I. (1997) Hellenistic pottery: Athenian and imported wheel made table ware and related material, American School of Classical Studies at Athens, Princeton, New Jersey.
ROTROFF, S.I. (2006) Hellenistic Pottery: The Plain Wares, The Athenian Agora XXXIII, Results of Excavations Conducted by the American School of Classical Studies at Athens, Princeton, New Jersey.
SAVVONIDI, N. (1993) Wine-Making on the Northern Coast of the Black Sea in Antiquity, La Production du vin et de lhuile en Mediterrané, Actes du symposium internationale organisé par le Centre Camille Jullian, Université de Provence CNRS, eds. M.C. Amouretti, J.P. Brun, Bulletin de Correspondance Hellénique Supplement (XXVI), Atina, Paris; 227-35.
ŞENOL, A.K. (2010) Amphora Üretim merkezleri Işığında Hellenistik Dönemde Anadoluda Şarap Üretiminin İzleri, Olive Oil and Wine Production in Anatolia During Antiquity, International Symposium Proceedings (06-08 November 2008 Mersin), eds. Ü. Aydınoğlu, A.K. Şenol, Ege Yayınları, İstanbul; 123-35.
TUNA, N. (1983) Datça Yarımadası Yüzey Araştırmaları, 1981, T.C. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Kazı Sonuçları Toplantısı 4, (8- 12 Şubat 1982 Ankara), Hacettepe Sosyal ve İdari Bilimler Döner Sermaye İşletmesi, Ankara; 357-68.
TUNA, N. (1983) Batı Anadolu Kent Devletlerinde Mekan Organizasyonu: Knidos Örneği, Unpublished PhD thesis, Mimarlık Fakültesi, 9 Eylül Üniversitesi, İzmir.
TUNA, N. (1990) Datça Yarımadasında Hellenistik Dönem Amphora Üretim Merkezleri, X. Türk Tarih Kongresi, Ankara; 347-71.
TUNA, N., EMPEREUR, J.Y., PICON, M., DOĞER, E. (1987) Rapport préliminaire de la prospection archéologique Turco-Francaise des ateliers damphores de Reşadiye Kiliseyanı, sur la Péninsule de Datça, Anatolia Antiqua (I), İstanbul-Paris; 47-52.
TUNA, N. (1997) Burgaz Arkeolojik Kazıları, 1995, T.C. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Kazı Sonuçları Toplantısı XVIII (2), (27-31 Mayıs 1996, Ankara), Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara; 255-72.
TUNA, N. (1999) Batı Anadoluda Geç Klasik Dönem Kentleşme Hareketleri, Çağlar Boyunca Anadoluda Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu, Ege Yayınları, İstanbul; 477-84.
TUNA, N., EMPEREUR, J.Y. (1990) Datça-Reşadiye Antik Seramik Atölyeleri Kazısı, 1988, T.C. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Araştırma Sonuçları Toplantısı 7 (18-23 Mayıs 1989, Antalya), Ankara Üniversitesi Basımevi; 555-67.
TUNA, N., ATICI, N. SAKARYA, İ., KOPARAL, E. (2009) The Preliminary Results of Burgaz Excavations Within the Context of Locating Old Knidos, Die Karer und die Anderen International Kolloquium an der Freien Universitat Berlin (13- 15 October 2005 Berlin) ed. F. Rumscheid, Verlag Dr. Rudolf HabeltGmbH, Bonn; 517-31.
TUNA, N., ATICI, N., SAKARYA, İ. (2010) Burgaz Yerleşimindeki M.Ö. 4.-3. Yüzyıl Zeytinyağ ve Şarap Atölyeleri Üzerine Değerlendirmeler, Olive Oil and Wine Production in Anatolia during Antiquity, International Symposium Proceedings (06-08 November 2008 Mersin), eds. Ü. Aydınoğlu, A.K. Şenol, Ege Yayınları, İstanbul; 199-212.
VAAG, L.E., NORSKOV, V., LUND, J., SCHALDEMOSE, M.K. (2002) The Maussolleion at Halikarnassos: reports of the Danish archaeological expedition to Bodrum. Volume 7, The pottery, Højbjerg: Jutland Archaeological Society, Aarhus.