Ankara'da Gecekondu Alanlarının Dönüşümü İçin Bir Araç Olarak Islah İmar Planları

A Critique on Improvement Plans: A Tool for Transformation of Squatter Housing Areas in Ankara

Bu çalışma, Türkiye kentlerinde 1980’lerden itibaren gündemde olan “gecekondu alanlarının ıslahı” ve özellikle son 10 yıldır sıkça sözü edilen “kentsel dönüşüm” konularını, Ankara özelinde gerçekleştirilen ampirik bir inceleme ile bilimsel olarak değerlendirme amacını taşımaktadır. Ülkemizde ıslah imar planlarıyla, gecekondu alanlarının gecekondudan temizlenmesi hedeflenirken, kentsel dönüşüm projeleri ile kentin gelişimi için önem arz eden özellikli alanlarda gelişimin sağlanacağı düşünülmektedir. Ancak, bu çözüm önerileri sonucunda kentlerde yaratılan mekanların ne ölçüde yaşanabilir olduğu yeni tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Çalışmada, Ankara’da ıslah imar planlarıyla yenilenen alanların, ıslah imar planı öncesi ve sonrası sosyal ve mekansal verileri karşılaştırılmaktadır. Bu tür planlama yaklaşımlarıyla kentte yaratılan mekanların yaşanabilirliği ve dolayısıyla bu yaklaşımların başarısı sorgulanmaktadır. Çalışma sonuçlarına göre, kurumsal bir dönüşüm modeli olan ıslah imar planları gecekondu alanlarının yasallaştırılması dışında başarı sağlayamamıştır. Bu başarısızlığın iki temel nedeni bulunmaktadır. Birinci neden, ıslah planlarıyla artacak nüfus yoğunluklarının ihtiyacını karşılayabilecek teknik ve sosyal altyapı gelişiminin önerilememesi ve dolayısıyla kent içinde yüksek yoğunluklu düşük kaliteli yaşam çevrelerinin oluşmasıdır. İkinci neden ise özellikle Ankara’da kentin desantralizasyonunu destekleyen kent planlarına rağmen geliştirilen ıslah imar planlarıyla, kent içinde nüfus yoğunluklarının ve arazi fiyatlarının hızlı bir şekilde artırılmasıdır. Bu nedenlerle, ıslah imar planları kentin bütününde yaşanabilirlik ve sürdürülebilirlik düzeyini etkileyen sorunları da beraberinde getirmekte ve gecekondu alanlarının yasallaştırılması çalışmasından öteye gidememektedir.

___

  • DURAN-LASSERVE, A. (1996) Integrating Spontaneous Housing Areas in Third World Cities, Habitat II-İstanbul, The Cities Summit. Villes- Cilidades-Cities: Social Cohesion and Territorial Dynamics, Living in the City, Urban Vitality, Saint-Paul, France.
  • DÜNDAR, Ö. (2001) Models of Urban Transformation: Informal Housing in Ankara, Cities, 18 (6) 391-401.
  • MELLOR, J. R. (1977) Urban Sociology in an Urbanised Society, Routledge and Kegan Paul, London.
  • STATISTICAL INSTITUTION OF STATE (1995) Census of Population- Administrative Division, S.I.S., Printing Division of S.I.S., Ankara.
  • STATISTICAL INSTITUTION OF STATE (1990) Census of Population- Administrative Division, S.I.S., Printing Division of S.I.S., Ankara.
  • STATISTICAL INSTITUTION OF STATE (1985) Census of Population- Administrative Division, (Predictions) of S.I.S., Ankara.
  • TÜRK BELEDİYECİLİK DERNEĞİ (1994) Kente Karşı İşlenen Suç: Gecekondu, Gecekondulaşmanın Önlenmesi, Kentleşme ve Planlama, Türk Belediyecilik Derneği, Konrad Adenauer Vakfı and Mahalli İdareler Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi, Ankara.
  • TÜRKSOY, H.C. (1996) İmar Affı mı?!, Planlama, 96 (1-4) 9-14. http:// www.tuik.gov.tr