Aşkın BOZKURT, İsmet DAŞDEMİR, K. Kubra KALKAN BALCI

Kavak Odunu İşleyen İşletmelerin Sosyoekonomik Yapısı ve İşletme Sahiplerinin İş Doyum Özellikleri

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Sakarya, Samsun ve Bursa illerinde kavak odunu işleyen işletmelerin sosyoekonomik yapısını, yapısal özelliklerini ve sorunlarını belirlemek, işletme sahiplerinin iş doyumlarını etkileyen faktörleri saptamak, iş doyumlarının bazı temel özelliklere göre farklılığını denetlemek ve aralarındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Araştırma verileri işletmelerin kayıtlarından ve işletme sahipleriyle yapılan anketlerden elde edilmiştir. Veriler 2017-2018 yıllarında toplanmış ve 243 işletme sahibine yüz yüze görüşme yöntemiyle anket uygulanmıştır. Verileri değerlendirmek için tanımlayıcı istatistikler, Faktör Analizi, Kruskal-Wallis H Testi, Korelasyon ve Regresyon Analizleri kullanılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda kavak odunu işleyen işletmelerin katma değer yaratan, istihdam sağlayan ve genellikle atölye şeklinde çalışan küçük ve orta boy işletme niteliğinde olduğu ve işletme sahiplerinin iş doyumunu etkileyen en önemli faktörlerin; (1) İşteki özerklik, başarı ve ahlaki değerler, (2) Çalışanın işteki yeterliliği, (3) İşteki güvenlik ihtiyacı ve çalışma şartları, (4) Saygınlık-iletişim-bağımsızlık, (5) Gelir düzeyi olduğu saptanmıştır. Ayrıca işletme sahiplerinin toplam iş doyumunun bazı temel özelliklere göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Sosyoekonomik yapının iyileştirilmesi, iş doyumunun ve işletmelerin verimlilik, kârlılık ve performans düzeylerinin artırılması için bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kavak odunu işleyen işletmeler, sosyoekonomik yapı, işletme sahibi, iş doyumu

Socioeconomic structure of poplar wood-processing companies and job satisfaction of business owners

The aim of this study is to determine the socioeconomic structure, structural features and the problems of poplar wood-processing companies in the Sakarya, Samsun and Bursa provinces in Turkey, to find out the factors affecting the job satisfaction of the business owners, to check the differences of job satisfaction according to some basic features, and to reveal the relationships between them. The data were obtained from the business records and surveys with their owners. The data were collected in 2017-2018, and a survey was conducted on 243 business owners using face-to-face interviews. Descriptive statistics, Factor Analysis, Kruskal-Wallis H Test, Correlation and Regression Analyses were used to evaluate the data. As a result, it has been determined that poplar wood-processing companies are small and medium-sized enterprises that create added value, provide employment and generally operate as a workshop and the most important factors affecting job satisfaction of business owners are; (1) Autonomy, success and ethical values at work, (2) Employee’s competence at work, (3) Security needs and working conditions at work, (4) Respect-communication-independence, (5) Income level. Additionally, it has been determined that the total job satisfaction of the business owners varies according to some basic features. Some suggestions were developed to improve the socioeconomic structure, to increase the job satisfaction and the productivity, profitability and performance levels of the companies.

Keywords:

Poplar wood company, socioeconomic structure, business owner, job satisfaction,

PDF

___

1. Akıncı, Z. 2002. Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz İİBF Dergisi, (4) 2002, s.1-25.
2. Akkaya, M., Ok, K., Akseki, İ., Akkaş, M. E., Koç, M. 2019. İthal Odun Hammaddesinin Sektörel Kullanımı. Proje Sonuç Raporu. İZT-399 (7201)/2016-2018, KAE, İzmit.
3. Akyüz, K. C., Koçak, S., Balaban, Y., Yıldırım, İ., Gedik, T. 2011. Çalışanların İş Tatmin Düzeylerinin İncelenmesi (Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Örneği), SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, Sayı:12, s.20-26.
4. Akyüz K. C., Yıldırım, İ. 2015. Orman Ürünleri Sanayi Sektöründe Çalışanların İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Analizi. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, Orman Fakültesi Dergisi, 11(1): 16-34.
5. Altunel, T., Ünal, S. 2017. Kastamonu’da Kavak Üreticilerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Sorunları, Beklentileri, Çözüm Önerileri. Uluslararası Taşköprü Pompeiopolis Bilim Kültür Sanat Araştırmaları Sempozyumu, 10-12 Nisan, Özet Kitabı, Kastamonu, 9 s.
6. Aydın, A., Gedik, T., Üçüncü, K., Yıldırım, İ. 2007. Minessota İş Doyum Ölçeğine Göre Trabzon Mobilya Sektöründe Çalışanların İş Doyumunun Analizi. 13.Ulusal Ergonomi Kongresi, 6-8 Aralık, Kayseri, Türkiye, ss.128-135.
7. Bennet, S., Bowers, D. 1977. An Introduction to Multivariate Techniques for Social and Behavioral Sciences. ISBN 0 333 18277 4. The MacMillan Press, London, 149 pp.
8. Bilgin, F., Ay, Z., Akkaya, M. 2001. Ege Bölgesi Odun Kökenli Ürün Sanayiinin Mevcut Durumu ve Gelişim Potansiyeli, Orman Bakanlığı Yayın No: 156, Müdürlük Yayın No:22, Teknik Bülten No:16, 51 s.
9. Birler, A. 2010. Türkiye’de Kavak Yetiştirme (Fidanlık-Ağaçlandırma-Koruma-Hasılat-Ekonomi-Odun Özellikleri). Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Çeşitli Yayınlar Serisi No: 22, İzmit, s.1-15.
10. Bozkurt, A. Daşdemir, İ., Karakaya, S., Şahin, H. A. 2017a. Socioeconomic Structure, Problems and Solution Suggestions of Poplar Producers in Samsun Province. IV. International Multidisciplinary Congress of Eurasia (IMCOFE 2017), Proceedings Book, Volume-1, pp.335-344, 23-25 August, Roma/Italy.
11. Bozkurt, A. Daşdemir, İ., Karakaya, S., Şahin, H. A. 2017b. Socioeconomic Structure, Problems and Solution Suggestions of Poplar Producers in Samsun Province. IV. International Multidisciplinary Congress of Eurasia (IMCOFE 2017), Proceedings Book, Volume-1, pp.335-344, 23-25 August, Roma/Italy.
12. Bozkurt, A. Daşdemir, İ., Karakaya, S., Şahin, H. A. 2018a. Sakarya İli Kavak Üreticilerinin İş Doyumunu Etkileyen Faktörler, Proje Sonuç Raporu, Proje No: İZT-393 (5313) 2015-2017, KAE, İzmit.
13. Bozkurt, A., Daşdemir, İ., Karakaya, S., Şahin, H. A. 2018b. Sakarya İli Kavak Üreticilerinin İş Doyumunu Etkileyen Faktörler. Journal of Bartın Faculty of Forestry, 20 (3): 609-617. DOI: 10.24011/barofd.461799.
14. Büyüköztürk, Ş. 2015. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (21. Baskı). Pegem A Yayıncılık, ISBN: 978-975-6802-74-8, 213 s., Ankara.
15. Çok, N., Göksu, Emre., Doğaner, A., Kalkan, B., Güneş, Ö. 2017. Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü Çalışanlarının İş Doyumu ve Bazı Bireysel Özelliklerinin İş Doyumuna Etkisi. Turkish Journal of Forest Science 1(2): 155-168.
16. Daşdemir, İ. 1996. Orman İşletmelerinin Başarı Düzeylerinin Belirlenmesi (Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği). Orman Bakanlığı Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 1, ISSN 1300-9478, 162 s., Erzurum.
17. Daşdemir, İ. 1998. Devlet Orman İşletmelerinin Yönetsel ve Örgütsel Boyutlarının Belirlenmesi. Orman Bakanlığı Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Rapor No:3, ISSN 1300-9486, 70 s., Erzurum.
18. Daşdemir, İ. 2003. Asli Orman Ürünlerinde Fiyat Analizi (Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü Örneği). ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Yayınları, Üniversite Yayın No: 26, Fakülte Yayın No: 12, ISBN 975-7138-22-7, 119 s., Bartın.
19. Daşdemir, İ. 2019. Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Yayın No: 1536, ISBN 978-605-320-442-8, 210 s., Ankara.
20. Daşdemir, İ., Ağdaş Okul, A. 2019. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü Çalışanlarının İş Doyumunu Etkileyen Faktörler. Journal of Bartın Faculty of Forestry, 21 (3): 1-11, DOI: 10.24011/barofd.597473, Bartın.
21. Dedebaş, T. 2019. Türkiye Ağaç Bazlı Panel Sektörü. Sunu metni. Türkiye Millî Kavak Koordinasyonu, IX. TMKK Toplantısı, 17-18 Nisan 2019, Afyon.
22. Eğinli, A.T. 2009. Çalışanlarda İş Doyumu: Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarının İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(3): 35-52.
23. FAO, 2002. World agriculture: towards 2005/2030 summary report. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 106 p.
24. FAO, 2009. State of the World’s Forests 2009. Food and Agriculture Organization of the United Nations, ISBN 978-92-5-106057-5, Rome, 152 p.
25. FAO, 2017. Global production and trade of forest products in 2017. http://www.fao.org/forestry/statistics/80938/en/ (Erişim: 28.03.2019).
26. Gedik, T., Akyüz, K.C., Yıldırım, İ., Aydın, A. 2007. Orman Ürünleri Sanayinde İş Tatminine Yönelik Bir Alan Çalışması (Trabzon OSB Örneği). 13.Ulusal Ergonomi Kongresi, 6-8 Aralık, Kayseri, Türkiye, s.54-61.
27. Gedik T., Akyüz K. C., Batu, C. 2009. Orman Endüstri İşletmelerinde Yönetici İş Tatmin Düzeyinin Belirlenmesi (Düzce İli Örneği). Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 9(1): 1-11.
28. Harman, H. H. 1967. Modern Factor Analysis (2. Ed. Rev.). University of Chicago Press, 474 p.
29. Hejazian, M., Lotfalian, M., Esfandiari, O., Parinejad, H. 2015. Investigation of job satisfaction on forest logging groups: Case study North of Iran48th FORMEC Symposium, Linz, Austria, p.355-363.
30. İlter, E. 1990. Odun Kökenli Ürün Sanayilerinde Kaynak Kullanımı ve Verimlilik. MPM Yayınları: 425, 84 s., Ankara.
31. Jelačić D., Grladinovic T., Sujova A., Galajdova, V. 2008. Motivation factors in wood processing and furniture manufacturing. Drvna Industrija, 59(1): 11-21.
32. Kalıpsız, A. 1988. İstatistiksel Yöntemler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 3522/394, İstanbul, 558 s.
33. Karakaya, S. 2010. Sakarya İli Kavak Üreticilerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Başarı Düzeylerini Etkileyen Faktörler. Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No:209, 126 s, İzmit.
34. Karakaya, S., Daşdemir, İ., Ercan, M. 2015. Sakarya ve Kocaeli İllerinde Kavak Odunu İşleyen Sanayi İşletmelerinde Sosyo-Ekonomik Yapı ve Talep Tahmini. Proje Sonuç Raporu. KAE, İzmit.
35. Karakaya, S., Daşdemir, İ., Ercan, M. 2017. Socioeconomic structure and analysis of the demand for wood raw material in the poplar wood-processing companies of the Sakarya and Kocaeli provinces in Turkey. Journal of Sustainable Forestry, 36(6): 623-646.
36. Karayılmazlar, S., Çabuk, Y., Aşkın, A. 2008. Bartın İli Orman Endüstri İşletmelerinin Üretim ve Teknolojik Özellikleri, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, s.143-154.
37. Keser, A. 2015. Çalışma Psikolojisi. Ekin Yayınevi, ISBN: 978-605-372-216-8, 270 s., Bursa.
38. Kim, K. D., Jung, B. H., Kim, C. S., Lee, J. H. 2009. A Study on the Job Satisfaction and Turnover of the Forest Workers. Journal of Korean Forestry Society.
39. Koçak, S. 2009. Devlet Orman İşletmelerinde Çalışanların İş Tatmin Düzeylerinin İncelenmesi (Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Örneği). KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 143 s.
40. Korkmaz, M., Baykal, G. D. Ö. 2018. Kadın orman mühendislerinde iş doyumunu etkileyen faktörler ile iş doyumu ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Turkish Journal of Forestry, 19(1): 83-90. DOI: 10.18182/tjf.400667.
41. Korkut, D. S., Şahin, G. Ç. 2016. A Study on Job Satisfaction of Employees in the Düzce Forest District Directorates. International Forestry Symposium (IFS 2016), Proceedings Book, pp.939-944, 7-10 Aralık, Kastamonu, Türkiye.
42. Koşdemir, Z., Ay, N., Güler, K. H. 2014. Antalya Orman Bölge Müdürlüğünde Orman Yangınlarında Çalışan İşçilerin Çalışma Koşulları ve İş Doyumu Düzeylerinin Belirlenmesi. Proje Sonuç Raporu. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü.
43. Lorincová, S., Hitka, M., Čambál, M., Szabó, P., Javorčíková, J. 2016. Motivation Factors Influencing Senior Managers in the Forestry and Wood-Processing Sector in Slovakia. Bio Resources, 11(4), 10339-10348.
44. Lorincová, S., Schmidtová, J., Javorčíková, J. 2017. Employee job satisfaction in furniture manufacturing companies in the Slovak Republic. Drvna industrija: Znanstveni časopis za pitanja drvne tehnologije, 67(4), 351-362.
45. Mucuk, İ. 1978. İşletmelerde Modern Bir Araştırma Tekniği Olarak Faktör Analizi. İstanbul Üniversitesi Doçentlik Tezi, İstanbul.
46. OGM, 2016. Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, Oduna Dayalı Orman Ürünlerinin Üretim ve Pazarlama Faaliyetleri. 80 s., Ankara.
47. OGM, 2019. Orman Genel Müdürlüğü, 2018 Yılı İdare Faaliyet Raporu. 98 s., Ankara.
48. Özdamar, K. 2002. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizleri (4. Baskı). Kaan Kitabevi, ISBN 975-6786-00-7, 686 s., Eskişehir.
49. Reddy, C., Abdul Naushad, P., Ganesan, R. 2017. A Study on Job Satısfactıon Level of Employees at Malabar Furnıture, Kasaragod. Asia Pacific Journal of Research, Vol: I. Issue LIII, 26-29.
50. Rummel, R. J. 1970. Applied Factor Analysis. Northwestern University Press Evanston, USA, 617 p.
51. Sanchez-Sellero, M. C., Sanchez-Sellero, P., Cruz-González, M. M., & Sanchez-Sellero, F. J. 2018. Determinants of Job Satisfaction in the Spanish Wood and Paper Industries: A Comparative Study across Spain. Wood Industry/Drvna Industrija, 69(1): 71-80.
52. Sevimli, F., İşcan, Ö. F. 2005. Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1): 55-64.
53. Tsioras, P. A. 2012. Status and Job Satisfaction of Greek Forest Workers. Small-scale Forestry, 11(1):1-4.
54. Turpeinen, M. 2015. Job satisfaction: four case companies operating in forestry. Karelia University of Applied Sciences, Thesis, 83 p., Finland.
55. Tutar, H. 2016. Örgütsel Davranış (Örgüt Teorileri ve Çağdaş Yaklaşımlar Açısından). Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti., Detay Yayınları: 701, ISBN: 978-605-9189-51-4, 362s., Ankara.
56. Türkoğlu, T., Yurdakul, Ü. 2017. Mobilya endüstrisinde çalışanların iş doyumu ile iş performansı arasındaki ilişkinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 18(1): 88-97.
57. Velioğlu, E., Bostancı, Y. S., Akgül, S. 2020. Poplars and Willows in Turkey: Country Progress Report of the National Poplar Commission, Time period: 2016-2019, Poplar and Fast Growing Forest Trees Research Institute, İzmit/Turkey.
58. Wan, Z., Leightley, L. E. 2006. Job satisfaction and workforce demographics: A longitudinal study of the US forest products industry. Forest and Wildlife Research Center, Research Bulletin FP 362, Mississippi State University. 7 pp.
59. Xiaomei, Z., Li, K., Yao, C., Ailu, S., Shuqi, D. 2016. Empirical Study on Employee Job Satisfaction of Forestry Industry Bureau in Heilongjiang Province. Forestry Economics, 11, 020.
60. Yıldırım, H. T. 2012. Industrial wood production and consumption in Turkey and some future projections. African Journal of Business Management, 6 (6): 2261–2266.
61. Yılmaz, E., Koçak, Z. 2008. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Çalışanlarına Yönelik İş Doyumu Araştırması. Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 364, DOA Yayın No: 48, Çeşitli Yayın No: 8, 56 s.
62. Yılmaz, E., Daşdemir, İ., Karabulut, S., Koçak, Z., Polat, O. 2009. Orman Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Çalışanlarının İş Doyumunu Etkileyen Faktörler, Mersin Orman Bölge Müdürlüğü ve Buna Bağlı Orman İşletme Müdürlükleri Örneği. Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 387, DOA Yayın No: 52, Teknik Bülten No: 30, 65 s.
63. Yurdakul Erol, S., Köse, M. 2017. Ormancı Teknik Personelin İş Memnuniyeti: İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1): 273-286.