Evlilik Kaygısında Bağlanma Stillerinin Yordayıcılığı

Ailelerin şekillenmesinde kritik bir role sahip olan evlilik, çok boyutlu biyopsikososyal bir yapı ile karakterizedir. Sağlıklı evliliklerin gelişmesi, evlilik doyumunun sağlanması ve çiftler arası uyumun güçlenmesi için evlilik ile ilişkili çok boyutlu yapıyı oluşturan psikolojik mekanizmaların anlaşılması önem arz etmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı, evli olmayan bireylerin sahip olduğu bağlanma stillerinin evlilik kaygılarını ne düzeyde yordadığını incelemektir. Çalışmanın diğer amacı bekâr bireylerin yaşadıkları evlilik kaygısı ile bağlanma stillerinin bazı demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığının araştırılmasıdır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama desenine uygun olarak yürütülen bu araştırmada, kolayda örnekleme yöntemiyle 18 yaş üstü 412 (%59.2’si kadın, %40.8.8’i erkek, yaş ort.=25.07, ±4.92) bekâr kişiye ulaşılmıştır. Analiz sonucunda, evlilik kaygısını açıklamaya dönük kurulan modelin anlamlı olduğu ve toplam varyansın %26’sını açıkladığı tespit edilmiş (R=.51, R2=.26, F(1,408)= 109.18, p<.01). Ayrıca evlilik kaygısı ve bağlanma stillerinde katılımcıların cinsiyet ve romantik ilişki durumlarına göre farklılaşma gözlenirken sahip oldukları diğer sosyo-demografik özellikler (yaş, eğitim durumu, gelir düzeyi, yerleşim yeri, anne/baba tutumları) açısından anlamlı farklılık bulunmamıştır. Çalışma, evli olmayan bireylerin bağlanma stillerinin evlilik kaygısı üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu sonuçların evlilik kaygısıyla işlevsizleşen rollerin fark edilmesi ve evlilik kaygısına yönelik erken müdahale çalışmalarının geliştirilmesi bağlamında kaynaklık teşkil edeceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Aile, Bağlanma stilleri, Evlilik kaygısı, Romantik ilişki

Predictiveness of Attachment Styles in Marital Anxiety

Marriage has a critical role in shaping families and is characterized by a multidimensional biopsychosocial structure. Understanding the psychological mechanisms that create this marriage-related multidimensional structure is crucial for healthy marriages, ensuring marriage satisfaction, and increasing couple compatibility. In this regard, this study primarily aimed to investigate whether a single individual’s attachment style would predict marriage anxiety. Another aim of this study was to examine whether marriage anxiety and attachment styles are affected by several demographical variables. In this study, which used the quantitative research method of a correlational survey pattern, 412 single adults over 18 years of age (59.2% female, 40.8% male, mean age=25.07, ±4.92) were surveyed with the convenience sampling method. Analysis of the data revealed that the model developed to explain marriage anxiety was significant and explained 26% of the total variance (R=.51, R2=.26, F(1,408)= 109.18, p<.01). Furthermore, while it was found that there was a difference in marital anxiety and attachment styles by sex and romantic relationship status of the participants, no significant difference was found regarding their other socio-demographic characteristics (age, educational level, income level, residing place, mother/father attitudes). The results of this research demonstrate that attachment styles of unmarried individuals are effective in predicting marital anxiety. It is believed that this study can serve as a foundation for understanding the nonfunctionalized roles due to marriage anxiety and developing early intervention studies for marriage anxiety.

Keywords:

Attachment styles, family, marriage anxiety, romantic relationship,

PDF

___

Açık, Ö. (2008). Evlilik uyumu ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=khYcyWKTG-b3zpAkmNqIMA&no=TINNdkLCaK8PQ3LEVxcREg Adak, N. (2016). Evlilik veya evlilik dışı birlikte yaşama: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Sosyoloji Dergisi, Armağan Sayısı, 23-40.
Aksoy, N. E. (2019). Evli kadınların Evlilik doyumları, Romantik kıskançlık durumları ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Ali, P. A., McGarry, J., & Maqsood, A. (2020). Spousal role expectations and marital conflict: Perspectives of men and women. Journal of Interpersonal Violence, 1-27. https://doi.org/10.1177/0886260520966667 Babahanoğlu, R. (2021). Gençlerin bağlanma stilleri ile eş seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (17), 98-118.
Bakhshandeh, M., Sedrposhan, N., & Zarei, H. (2015). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Group Counseling to Reduce Anxiety, Marriage; Single People have to be Married in Esfahan City (2013-2014). Journal of Social Sciences and Humanities Research, 3(01), 11-15. https://doi.org/10.24200/jsshr.vol3iss01pp11-15 Baştürk, S.(2014). Ölçme araçlarının taşıması gereken nitelikler. S. Baştürk (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (s. 21-54) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
Bayrami, M. Heshmati, R. Karami, R. (2011). Anxiety: Trait/Sate, Sensation Seeking and Marital Satisfaction in Married Women. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30 765-770. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.10.149
Beyoğlu, F. ve Abdullah İ. (2013). İnönü evlilik tutum ölçeği; geçerlilik ve güvenirlilik analizleri. Ege Eğitim Dergisi, 15, 397-415. https://doi.org/10.12984/eed.79063
Bowlby, J. (2012). Bağlanma (1.Baskı). (T.V. Soylu, Çev.). Pinhan Yayıncılık. (Orjinal yayın tarihi, 1969).
Bretherton, I., & Munholland, K. A. (1999). Internal working models in Attachment Relationships: An construct revised. In J. Cassidy, & P. R. Shaver (Ed.), Handbook of attachment: Theory, Research, and clinical applications (pp. 89-111). The Guilford Press.
Burger, J. M. (2006). Kişilik (1.Baskı). (İ.D. Erguvan Sarıoğlu, Çev.). Kaknüs Yayıncılık. (Orijinal basım tarihi, 2006).
Buther J. N., Mineka S. & Hoolry J.M. (2013). Anormal Psikoloji (1.Baskı). (O. Gündüz, Çev.). Kaknüs Yayıncılık (Orijinal yayın tarihi, 2011).
Butzer, B., & Campbell, L. (2008). Adult attachment, sexual satisfaction, and relationship satisfaction: A study of married couples. Personal relationships, 15(1), 141-154. https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.2007.00189.x
Carleton, R. N. (2012). The intolerance of uncertainty construct in the context of anxiety disorders: Theoretical and practical perspectives. Expert Review of Neurotherapeutics, 12(8), 937-947. https://doi.org/10.1586/ern.12.82
Cooper, J. B., Meyer, D. D., & Paul, R. H. (2008). Marriage and early life stressors as correlates for depression and anxiety: Implications for counselors. Compelling counseling interventions: Celebrating VISTAS'fifth anniversary, 49-58.
Çelik, E. ve Erkilet, G . (2019). Evlilik Kaygısı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ebad., 2(1), 47-57.
Çiftci, Z., & Gülaçtı, F. (2019). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları anne baba tutumları ve flört kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 1282-1309. https://doi.org/10.26466/opus.553036
Çölgeçen, Y. ve Çölgeçen, H.(2020). Covid-19 Pandemisine Bağlı Yaşanan Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği. Electronic Turkish Studies, 15(4).
Eng, W., Heimberg, R. G., Hart, T. A., Schneier, F. R., & Liebowitz, M. R. (2001). Attachment in individuals with social anxiety disorder: The relationship among adult attachment styles, social anxiety, and depression. Emotion, 1(4), 365–380. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/1528-3542.1.4.365
Erden, A.D. (2016). Kendini izleme tarzı yakın ilişkilerde yaşanan kaygı ve algılanan eş davranışlarının evlilik doyumu üzerine etkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Erdoğan-Taycan, S. ve Çekip-Kuruoğlu, A. (2014). Evlilik uyumu ile bağlanma stilleri ve miraç ve karakter özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(1), 9-18.
Feeney, J. A. (1994). Attachment style, communication patterns, and satisfaction across the life cycle of marriage. Personal Relationships, 1(4), https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.1994.tb00069.x
Fidanoğlu, O. (2006). Evlilik uyumu, mizah tarzı ve kaygı düzeyi arasındaki ilişki. [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=EH4bh7-hNEj5N_JFyd0Q1A&no=I3xtp3kScggQAhpI4w4NkQ
Field, A. (2005). Discovering statistics using IBM SPSS (2nd ed.). Sage Publications.
Fraenkel, J. R., Wallen, N.E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). Internetional Edition.
Gallo, L. C., & Smith, T. W. (2001). Attachment style in marriage: Adjustment and responses to interaction. Journal of Social and Personal Relationships, 18(2), 263-289. https://doi.org/10.1177/0265407501182006
Gül, G. (2019). Aile ve evlilik kurumu. Haluk Yavuzer ( Ed.), Evlilik Okulu (s. 20-28) içinde. Remzi Kitapevi.
Güler, K. (2021). Evli olamayan bireylerin evlilik kaygısı ile evliliğe yükledikleri anlam ve evlilik beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Kent Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B.J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Prentice-Hall International Inc.
Hazan, C. ve Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511–524. doi: 10.1037/0022-3514.52.3.51
Hazan, C., & Shaver, P.R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process, Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511-524.
Hünler, O.S. ve Gençöz, T.(2003). Boyun eğici davranışlar ve evlilik doyumu ilişkisi: Algılanan evlilik problemleri çözümünün rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 99-108.
Kamaç, Z. (2021). Üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin evlilik tutumlarıyla ve beklentileriyle ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırmalar yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Karaşar, B. (2014). Öğretmen adaylarının bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1) , 27-49.
Karlıoğlu, B., & Parlar, H. (2020). Evli bireylerde bağlanma stillerinin depresyon üzerindeki etkisinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(3), 180-187.
Kaya-Balkan, İ. (2009). Bağlanma stillerinin evlilik ilişkisi üzerindeki etkisi. [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Kestir, K.(2021). Evlilik kaygısının yordayıcısı olarak beden algısı, cinsel benlik şeması ve ana-babaya bağlanma stilleri. [Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi]. Son Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2022, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Kiani Chelmari, A., Shahbazi, N., Hasanzade, A., & Jamshidian Naeini, Y. (2021). Predicting marital adjustment, satisfaction and Psychological Distress (depression and Anxiety) based on Perception of Parents marriage and Attachment Styles in Married Women. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal (RRJ), 10(6), 1-10. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1400.10.6.17.7
Kirkpatrick, L. A., & Davis, K. E. (1994). Attachment style, gender, and relationship stability: A longitudinal analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 66(3), 502–512. https://doi.org/10.1037/0022-3514.66.3.502
Koser, İ. E., & Barut, Y. (2020). Üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri, problem çözme becerileri ve bağlanma stilleri ilişkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1765-1789. https://doi.org/10.26466/opus.622867
Küçüksille, E. (2010). Çoklu doğrusal regresyon modeli. Ş. Kalaycı (Ed), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (s. 257-269) içinde. Asil Yayın Dağıtım.
MacLean, A. P. (2001). Attachment in marriage: Predicting marital satisfaction from partner matching using a three-group typology of adult attachment style. [Purdue University]. Son Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2022, https://www.proquest.com/openview/69d326344dd36d4b359d12665db52b53/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y
Malhotra, N., Hall, J., Shaw, M., & Oppenheim, P. (2006). Marketing research: An applied orientation (3rd ed.). Pearson Education Australia.
Manning, R. P., Dickson, J. M., Palmier-Claus, J., Cunliffe, A., & Taylor, P. J. (2017). A systematic review of adult attachment and social anxiety. Journal of affective disorders, 211, 44-59. https://doi.org/10.1016/j.jad.2016.12.020
Meyer, D., & Paul, R. (2011). A cross-national examination of marriage and early life stressors as correlates of depression, anxiety, and stress. The Family Journal, 19(3), 274-280. https://doi.org/10.1177/1066480711406678
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2012). Attachment theory expanded: A behavioral systems approach. In K. Deaux & M. Snyder (Ed.), The Oxford handbook of personality and social psychology (pp. 467–492). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780195398991.013.0019
Nielsen, S. K. K., Lønfeldt, N., Wolitzky-Taylor, K. B., Hageman, I., Vangkilde, S., & Daniel, S. I. F. (2017). Adult attachment style and anxiety–The mediating role of emotion regulation. Journal of Affective Disorders, 218, 253-259. DOI: 10.1016/j.jad.2017.04.047
Nunnally, J. C. (1978). An overview of psychological measurement. Clinical diagnosis of mental disorders, 97-146. DOI: 10.1007/978-1-4684-2490-4_4
Örgün, K., S.(2000). Anne baba tutumları ile 8. sınıf öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlıkları arasındaki ilişki. [ Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Son Erişim Tarihi: 05 Ağustos 2022, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Özabacı, G. (2019). Evlilik öncesi ilişkiler. Haluk Yavuzer ( Ed.) , Evlilik Okulu (s. 48-28) içinde. Ramiz Kitapevi.
Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. PDREM Yayınları.
Özkan Bardakçı, M. (2021). Kariyer kaygısının aile kurumuna ve evlilik kararına etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(42), 5610-5630. https://doi.org/10.26466/opus.920663
Pallant, J. (2020). Spss Survival Manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS (7th ed.). Routledge.
Payat, Ş., & Öksüz, Y.(2022). Genç yetişkinlik çağındaki bireylerin evlilik kaygısı ile mutluluk korkusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 621-642.
Pınar, G. (2010).Üniversite son sınıf öğrencilerinin evliliğe bakış açıları. Aile ve Toplum Eğitim- Kültür ve Araştırma Dergisi, 10(4), 49-60.
Ravitz, P., Maunder, R., Hunter, J., Sthankiya, B., & Lancee, W. (2010). Adult attachment measures: A 25-year review. Journal of psychosomatic research, 69(4), 419-432. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2009.08.006
Raymo, J. M., Uchikoshi, F., & Yoda, S. (2021). Marriage intentions, desires, and pathways to later and less marriage in Japan. Demographic research, 44- 67. https://doi.org/10.4054%2Fdemres.2021.44.3
Santrock, J.W. (1997). Lifespan Development (6th ed.). Brown & Benchmark Publishers.
Saraç, E.(2021). Evli bireylerde cinsel tutum ve bağlanma stillerinin evlilik doyumuna etkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Saraç, E.(2021). Evli bireylerde cinsel tutum ve bağlanma stillerinin evlilik doyumuna etkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Schimmenti, A., Bifulco, A. (2015) Linking lack of care in childhood to anxiety disorders in emerging adulthood: the role of attachment styles. Child Adolescent Mental Health ,20(1), 8-41. https://doi.org/10.1111/camh.12051 Scott, R. L., & Cordova, J. V. (2002). The influence of adult attachment styles on the association between marital adjustment and depressive symptoms. Journal of Family Psychology, 16(2), 199–208. https://doi.org/10.1037/0893-3200.16.2.199
Sezer, S. (2019). Evli olmayan bireylerde evlilik kaygısı ile romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ve umutsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Shams, Z. (2018). The relationship between personality traits and situational anxiety about marriage in young people at the age of marriage. Global Journal of Guidance and Counseling in Schools: Current Perspectives, 8(2), 86-91. https://doi.org/10.18844/gjgc.v8i2.3583
Süzer, F. ve Yıldız, A. (2005). Evlenmek üzere olan çiftlerin kaygı durumu ve danışmanlık gereksinimi. Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Derg., 1(2), 24-33.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L.S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Allyn & Bacon.
Tosun, C. & Yazıcı, H. (2021). Algılanan ebeveyn ilişki tutumları ile romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançların evlilik rol beklentileri üzerindeki etkisi: geleneksel mi, eşitlikçi mi?. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 173-188. https://doi.org/10.33417/tsh.781374
Türkiye İstatistik Kurumu, (2020). Evlenme ve boşanma istatistikleri. Son Erişim Tarihi: 30.10.2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2020-37211
Žvelc, G. (2007). Razvoj İntegrativnega Modela Diadnih Odnosov: doktorska disertacija [Doctoral Dissertation,. University Of Ljubljana]. http://psiholoska-obzorja.si/arhiv_clanki/2010_2/zvelc.pdf