Kurum Deneyiminin Psikolojik Danışman Adaylarının Okul Psikolojik Danışmanı Öz Yeterlik Algılarına Etkisi

Bu araştırmada, psikolojik danışman adaylarının okul psikolojik danışmanı öz yeterliğine kurum deneyiminin etkisi ve bu etkinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Uludağ Üniversitesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde Psikolojik Danışma ve Rehberlik bölümü dördüncü sınıfta okuyan öğrencilerin katılımıyla gerçekleştirilmiştir (n=155). Araştırmada veri toplama aracı olarak “Okul Psikolojik Danışmanı Öz Yeterlik Ölçeği” ve staj yaşantılarına yönelik görüşlerini almak amacıyla oluşturulan ve staj ile ilgili anket sorularını içeren ‘Anket Formu’ kullanılmıştır. Ön testler, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı son sınıf öğrencilerinin alanda uygulama yapacakları “Kurum Deneyimi” dersini almadan önce, son testler ise dönem sonunda uygulanmıştır. Psikolojik danışman adaylarının okul psikolojik danışmanı öz yeterlik algılarının “Kurum Deneyimi” dersinin öncesi ve sonrasında farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için “İlişkili Örneklemler için t testi” yapılmıştır. Bunun sonucunda psikolojik danışman adaylarının kurum deneyimi sonrasında okul psikolojik danışmanı öz yeterlik algılarının anlamlı düzeyde arttığı (p<.05) belirlenmiştir. Ayrıca okul psikolojik danışmanı öz yeterlik algılarının cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra çalışmaya katılan psikolojik danışman adaylarının önemli bir kısmı, kendi öz yeterlliklerini yüksek bulsa da, kurum deneyimi dersi kapsamında yapılan çalışmaları yeterli bulmadığını belirtmiştir. Elde edilen bulgular ilgili alan yazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kurum deneyimi, okul psikolojik danışmanı öz yeterliği, psikolojik danışman adayı

The Effect of Field Practice on Psychological Counselor Candidates’ Counseling Self-Efficacy Levels

In this study, it was aimed to determine the effect of the field practice on school psychological counselor self-efficacy of psychological counselor candidates and whether this effect differed according to sex. The study was conducted in Uludag University and Ondokuz Mayıs University in the 2015-2016 academic year with the participation of students studying in the fourth grade (n = 155). The data collection tool was "School Psychological Counselor's Self-Efficacy Scale" and ‘Survey Form’ which was used to get opinions about internship experiences. Pre-tests were applied to senior students of the Department of Psychological Counseling and Guidance before they received the "institutional field experience" lesson they practice on the field. The final tests were applied at the end of the semester. "T test for related samples" was conducted to determine whether the school counselor self-efficacy perceptions of candidates for psychological counselors differed before and after the "institutional field experience " course. As a result, the self-efficacy perceptions of the school counselor increased significantly (p <.05) after field practice of psychological counselor candidates. In addition, it was determined that the self-efficacy perceptions of the school counselor did not differ significantly according to sex. In addition to this, a significant number of the psychological counselors who participated in the study stated that they did not find the work done within the scope of the field practice lesson satisfactory although they found their self-sufficiency high. The findings are discussed in the light of literature.

Keywords:

Institutional field experience, school psychological counselor self-efficacy, psychological counselor candidate,

PDF

___

Aladağ, M. ve Kemer, G. (2016). Clinical supervision: An emerging counseling specialty in Turkey. The Clinical Supervisor, 35(2), 175-191. doi:10.1080/07325223.2016.1223775

Atıcı, M. ve Çam, S. (2013). Okullarda PDR uygulamaları dersine ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 106-119.

Atıcı, M., Özyürek, R. ve Çam, S. (2005). Okul danışmanlığı uygulamalarının yetkinlik beklentisi algıları ve mesleki benlik saygısı üzerindeki etkilerinin boylamsal olarak incelenmesi, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 7-26.

Aydemir Sevim, S. ve Hamamcı, Z. (1999). Psikolojik danışmanların mesleki doyumları ile mesleki yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(12), 39-46.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman.

Bodenhorn, N. ve Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38, 14-28.

Bowers, J. ve Hatch, T. (2005). American school counselor association n-tional model: A framework for school counseling programs. (2nd ed.) Alexandria, VA: American School Counselor Association.

Bozgeyikli, H. (2012). Self-efficacy as a predictor of compassion satisfaction, burnout, compassiona fatique: A Study on psychological counselors. African Journal of Business Management, 6(2), 646-651.

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.

Cormier, S. ve Nurious, P. S. (2003). Interviewing and change strategies for helpers: Fundamental skills and cognitive behavioral interventions. (5th ed.). Pacific Grove: Thomson-Brooks/Cole.

Cormier, W. H. ve Cormier, L. S. (1991). Interviewing strategies for helpers: Fundamental skills and cognitive behavioral interventions (3rd ed.). Pacific Grove, California: Brooks/Cole Publishing Company.

Coşgun, S. ve Ilgar, Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının adayların öz-yeterlilik algılarına etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.

Delini, M. F. ve Hulse-Killacky, D. (2005). The relationship of supervisory styles to satisfaction with supervision and the perceived self-efficacy of master’s level counseling students. Counselor Education and Supervision, 44, 4, 293-304

Doğan, S. (1996, 15-16 Nisan). Milli Eğitim Bakanlığı'nın psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleriyle ilgili temel politikaları ve yaklaşımları: Son 25 yıla ilişkin bir değerlendirme. 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri. Çukurova Üniversitesi, Adana.

Doğan, S. (2001). Okul psikolojik danışmanı (rehber öğretmen) eğitimini yeniden yapılandırmanın gereği ve bir model önerisi. 2000 yılında Türk Milli Eğitim Örgütü ve Yönetimi Ulusal Sempozyumu. Eğitimde yansımalar: VI (ss. 338-351). Ankara: Öğretmen Hüseyin Hüsnü Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Vakfı Yayınları.

Donat-Bacıoğlu, S. (2014). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi: Nitel bir değerlendirme. 9. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi Tam Metin Kitabı içinde (s. 1082). Edirne.

Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bur-sa.

Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1),119-133.

Güngör, Z. (2010). Okul psikolojik danışmanlarının ve öğretim elemanlarının mesleğe ilişkin bazı konulardaki algılarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.

Hackney, H. L. ve Cormier, S. (2005). The Professional counselor: A process guide to helping. (5th edition). Boston: Pearson.

Hamamcı, Z., Murat, M., ve Esen-Çoban, A. (2004, 6-9 Temmuz). Gaziantep’teki okullarda çalışan psikolojik danışmanların mesleki sorunlarının incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulan biliri. İnönü Üniversitesi, Malatya.

Hohenshil, T. H., Amundson, N. E. ve Niles, S. G. (2015). Introduction to global counseling. T. H. Hohenshil, N. E. Amundson ve S. G. Niles (Ed.), Counseling around the World: An international handbook içinde (s. 1–8). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Johnson, E., Baker, S. B., Kopala, M., Kiselica, M. S. ve Thompson, E. C. (1989). Counseling self-efficacy and counseling competence in prepracticum training. Counselor Educational & Supervision, 28(3), 205-218. doi: 10.1002/j.1556-6978.1989.tb01109.x

Kepçeoğlu, M. (1981). Temel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini düzenlenmesine ilişkin bazı esaslar temel eğitim sorunları. Ankara: Türk Eğitim Derneği, 121-124.

Korkut-Owen, F. (2007). Psikolojik danışma alanında meslekleşme ve psikolojik danışman eğitimi: ABD, Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye’deki durum. R. Özyürek, F. Korkut-Owen ve D. Owen (Editörler), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik. Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler, Cilt 1 (s. 123-137). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Korkut-Owen, F., Acar, T., Haskan Avcı, Ö. ve Kızıldağ, S. (2011,3-5 Ekim). Psikolojik danışma ve rehberlik programlarının mezunlar tarafından değerlendirilmesi. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri. Ege Üniversitesi, İzmir.

Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı: Kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Larson, L. M. (1998). The social cognitive model of counselor training. The Counseling Psychologist, 26(2), 219-273.

Larson, L. M., Suzuki, L. A., Gillespie, K. N., Potenza, M. T, Bechtel, M. A. ve Toulouse, A. L. (1992). Development and validation of the counseling self-estimate inventory. Journal of Counseling Psychology, 39(1), 105-120.

Lent, R.W., Hill, C.E. ve Hoffman, M.A. (2003). Development and validation of the counselor activity self-efficacy scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 97-108.

Meyer, R. L. (2012). Predictors of counselor self-efficacy among master's level counselor trainess: Impact of cohort versus non-cohort educational programs. 15 Kasım 2017 tarihinde http://scholarworks.wmich.edu/dissertations/68 adresinden alınmıştır.

Nelson, K. W. ve Jackson, S. A. (2003). Professional counselor identity development: A qualitative study of Hispanic student interns. Counselor Education & Supervision, 43, 2-14.

Owens, D., Bodenhorn, N. ve Bryant, R. M. (2010). Self-efficacy and multicultural competence of school counselors. Journal of School Counseling, 8(17), 1-20.

Özgüven, İ. E. (1990). Ülkemizde psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinin dünü ve bugünü. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 4-15.

Özteke, H. İ. (2011). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sosyal karşılaştırma ve öz-bilinç düzeyleri ile psikolojik danışman öz-yeterlik inancı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Özyürek, R. (2009). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ve öğrencilere sağlanan süpervizyon olanakları: Ulusal bir tarama çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 32(4), 54-63.

Özyürek, R., Çam, S. ve Atıcı, M. (2007). Psikolojik danışman eğitiminde okullardaki rehberlik uygulamalarının önerilen özellikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 555-588.

Özyürek, R. ve Kılıç-Atıcı, M. (2002). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi kararlarında kendilerine yardım eden kaynakların belirlenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 17(2), 33-42.

Sali-Bilgiç, H. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Soresi, S., Nota, L. ve Lent, R. W. (2004). Relation of typea amount of training to career counseling self-efficacy in Italy. The Career Development Quarterly, 52(3), 194-201. http://dx.doi.org/10.1002/j.2161-0045.2004.tb00641.x

Tang, M., Addison, K.D., LaSure-Bryant, D., Norman, R., O’Connell ve Stewart-Sicking, J.A. (2004). Factors that influence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education and Supervision, 44(1), 70-80. http://dx.doi.org/10.1002/j.1556-6978.2004.tb01861.x

Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 389-407.

Yeşilyaprak, B. (2004). Eğitimde rehberlik hizmetleri (8. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Yeşilyaprak, B. ve Kısaç, İ. (2001, 5-7 Eylül). İlköğretim okullarında görevli rehber öğretmenlerin mesleki yeterlik algısı. VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri. ODTÜ, Ankara.

Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) (2007). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları, http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217 adresinden 15 Kasım 2017 tarihinde edinilmiştir.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) (t.y.). Bologna süreci ana faaliyet alanları, http://www.yok.gov.tr/web/uluslararasi-iliskiler/34 adresin-den15 Kasım 2017 tarihinde edinilmiştir.