RASYONEL KARAR ALAN EKONOMİK BİRİMİN RİSK ALTINDA VERDİĞİ KARARLARA DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM: KAHNEMAN-TVERSKY BEKLENTİ TEORİSİ PERSPEKTİFİNDEN ELEŞTİREL BİR BAKIŞ
ÖzetEkonomi literatüründe neo-klasik döneme kadar ekonomi ve psikoloji bilimleri arasındaki bağ göz ardıedilerek, insanın salt rasyonel kararlar alan bir varlık olduğu ifade edilmiştir. Ancak son otuz yıllık dönemdeinsanların, ekonomik kararlar alırken psikolojiye ilişkin çeşitli faktörlerden de etkilendiğini savunan“Davranışsal Yaklaşım”, farklı bir bakış ortaya koymuştur. Bu yaklaşımın öncüleri, D. Kahneman ve A.Tversky belirsizlik ortamında karar alan bireylerin davranışlarını incelemiş ve insanların, riskten kaçınmaeğilimlerinin kazanma isteklerine galip geldiğini ve her zaman rasyonel davranışlar sergileyemedikleriniileri sürmüşlerdir. Yapmış oldukları birçok deneysel çalışma ile kayıpların verdiği acının, kazançların verdiğitatminden iki kat daha fazla olduğunu tespit etmişlerdir. Bu makalede insan psikolojisinin ekonomiktercihlere etkilerine değinilmiş ve özellikle risk altında karar verme konusunda bireyin irrasyonel davranışlargösterdiği çeşitli örnekler ışığında açıklanmaya çalışılmıştır.AbstractIgnoring the connection between the economics and psychological sciences until the neo-classical termin economics literature, it has been stated that human is a creature taking only rational decisions. However,in the last thirty years, a different approach named “Behavioural Approach” that argues that people are influenced also by various factors related with psychology while taking decisions with economy has occured.The pioneers of this approach, D. Kahneman and A. Tversky examined the behaviours of the individualswho make decision in an uncertainty environment and put forward that people’s tendency of avoidingrisks defeats their willing to win and that they cannot always behave rationally. With many experimentalstudies they carried out, they determined that the sadness caused by the losses are two times more than thesatisfaction given by the gains. In this respect, the effects of human psychology on economic preferenceshave been handled and in particular the fact that an individual displays irrational behaviours while he isdeciding under risk have been tried to be explained in the light of different examples.