VEZİRKÖPRÜ YÖRESİNDE BULUNAN 17-18.YÜZYIL OSMANLI MEZAR TAŞLARI
Bilindiği üzere mezar taşları, muhtelif hususiyetleri itibariyle kültürel varlıklarımız arasında önemli yer tutmaktadır. Yapıldıkları dönemlerin sosyo-kültürel yapıları, maddi ve manevi değerleri ve hayat anlayışları gibi pek çok konuda malumat ihtiva eden bu taşlar ayrıca Türk süsleme sanatı motif ve kompozisyonlarının en yoğun olarak görüldüğü yerler arasındadır. Vezirköprü'nün farklı yerlerinde kendi hallerine terk edilmiş, elli civarında Osmanlı dönemine ait mezar ve bunlara ait mezar taşları bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda elde ettiğimiz verilerden hareketle tarihi ve sanatsal kıymeti haiz bu taşların h.11-12/ m.17-18. yüzyıllar arasına tarihlenen 16 tanesini inceleyeceğiz. Amacımız söz konusu bu eserlerin sanatsal ve kültürel özelliklerini ortaya çıkarmak ve yapılacak çalışmayla yetkililerin ilgilerini bu noktaya çekmektir.
17th-18th Century Ottoman Tombstones in Vezirköprü Region
As is known, tombstones take an important place among our cultural assets in terms of their various features. Not only do these tombtones involve a great many subjects such as socio-cultural structures in the period when they have been built, their material and sentimental values and lifestyles but the mentioned ones are among structures which involve intensely Turkish ornament art, motifs and compositions as well. There are some fifty graves ,which have been left alone in different parts of Vezirköprü, dating from the Ottoman period and tombstones belonging to these graves. In this study, we will examine the sixteen graves and tombstones belonging to the mentioned graves dated to 11th- 12th centuries AH (17th-18th AD) which have had historical and artistic value with reference to obtained data. Our aim is to reveal the artistic and cultural characteristics of these works, and to attract the attention of the authorities to this issue.
___
- Açıkgözoğlu, Ahmet Sacit, Eyüp Sultan Civarında İmzalı Mezar Taşı Kitabe-- leri, (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1995.
- ______ "Hattat Sami Efendi'nin Mezar Taşı Kitabeleri", Geçmişten Gü-- nümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyuma, İstanbul 1999, s. 128-139.
- Arık, Rüçhan, Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, Ankara 1988.
- Arseven, Celal Esad, Sanat Ansiklopedisi, C. l-V, İstanbul 1983.
- Arslan, Ayşegül, Edirne Üç Şerefeli Camii Haziresi Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
- Aslanapa, Oktay, Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986.
- Ayanoğlu, F. İsmail, Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitabeleri, Vakıf-- lar Dergisi, S: 4, Ankara 1958, s. 193-208.
- Aydoğdu, Günnur, Amasya Mezartaşlan, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1997.
- Ayvazoğlu, Beşir, "Lale" Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul 1986, C. VI, s. 63-64.
- ______ Güller Kitabı, İstanbul 1999.
- Bacque-Grammont, ]ean Louis- Vatin, Nicolas, "Stele Turcice, VI, Steles Funeraires De Sinop", Anatolia Moderna/Yeni Anadolu 111, Paris 1992, s. 105-207.
- Bacque-Grammont, ]ean Louis-Laqueur, Hans Peter-Vatin, Nicolas, "Les Cimetieres Ottomans Comme Source Historique. Methodologie et Possibilites de Traitement Par L'lnformatique", Erdem, c. Vl, (S. 16), Ankara 1992, s.177-214.
- Barışta, H. Örcün, İstanbul Çeşmeleri-Bereketzâde Çeşmesi, İstanbul 1989. ______ H. Örcün, İstanbul Çeşmeleri--Beyoğlu Cihetindeki Meyva Tabağı Motıfleriyle Bezenmiş Tek Cepheli Anıt Çeşmeler, Ankara 1991.
- Baytop, Turhan-Kurnaz, Cemal, "Lâle", DİA, Ankara 2003, XXVII, s. 79- 81.
- Çakar, Gülşen, Bursa Emir Sultan Mezarlığındaki 18. ve 19. Yüzyıllardaki Mezar Taşlan, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
- Çal, Halit, l'İstanbul Eyüp'teki Erkek Mezartaşlarında Başlıklar", Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyama III, İstanbul 1998, s. 206-225.
- Çulpan, Cevdet, Serviler II, İstanbul 1961.
- Demiriz, Yıldız, Osmanlı Kitap Sanatında Naturalist Üslapta Çiçekler, lstanbul1986 Derman, F. Çiçek, l'Lâle/Sanat", DİA, Ankara 2003, XXVII, s. 81.
- Derman, Uğur, "Osmanlı Celî Hattında Klasik Kavramı", Sanat ve Klasik, istanbul 2006, s. 11-38.
- ______ "Mezar Kitâbelerinde Yazı San'atımız", Türkiye Turing ve Otomo-- bil Karama Belleteni, S: 49/328, İstanbul 1975, s. 36-47.
- Ethem, Halil, Kitabeler Nasıl Kayit ve Zaptolanmalıdır Ankara 1940. Gümüşdağ, Gökhan, Kastamona Şehri Nasrallah Camisi, Yılanlı Camisi, Yakap Ağa Camisi, Ahmet Dede Camisi Hazirelerindeki Mezar Taşlan, (Gazi Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
- Gün, Recep, "Mezartaşı Kitabelerindeki İmzaların Referansı Sorunu: Samsun-Çarşamba Rıdvan Paşa Camii Haziresindeki İki Mezartaşı Örneği", İstem, Yıl:1, Sayız1, 2003, s. 151-156.
- ______ Çarşamba Gökçeli Mezarlığındaki Tarihi Mezar Taşlan, Samsun 2009.
- Gündoğan, Bengü, Kastamona Ferhat Paşa Camisi Haziresi Mezar Taşlan, (Gazi Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
- Habîb, Hat ve Hattâtân, İstanbul 1305.
- lltar, Gazanfer, Giresan İli Sahil Şeridindeki Osmanlı Mezar Taşlan, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2005.
- İşcan, Nejat, Anadola MezarTaşlan Süslemeciliğine Genel Bir Bakış, Eskişehir 1980.
- Kuban, Doğan, 100 Sorada Türkiye Sanatı Tarihi, lstanbul1973.
- Kurnaz, Cemal, "Gül", DİA, İstanbul 1996, XIV, 219-222.
- Kuru, Alev (Çakmakoğlu), !'Orta Asya Türk Sanatında Palmet ve Lale Motiflerinin Değerlendirilmesi Hakkında Bir Deneme", Belleten, ALXL,230,1997,s.37-41.
- Kuşoğlu, Mehmet Zeki, Mezar Taşlannda Hüve'l--Bâkî, İstanbul, 1984.
- Laqueur, Hans-Peter, Hüve'l--Baki, İstanbul'da Osmanlı Mezarlıklan ve Mezar Taşlan, (Çev: Selahattin Dilidüzgün), İstanbul 1997.
- Mutlu, Mehmet, Siirt Mezar Taşları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2006.
- Nefes, Eyüp, Samsun Yöresinde Bülünan Mezar Taşları, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Samsun 2002.
- ______ "Samsun Merkez Kökçüoğlu Mezarlığı'ndaki Kitabesinden Hareketle Hattat Mısrî-Zâde İle İlgili Bir Değerlendirme", Ekev Akade-- mi Dergisi, S: 29, Erzurum 2006, s. 289-295.
- Oğuz, Burhan, Mezartaşında Simgeleşen İnançlar, lstanbul1983.
- Pakalın, M. Z., Osmanlı Tarıh Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. l-lll, lstanbul 1983.
- Serin, Muhiddin, Hat Sanatımız, İstanbul 1982.
- Subaşı, M. Hüsrev, Yazıya Giriş, İstanbul 1997.
- Taşdemir, Meral, Kastamonu Şeyh Şaban--ı Veli Camisi ve Türbesi Haziresi'nde Yer Alan Mezar Taşlan, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1993.
- Tibet, Aksel-IŞIN, Ekrem-YELKENCİ, Dilek, "Stelea Turcicae Vlll, Yenikapı Mevlevîhânesi Haziresi", İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri I, Ankara 1996, s. 223-281.
- Tüfekçioğlu, Abdülhamit, "Türk Mimarisinde Yazı", Yeni Türkiye, S: 46, Ankara 2002, s. 616-634.
- Uğraşkan, Erol, Kastamonu Ferhat Paşa ve Atabey Gazi Camileri'nin Hazirele-- rindeki Mezar Taşlan, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
- Ülğen, Aygün, "Tanzimat Günlerinde Türk Mimari Üslübu-Tanzimat Döneminde Batılılaşma Akımıyla Türk Mimarisine Giren Üslüplar ve Üslüp Özellikleri", Sanat Tarihi Araştınnalan Dergisi, C. 3, S: 7, 1990, s. 67-71.
- Ünver, A. Süheyl, "Türkiye'de Lale Tarihi", Vakıflar Dergisi, S: 9, Ankara 1971, s. 265-270.
- Yaman, Bahattin, "Isparta Gülcü Mezarlığı Mezar Taşları", Erdem, C. 16, S. 48, Ankara 2007, s.169-201.
- Yazır, Mahmut, Eski Yazılan Okama Anahtan, Ankara 1983.
- http://Www.ttk.g0v.tr/index.php?Page=Sayfa&N0=385
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1986
- Yayıncı: ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ