Postmodern kavramının bir tarafta aydınlanmanın felsefi aklı, diğer tarafta yüzyılın dönüşümünde estetiksel “modern ” olmak üzere iki ayrı cinsten ilişki noktası vardır. Bugünkü postmoderne doğru yüzyılın değişiminde felsefi, edebi ve sanatsal faaliyetlerinde mevcut olan güçlü analojilerin açıklandığı tarihi tez vardır. Öyleki bugün geri dönüşün önemli anlamından konuşulmaktadır. Her şeyden önce genel geçer aklın yetkisinin kavgasının bulunduğu bu gelişmenin sistematik muhtevası, estetik etikin klasik sonrası ilgilerinde hazırlanmış modern pedagojinin problemleriyle ilişkilidir. Modeme ait pedagojinin ilişkisi çift yönlüdür: Bir taraftan pedagoji , eğitimi yeni toplumla irtibat haline getirir, diğer taraftan o, başlangıcı teorik olarak modeme eleştirel biçimde karşı koymaktadır. Bu hiç bir şekilde pedagojinin itirazsız bîr yönlendirici kategori değil aksine daima sadece “ahlakilik” ve “tabiaf’la beraber olduğunu kabul eden saf bilimsel akıl kavramına olan uzaklığı açıklar. Bundan başka klasik pedagoji dinden hiçbir şekilde vazgeçmez. Bilakis her defasında nasrani düşünce ufku içerisinde iyilik taslaklarını teşkil etmiştir. Pedagoji kendi özü içerisinde hiç bir zaman (Fransız aydınlanmacıları gibi) materyalist ve (deneysel bilimler gibi) pozitivist olmadı. Çocuk, ilahi kozmosun (Fröbel), ahlakiliğin (Pastalozzi) ve tabiiliğin (Rousseau) anlamında eğitilmelidir. Bilimlerin ölçüleri doğrultusunda onu eğitmek kolay değildir. Öncelikle XIX. yüzyılın cereyanı esnasında bilimsel emeller bugünkü anlayışta geliştirilen Önceki pedagojinin dinamiği bilimsel akılla değil, Hristiyanlık moral değerleri ile teşkil edildi.