TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLERİN ÇEVRESEL HARCAMALARI: IX. VE X. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Çalışmanın amacı IX. ve X. Beş Yıllık Kalkınma Planları’nda yer alan çevreye yaklaşım anlayışının yerel yönetimlerin çevresel harcamalarında karşılığını bulup bulamadığının ortaya konmasıdır. Çalışma IX. ve X. Beş Yıllık Kalkınma Planları ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlılık doğrultusunda çalışma kapsamında yerel yönetimlerin çevresel harcamalarına yönelik olarak TUİK tarafından toplanan veriler analiz edilerek çevre koruma harcamaları incelenmiştir. Bu verilerin kalkınma planları hedefleri ile uyumluluğu konusunda içerik analizi yapılmıştır. Nitekim genel olarak bakıldığında yerel yönetimlerin çevre harcamaları olarak sınıflandırılan harcama kalemlerinde artışlar görüldüğü tespit edilmiştir ve bu durum kalkınma planları ile genel itibari ile uyumludur. Ancak çevresel harcama verilerinin sınıflandırılması ve alt başlıklarının ortaya konması çevresel harcamaların niceliği yanında niteliğinin de daha net değerlendirilmesini sağlayabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Çevresel harcamalar, Kalkınma Planları, yerel yönetimler

Environmental Expenditures of Local Governments in Turkey: An Evaluation Within the Framework of Ninth and Tenth Five-Year Development Plans

PDF

___

442 Sayılı Köy Kanunu. (1924, Kabul Tarihi: 18.03.1924, Resmi Gazete Tarihi: 07.04.1924/68.).
AYTEN, Asım Mustafa ve Okan Murat Dede (2003). “Kalkınma Planlarında Ulaşım Politikaları, Hedefler ve Önceliklerinin Uygulanmasına İlişkin Bir Değerlendirme”, TMMOB Ulaştırma Politikaları Kongresi. 16-17 Ekim 2003, Ankara, ss. 95-102.
BAYKAL, Tan (2010). “Türkiye’de Çevre Yönetim Sisteminin Yerel Örgütlenmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13, ss. 476-492.
data.tuik.gov.tr. (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2017-27673, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
data.tuik.gov.tr. (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevresel-Istihdam,-Gelir-ve-Harcama-Istatistikleri-2016-24587, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
data.tuik.gov.tr. (2021). Çevre Koruma Harcama İstatistikleri, 2018-Haber Bülteni. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2018-30610, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
DEMİRAYAK, Filiz (2002). Biyolojik Çeşitlilik-Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma, TÜBİTAK, Ankara.
ERDEM, Nisa (2015). “Çevre Sorunlarının Yerel Yönetimler Kapsamında İncelenmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 11, ss. 6-32.
GÖKALP ALICA, Süheyla Suzan (2018). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Emek Araştırma Dergisi (GEAD), Cilt: 9, Sayı: 14, ss. 9-22.
GERAY, Cevat (1998). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 7, Sayı: 3, ss. 7-64.
https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019, (Erişim Tarihi: 29.05.2021).
KARA, Mustafa ve Mustafa Görün (2008). “Kırsal Kalkınmada İl Özel İdarelerinin, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin ve İlçe Yönetimlerinin Rolü ve Bazı Uygulamalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, ss. 411-433.
KARA, Mustafa ve Hamit Palabıyık (2007). “5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu ve Köy Birlikleri-Toplum Kalkınması İlişkisi”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-II. Editör: H. Özgür ve M. Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
KELEŞ, Ruşen, Can Hamamcı ve Ahmet Çoban (2015). Çevre Politikası, Güncellenmiş 8. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
ms.hmb.gov.tr. (2017). Resmi İstatistik Programı 2017-2021. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/3/2019/02/Resmi_istatistik_Programi_2012-2016Rev.2.pdf (Erişim Tarihi: 08.03.2021).
ÖZÇELİK, Ramazan (2006). “Biyolojik Çeşitliliği Korumaya Yönelik Yapılan (Planlama ve Koruma) Çalışmalar ve Türkiye Ormancılığına Yansımaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A (2), ss. 23-36.
ÖZTAŞ, Cemal ve Eyüp Zengin (2008). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 54, ss. 181-200.
PALABIYIK, Hamit ve Mustafa Kara (2008). Belediye Birlikleri ve Köylere Hizmet Götürme Birlikleri Bağlamında Yerel Yönetim Birlikleri, Türkiye’de Yerel Yönetimler, Editör: Recep Bozlağan ve Yüksel Demirkaya, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
PARLAK, Bekir (2014). “Avrupa Birliği Perspektifinden Merkezi Yönetim - Yerel Yönetim İlişkileri”, TESAM Akademi Dergisi, ss. 7-40.
ŞENGÜL, Mihriban (1999). “Yerel Düzeyde Çevre Yönetimi ve Belediyeler”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 8, Sayı: 3, ss. 91-102.
ŞENGÜL, Mihriban (2013). “Türkiye’nin Su Politikası ve Köylülerin Öfkesi”, Su Kaynaklarının Yönetı̇mı̇, Politikalar ve Sorunlar: Küreselden Yerele, Panel Bildirileri, ss. 29-41.
ŞENGÜN, Hayriye (2015). “Türkiye’de Çevre Yönetimi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Uygulamaları”, Strategic Public Management Journal (SPMJ), Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 109-130.
ŞİRİNER ÖNVER, Makbule (2019). “Çöp/Atık Yönetimi ve Belediyeler”, CUDES Journal, 2 (1), ss. 111-123.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (2001). VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyon Raporu, Yayın No. DPT: 2538, ÖİK: 554.
ZENGİN, Eyüp (2009). “Yerel Yönetimler ve Çevre”, Journal of Qafqaz University, 26, ss. 116-123.
tuikweb.tuik.gov.tr. (2021). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=9QpHfnKJ4nnLZys27YgCL66cBjQHPv2NQBCpQyrCGM17Q42JJrR1!777342204?id=27673, (Erişim Tarihi: 10.04.2021).
tuikweb.tuik.gov.tr. (2021). Çevre İstatı̇stı̇klerı̇ Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi - 8. Https://Biruni.Tuik.Gov.Tr/Yayin/Views/Visitorpages/İndex.Zul, (Erişim Tarihi: 13.04.2021).
www.cmo.org.tr. (2021). Dosya: Gündem 21 - UÇEP. https://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/0e0cd0a678ccf66_ek.pdf?dergi=682, (Erişim Tarihi: 05.06.2021).
www.mevzuat.gov.tr. (1924). 442 sayılı Köy Kanunu . http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.442.pdf
www.mevzuat.gov.tr. (1983). 2872 sayılı Çevre Kanunu . http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2872.pdf.
www.mevzuat.gov.tr. (2005). 5355 sayılı Mahalli İdareler ve Birlik Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5355.pdf.
www.mevzuat.gov.tr. (2005). 5393 Sayılı Belediye Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf.
www.resmigazete.gov.tr. (2004, 23.07.2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazete). 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu.
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040723.htm#1 www.resmigazete.gov.tr. (2005, Kanun No: 5302, Kabul Tarihi: 22.2.2005). 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050304-1.htm
www.sbb.gov.tr. (2000). “Uzun Vadeli Streteji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Sekizinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2001-2005.pdf, (Erişim Tarihi: 15.03.2021).
www.tuik.gov.tr. (2020). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019, (Erişim Tarihi: 17.05.2021).
www.sbb.gov.tr. (2006). “Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Dokuzuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021).
www.sbb.gov.tr. (2013), “Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)”. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2021).