Eurymedon Vadisi Asarbaşı yerleşimi kaya mezarları

Pisidia Bölgesi’nde Selge’nin teritoryumunda, Eurymedon’un (Köprüçay) ikiye ayırdığı sarp kayalıklar üzerinde konumlanan Asarbaşı yerleşimi, bu vadide şimdiye kadar hiç bahsedilmeyen, olasılıkla Aspendos’dan başlayarak kuzeye Timbriada kentine kadar devam eden ve Eurymedon’un üzerindeki köprülerle birbirine bağlanan yol güzergâhı üzerindeki konumu ile önemlidir. Yerleşimde bulunan Roma köprüsü ve düzenlenmiş Roma yolu bu yol güzergâhının bir parçası olduğunu kanıtlaması açısından önemlidir. Ayrıca Asarbaşında G. Neumann ve E. Fuhrmann’ın tespit ettiği ve M.Ö. 1. yy. ve M.S. 3. yy.’lar arasına tarihledikleri iki Pisidce yazıt yerleşimi anlamamızda önemli dilbilimsel verilerdendir. Ancak burayı ilginç kılan sadece bu yol güzergâhı ve yazıtlar değil, yerleşiminin doğusunda, Eurymedon’un çağlayan sularından fırlayan sarp kayalığın ulaşması zor ve yükseklerdeki görkemli duruşlarıyla, köprünün batı ayağının hemen üzerinde, yolun tüm yolcuların göreceği ve hayran olacağı konumlarıyla dikkati çeken kaya mezarlarıdır. Bu mezarlardan Gavurevi kaya mezarı ve hemen yanında yer alan yarım kalmış kaya mezarının mimarileri yanında kabartma betimlemelerindeki ikonografik ayrıntılar, bölge ve Anadolu kaya mezar gelenekleri açısından özeldir. Ayrıca Asarbaşı kaya mezarlarının, Pisidia bölgesinin komşuları olan Phryg, Lykia ve Karia kaya mezar gelenekleri arasındaki yeri ve etkileşim süreçleri yanında, bölgesinin bir kaya mezar mimari geleneği varmıydı sorusu burada cevaplanmaya çalışılacaktır.

Rock-cut tombs at the Asarbaşi settlement, Eurymedon valley

The current paper discusses the site of Asarbaşı, located within the territory of ancient Selge (Pisidia) and situated on the steep cliffs flanking both sides of the Eurymedon (Köprüçay). Near the site runs a hitherto unknown stretch of the Roman road which probably connected Aspendos to the northern town of Timbriada, crossing the Eurymedon near Asarbaşı. Earlier search in Asarbaşı by G. Neumann and E. Fuhrmann had brought to light two inscriptions in Pisidian, dated by them between the 1st and 3rd centuries AD. The most interesting feature of the site in Asarbaşı is not, however, the road and these two inscriptions, but the two rock-cut tombs to the east of the site, carved in the steep and nearly inaccessible rocks just above the western pier of the bridge and towering over the Eurymedon cascades. They are visible to all travellers on the road who can admire their impressive location. These tombs are exceptional for the region and Anatolia as a whole because of their architecture and the iconographic details of the reliefs with which they are adorned. The paper aims to frame the Asarbaşı rock tombs within the wider tradition of rock tombs as documented for Pisidia and the neighbouring regions of Phrygia, Lycia and Caria, and hopes to provide an answer as to the place of Asarbaşı within the accepted processes of cultural interaction between these regions. Finally the paper will investigate whether or not one can consider these tombs to be proponents of a funeral architectural tradition typical for the region in which they are located.

___

Cormack 1996 Cormack, S. H., “The Roman-Period Necropolis of Ariassos, Pisidia” AnatolianStudies 46, 1-26.

Corsten 2007 Corsten, Th., “Kibyratis in Antiquity”, Anatolian Archaeology 11, 27-28. Çelgin 1990 Çelgin, V., Termessos Kenti Nekropolleri (İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.

Çevik 1996 Çevik, N., “Yeni Bulgular Işığında Elmalı Yaylası”, Adalya 1, 61-72.

Çevik 2000 Çevik, N., “Tarih ve Arkeolojisiyle Melas Vadisi”, Adalya 4, 91-114.

Çevik 2003a Çevik, N.,”New rock–cut tombs at Etenna and the rock cut tomb tradition in Southern Anatolia”, AnatolianStudies 53, 97-116.

Çevik 2003b Çevik, N., “Anadolu’daki Kaya Mimarlığı Örneklerinin Karşılaştırılması ve Kültürlerarası Etkileşim Olgusunun Yeniden İrdelenmesi”, Olba VIII, 213-250, Lev. 39-46.

Çevik – Varkıvanç – Akyürek 2005 Çevik, N. – Varkıvanç, B. – Akyürek, E., Trebenna Tarihi, Arkeolojisi ve Doğası, İstanbul.

Doğanay – Karauğuz – Kunt 2005 Doğanay, O. – Karauğuz, G. – Kunt, H.İ., İsauria Bölgesinde Bir Kale Kent Pharax (Fariske), Konya.

Dörtlük 1985 Dörtlük, K., “Uylupınar Kazı Raporu”, TAD 24-2, 9-13.

Durukan 2007 Durukan, M., “Dead Cult Olba Regions During Hellenistic and Roman Period”, Anatolia Antiqua XV, 147-164.

French 1988 French, H.D., Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Ankara.

French 1992 French, H.D., “Roads in Pisidia” Asia Minor Studien 6, 167-175. Fiedler – Taşlıalan 2002

Fiedler, G. – Taşlıalan, M., “Un monument rupestre Phrygien au bord du lac de Hoyran”, Anatolia Antiqua 10, 97-112.

Gay – Corsten 2006 Gay, K. A. – Corsten, Th., “Lycian tombs in the Kibyratis and the extent of Lycian culture”, AnatolianStudies 56, 47-60.

Gümüş 2009 Gümüş, Ş., “Zindan Mağarası Kutsal Alanı”, Uluslar Arası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyum Bildirisi, (Baskıda).

Işın 1998 Işın, G., “The Ruins at Kozan- Bodrumkaya: Pednelissos”, Adalya 3, 111-127.

Kaya – Mitchel1985 Kaya, D. – Mitchel, S., “The Sanctuary of the God Eurymedon at Tymbriada in Pisidia”, AnatolianStudies 35, 39-55.

Kokkinia 2008 Kokkinia, C., Boubon The Inscription and Archaeological Remains, a Survey 2004–2006, Athens.

Kortanoğlu 2006 Kortanoğlu, E., Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora tezi), İstanbul.

Köse 2005 Köse, V., “Die Nekropolen und Grabdenkmaeler von Sagalassos in Pisidien in hellenistischer und römischer Zeit”, Studies in Eastern Mediterranean Archaeology VII, 2005.

Machatschek – Schwarz1981 Machatschek, A. – Schwarz, M., Bauforschungen in Selge, Wien.

Mitchel 1992 Mitchel, S., “Hellenismus in Pisidien”, Asia Minor Studien 6, 1-28.

Mellink - Angel 1973 Mellink, M. J. – Angel, J. L., “Excavations at Karatas-Semayük and Elmali, Lycia, 1972.”, AJA 77, 293-307.

Mellink 1974 Mellink, M. J. “Excavations at Karatas-Semayük and Elmali, Lycia, 1973”, AJA 78, 351-359.

Mitchel – Güceren1995 Mitchel, S. – Güceren, İ., “1993 yılı Pisidia Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12, 497-511.

Milner 1998 Milner, N.P., An Epigraphical Survey in the Kibyra Olbasa Region, Ankara.

Neumann – Fuhrmann 2005 Neumann, G. – Fuhrmann, E., “Zwei Epichoriche Inschriften aus dem Pisidischen Bergland”, Kadmos 44, 7-18.

Nollé 1991 Nollé, J.H., “Forschungen in Lykien und Pamphylien im Jahre 1989”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 8, 215-221. Nollé - Schindler1991

Nollé, J.H., – Schindler F., Die Inschriften von Selge, IK. 37, Bonn.

Nollé 1992 Nollé, J.H., “Zur Geschichte der Stadt Etenna in Pisidien”, Asia Minor Studien 6, 61-142.

Özgen – Öztürk 1996 Özgen, İ. – Öztürk, J. (Ed.), Heritage Recovered. The Lydian Treasure, 1996.

Özsait 2002 Özsait, M., “1999-2000 Yıllarında Burdur ve Isparta Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 19, 179-190.

Özsait 2007a Özsait, M., “Burdur ve Isparta Yüzey Araştırmaları 2006”, Anmed 5, 107-112.

Özsait 2007b Özsait, M., 257. Bkz. Burdur Valiliği Kültür Envanteri- Burdur İlçeler, Ankara. Özsait – Guy – Özsait 2009

Özsait, M. – Guy, L. – Özsait, N., “Timbriada et Tynada (Pisidie)”, Adayla 12, 197-219.

Seyer 2007 Seyer, M., “Ein neu entdecktes Felskammergrab in der Kibyratis”, IstMitt 57, 715-721.

Söğüt 2003 Söğüt, B., “Dağlık Kilikia Bölgesi Mezar Nişleri”, Olba 7, 239-260. Vandeput – Köse – Vandeput 2001

Vandeput, L. – Köse, V. – Aydal, S. – Erb, E.,“Pisidia Survey Project: ‘Melli’ 1999”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 18-I, 257-270. Vandeput – Köse 2001

Vandeput, L. – Köse, V., “The 1999 Pisidia Survey at Melli”, AnatolianStudies 51, 133–45. Vandeput – Köse 2002

Vandeput, L. – Köse, V., “Pisidia Survey Project: The Third Survey Campaign at Melli”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 19-2, 15-28. Vandeput – Köse 2002

Vandeput, L. – Köse, V., “Pisidia Survey Project: Melli 2000”, Anatolian Studies 5, 145-152. Vandeput – Köse 2002

Vandeput, L. – Köse, V., “Pisidien Survey Projekt: Erste Kampagne in Pednelissos”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 20-1, 315-328. Vandeput – Köse 2003

Vandeput, L. – Köse, V., “Pisidia Yüzey Araştırması: Pednelissos 2001–2002”, Anmed 1, 45-8.

Vandeput – Köse 2004 Vandeput, L. – Köse, V., “Pisidien Survey Projekt: Survey- Kampagne 2002 in Pednelissos”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 21-1, 345-60.

Yıldırım 2008 Yılıdırım, N., Anadolu Klineleri (Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya.

Yılmaz 2005 Yılmaz, M., Bozkır Çevresinin Antik Tarihi ve Eserleri–İsauria, Konya.