Eliaussa Sebaste’de (Kilikia) Bulunan Tapınak İçin Yeni Bir Kült Önerisi

Elaiussa Sebaste kentinin bilinen tek tapınağı, hem karadan hem de denizden rahatça görülebilen, güney limanını kapatan dağlık burun üzerinde yükselmektedir. Ne arkeolojik ne de tarihsel ve epigrafik veriler kesin bir bilgi vermediği için, yapının hangi tanrıya adandığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, şimdiye kadar Zeus, Poseidon, Athena ve Aphrodite’nin adının geçtiği farklı önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmada, yapının kabartma ve süslemelerinin ikonografileri ve Roma İmparatorluk Çağı’nda kentleşme, imar politikaları ve bunların külte yansımalarından yola çıkarak Elaiussa Sebaste’de yer alan tapınağın, Kappadokia Kralı I. Archelaos tarafından, Augustus’a olan şükranlarını göstermek için imparatorun onuruna yaptırılmış olabileceği önerilmiştir

EIN NEUER KULTVORSCHLAG FÜR DEN TEMPEL IN ELAIUSSA SEBASTE (KILIKIEN)

Der einzig bekannte Tempel in Elaiussa Sebaste befindet sich auf einer felsigen Landzunge, die sowohl vom Land als auch vom Meer aus weithin sichtbar ist und den südlichen Hafen abschließt. Es geht weder aus archäologischen noch epigraphischen und historischen Daten hervor, welcher Gottheit dieses Bauwerk geweiht war, doch wurden als Kultinhaber bisher Zeus, Poseidon, Athena und Aphrodite vorgeschlagen. In dieser Arbeit wird die These aufgestellt, dass der Tempel in Elaiussa Sebaste von Archelaos I., König von Kappadokien, für Kaiser Augustus gebaut wurde, als Zeichen der Dankbarkeit gegenüber dem römischen Kaiser. Hinweise darauf geben die Ikonographie der Reliefs und der Ornamentik des Tempels, der Kontext von Urbanisierung und Baupolitik in dieser Epoche sowie die Reflexionen dieser Politik im Kult

___

  • Alföldi 1979 Alföldi, M.R., “Die Geschichte des numidischen Königreich und seiner Nachfolger”, Die Numider (ed. H. G. Horn-C. B. Rüger), 43- 75, Bonn.
  • Baldassari 1999 Baldassari, P., “Il tempio”, Elaiussa Sebaste I (ed. E.E. Schneider), 115-128.
  • Baldus 1979 Baldus, H. R., “Die Münzprägung der numidischen Königreiche”, Die Numider (ed. H. G. Horn-C. B. Rüger), 187-209, Bonn.
  • Barriger 1995 Barringer, J.M., Divine Escorts: Nereids in Archaic and Classical Art, London.
  • Bellen 1995 Bellen, H., Grundzüge der römischen Geschichte von der Königszeit bis zum Übergang der Republik in den Prinzipat, Darmstadt
  • Berns 1998 Berns, C., “Zur Datierung der Tempel in Seleukeia am Kalykadnos und in Elaiussa Sebaste (Kilikien)”, DaM 10, 135-154.
  • Bingöl 1997 Bingöl, O., Malerei und Mosaik der Antike in der Türkei, Mainz. Borgia - Monaco 2007
  • Borgia, E. - Monaco, E., “The Temple at Elaiussa Sebaste”, Temple to Church: The transformation of religious sites from paganism to Christianity in Cilicia (G. Elton, E.E. Schneider, D. Wannagat), İstanbul.
  • Borgia 2008 Borgia, E., “Notes on the Architecture of the Roman Temple at Elaiussa Sebaste”, Olba XVI, 249-276.
  • Börker 1975 Börker, C., “Bukranion und Bukephalion”, AA 1975, 244-250.
  • Bru 2000 Bru, H., “Un Arc De Triomphe A Antioche”, I. Uluslar arası Pisidia Antiocheia Sempozyum Kitabı, 335-342.
  • Crowfoot - Crowfoot - Kenyon 1957 Crowfoot, J.W. - Crowfoot, G.M. - Kenyon, M., Thr Objets from Samaria, London.
  • Dinç - Dede 2003 Dinç, R.- Dede, E., “Tralleis (2000) Kazı Raporu”, 24.KST, Cilt I, 405-418.
  • Dinç - Şahan 2006 Dinç, R.- Şahan, M., “Tralleis Kazılarında Bulunan Kabartmalı Mermer Duvar Panoları”, Hayat Erkanal’a Armağan Kitabı, 249- 256, İstanbul.
  • Elliger 2001 Elliger, W., “Kaisareia (in Palastina)”, Reallexikon für Antike und Christentum XIX, 1026-1057.
  • Fittschen 1979 Fittschen, K., “Juba II. und seine Residenz Jol/Caesarea (Cherchel), Die Numider (ed. H. G. Horn-C. B. Rüger), 227-243, Bonn.
  • Flashar 2007 Flashar, M., “Formenspektrum, Themenvielfalt, Funktionszusammenhänge – Beispiele späthellenistischer Skulptur”, Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst III. Hellenistische Plastik, 333-373, Mainz.
  • Gough 1954 Gough, M., “A Temple and Church at Ayaş (Cilicia), AnatSt IV, 49- 64. Heberdey - Wilhelm 1896
  • Heberdey, R. - Wilhelm, A., Reisen in Kilikien, Wien. Hild - Hellenkemper 1990
  • Hild, F. - Hellenkemper, H., Kilikien und Isariuen, Wien. Holliday 1990 Holliday, P.J., “Time, History and Rituel on the Ara Pacis Augustae”, The Art Bulletin 1990, 542-547.
  • Işık 1993 Işık, F., “Zur Kontinuitätsfrage der kleinasiatischen Girlandensarkophage während des Hellenismus und der frühen Kaiserzeit”, Grabeskunst der römischen Kaiserzeit, 9-22.
  • Jacobson 2001 Jacobson, D. M., “Three Roman client kings: Herod of Judea, Archelaus of Cappadocia and Juba of Mauretania”, Palestina Exploration Quarterly 2001, 22-38.
  • Keil- Wilhelm 1931 Keil, J. - Wilhelm, A., Denkmaeler aus dem Rauhen Kilikien, MAMA III, Manchester.
  • Kirsten 1974 Kirsten, E., “Diokaisareia und Sebaste, zwei Staedtegründungen der frühen Kaiserzeit im Kilikischen Arbeitsgebiet der Akademie, Anzeiger 110. Jahrgang, 347-363.
  • Kleiner 1992 Kleiner, D.E.E., Roman Sculpture, London. Koch 2001 Koch, G., Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri (Çev. Z.Z. İlkgelen), İstanbul.
  • Köster 2004 Köster, R., Die Baurnamentik Milet. Teil I, Berlin-NewYork. Krencker-Schede 1936
  • Krencker, D.-Schede, M., Der Tempel in Ankara, DAA 3, BerlinLeipzig.
  • Lattimore 1976 Lattimore, S., The Marine Thiasos in Grek Sculpture, Los Angeles.
  • Lavedan 1931 Lavedan, P., Dictionaire Illustré De La Mythologie Et Des Antiquités Greques et Romaines, Paris
  • Machatschek 1967 Machatschek, A., Die Nekropolen und Grabmaeler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien, Wien.
  • Mansel 1978 Mansel,A.M., Side 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları, Ankara.
  • Mert 2004 Mert, İ. H. “Erken İmparatorluk Döneminde “İmparatorluk Kültü”, Anadolu İnancındaki Yeri ve Kent Mimarisine Yansıması”, Sanat ve İnanç/1, 295–305, İstanbul.
  • Miller 1986 Miller, S. G., “Eros and Arms of Achilles”, AJA 90/2, 159–170. Napp 1933 Napp, A., Bukranion und Guirlande. Beitrag zur Entwicklungsgeschichte der hellenistischen und römischen Dekorationskunst, Westheim.
  • Oleson-Branton 1992 Oleson, J. P.-Branton, G., “The Technology of King Herod’s Harbour”, Caesarea Papers (ed. R.L. Vann) JRA Suppl. 5,49-67, Ann Arbor.
  • Özgünel 2001a Özgünel, C., Smintheion: Troas’da Kutsal Bir Alan, Gülpınar’daki Apollon Smintheus Tapınağı, Ankara.
  • Özgünel 2001b “Gülpınar, Apollon Smintheus Tapınağı Girland ve Boğa Betimlemeli Sütun Tamburları”, (Ed. C. Özgünel - O. Bingöl - C. İdil - K.
  • Görkay - M. Kadıoğlu), Cevdet Bayburtluoğlu için yazılar / Essays in Honour of C. Bayburtluoğlu. Günışığında Anadolu / Anatolia in Daylight, 2001.
  • Price 2004 Price, S.R.F., Ritüel ve İktidar. Küçük Asya’da Roma İmparatorluk Kültü (Çev. T. Esin), Ankara.
  • Raban 1992 Raban, A., “In search of Straton’s Tower”, Caesarea Papers (ed. R.L. Vann) JRA Suppl. 5, 7–23, Ann Arbor.
  • Rumscheid 1994 Rumscheid, F., Untersuchungen zur kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus, Mainz.
  • Rumscheid 2005 Rumscheid, F., “Der Tempel des Augustus und der Roma in Mylasa”, JDI 119, 131-178.
  • Sayar 1999 Sayar, M.H., “Antik Kilikya’da Şehirleşme”, XII. TTKB, I. Cilt, 193-216.
  • Schneider 1997 Schneider, E. E., “Excavations and Research Elaiussa Sebaste: 1995 First Campaign”, XVIII. KST, Cilt II, 367-382.
  • Schneider 2008 Schneider, E. E., Doğu ile Batı Arasında Bir Liman Kenti Elaiussa Sebaste, İstanbul.
  • Sullivan 1977 Sullivan, R. D, “The Dynasty of Judea in First Century”, ANRW II, 297-334.
  • Taşlıalan 1997 Taşlıalan, M., Pisidia Antiocheia, Ankara.
  • Tin Lee 2003 Tin Lee, R. Y., Romanization in Palastine. A Study of urban development from Herod the Great to AD 70, Oxford.
  • Yegül 2006 Yegül, F., Antik Çağ’da Hamamlar ve Yıkanma (Çev. E. Erten), İstanbul.
  • Winter 1996 Winter, E. Staatliche Baupolitik und Baufürsorge in den römischen Provinzen des kaiserzeitlichen Kleinasien, Bonn.
  • Zanker 1992 Zanker, P., The Power of Images in the Age of Augustus, Ann Arbor.