Erkan ALKAÇ, Gonca ŞENOL CANKARDEŞ

AMPHORA MÜHÜRLERİ IŞIĞINDA MILETOS VE ALEXANDRIA TİCARİ İLİŞKİLERİ

Hellenistik Dönem'de, Ptolemaios'ların yönetiminde Alexandria, şarap ve zeytinyağını da içeren çeşitli gereksinimlerini karşılamak üzere Doğu Akdeniz'in tanınmış üretim merkezleri ile güçlü ticari ilişkiler kurmuştur. Bu bağlantılar, Ptolemaios II, III ve IV'ün yönetimleri sırasında, İ.Ö. c. 261-c. 229 yılları arasına tarihlenen Zenon Papirüsleri gibi antik kaynaklarca da doğrulanmaktadır. Bu kayıtlarda sözü edildiği gibi Miletos, Mısır'a zeytinyağı temin eden merkezlerden biridir. Miletos amphora mühürlerinin tespitine yönelik kentteki son araştırmalar, bizi de amphora mühürleri yardımıyla bu ticaretin somut kanıtını araştırma noktasına getirmiştir. Bu çalışmada Alexandria'da CEAlex (Alexandria Araştırmaları Merkezi) tarafından yapılan kurtarma kazılarında ele geçen ve Alexandria GrekoRomen Müzesi'nde korunan 13 Miletos amphora mühürü sunulmaktadır. Buna ek olarak Miletos kökenli olduğu önerilen, Boethos'un ismini taşıyan 5 amphora mühürü bu makalede yer almaktadır. İki grubun killerinin farklı özelliklere sahip olması, Boethos ismini taşıyan mühürlerin Rhodos Peraiası'nda üretilmiş olduklarını ortaya koymaktadır.

Commercial Relations of Miletus and Alexandria by Means of Amphora Stamps

During the Hellenistic Period, under the reigns of Ptolemies, Alexandria established strong commercial relationships with the known production centers in the Eastern Mediterranean to provide the various demands of the city including wine and olive oil. These connections were also confirmed by the ancient documents as Zenon Papyri dated to c. 261-c. 229 BC, during the reigns of Ptolemy II, III and IV. As mentioned in these documents, Miletos was one of the centers who provided olive oil to Egypt. The latest researches in Miletos on the identification of Milesian amphora stamps brought us to the point of searching the abstract evidence of this trade in Alexandria by means of amphora stamps. 13 Milesian amphora stamps from the rescue excavations of CEAlex (Center for Alexandrian Studies) and held in the Greco-Roman Museum in Alexandria are presented in this paper. Additionally, 5 stamps naming Boethos which were suggested to be Milesian are given in this article. The different clay characteristics of stamps of both groups indicate that Boethos stamps belong to the amphoras produced in the Rhodian Peraea.

___

Alkaç 2012 Alkaç, E., Hellenistik Dönem'de Khios'da Mühürlü Amphora Üretimi ve Mühürleme Sistemleri (Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mersin.
Börker - Burow 1998 Börker, C. - J. Burow, Die Hellenistichen amphorenstempeln aus Pergamon, Der Pergamon-Komplex.Pergamenische Forschungen, 11, Berlin.
Cankardeş-Şenol 2000 Cankardeş-Şenol, G., İskenderiye (Mısır) Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Hellenistik Dönem Amphora Mühürleri (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
Cankardeş-Şenol - Şenol - Doğer 2004
Cankardeş-Şenol, G. - A.K. Şenol - E. Doğer, "Amphora Production in the Rhodian Peraea in the Hellenistic Period", Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, (ed. J. Eiring, J. Lund), Monographs of the Danish Institute at Athens V, 353-360.
Cankardeş-Şenol 2006 Cankardeş-Şenol, G., Klasik ve Hellenistik Dönemde Mühürlü Amphora Üreten Merkezler ve Mühürleme Sistemleri, İstanbul.
Cankardeş-Şenol 2007 Cankardeş-Şenol, G., "Stamped Amphora Handles Found in the Rescue Excavations of CEAlex in Alexandria", Cahiers de la Céramique Egyptienne, 8/I, (ed. eds. S. Marchand et A. Marangou), Amphores d'Égypte de la Basse Époque à l'époque arabe, IFAO, Le Caire, 33-56.
Cankardeş-Şenol - Canoğlu 2009 Cankardeş-Şenol, G. - E. Canoğlu, "Mısır-Alexandria GrekoRomen Müzesi'nde Bulunan Düğme Formlu Mühürler", Arkeoloji Dergisi XIV/2, 109-164.
Cankardeş-Şenol 2010 Cankardeş-Şenol, G., "Nikandros Group: Matrix Studies on the Amphora Stamps of the Group", Olba XVIII, 125-139.
Cankardeş-Şenol, Lexicon III G. Cankardeş-Şenol, Lexicon of Eponym Dies on Rhodian Amphora Stamps, Volume III, Eponyms L-S, Études Alexandrines, Amphoralex 5 (baskıda).
Conrad 1989 Conrad, D., "Notes on a Stamped Amphora Handle", Excavations at Tel Michal (ed. Z. Herzog, G. Rapp, O. Negbi), University Institute of Archaeology Monograph Series 8, Minnea - Tel Aviv, 339-340.
Doğer - Cankardeş-Şenol 1997 Doğer, E. - G. Cankardeş-Şenol, "Batı Anadolu'daki Yüzey Araştırmalarında Ele Geçmiş Bir Grup Amphora Mühürü", Arkeoloji Dergisi V, 33-50.
Empereur 1977 Empereur, J.Y., Catalogue des timbres amphoriques de MedinetEl-Fayoum (Crocodilopolis - Arsinoe). Université Paris IV, Paris (yayınlanmamış doktora tezi).
Empereur - Tuna 1988 Empereur, J.Y. - N. Tuna., "Zénon de Caunos et l'épave de Serçelimanı", Bulletin Correspondance Hellénique CXII, 341-357.
Finkielsztejn 2001 Finkielsztejn, G., Chronologie Détaillée et Révisée des Éponymes Amphoriques Rhodiens, de 270 á 108 av. J.-C. environ, BAR International Series 990, Oxford.
Held - Cankardeş-Şenol - Şenol 2011 Held, W. - G. Cankardeş-Şenol - A.K. Şenol, "2009 Yılı Bybassos Araştırması", AST 28/3, 325-340.
Herzog - Negbi - Moshkovitz 1978 Herzog, Z. - O. Negbi - S. Moshkovitz, "Excavations at Tel Michal, 1977", Tel Aviv 5, 99-130 (non vidi).
Fraser 1972 Fraser, P.M., Ptolemaic Alexandria, Oxford.
Garlan 2004 Garlan, Y., "Les timbres amphoriques étrangers trouvés á Sinope", Anatolia Antiqua, Tome 15, 2007, s. 187-195.
Goldberg - Singer-Avitz - Horowitz 1989 Goldberg P. - L. Singer-Avitz - A. Horowitz, "Petrographic Analysis of Persian Period Pottery", Excavations at Tel Michal (ed. Z. Herzog, G. Rapp, O. Negbi), University Institute of Archaeology Monograph Series 8, Minnea - Tel Aviv, 264-266.
Gramatopol - Bordea 1969 Gramatopol, M. - Bordea, P., "Amphora Stamps from Callatis and South Dobrudja", Dacia N.S. XIII, 1969, 127-156.
Grace 1971 Grace, V., "Samian Amphoras", Hesperia 40, 3, 52-95.
Greaves 2002 Greaves, A.M., Miletos, A History, London and New York. Johnston 2014 Johnston, A., "Naukratis: Greeks in Egypt", www.britishmuseum. org/pdf/Johnston_Stamped_amphorae_SF_AV.pdf.
Jöhrens 2004 Jöhrens, G., "Amphorenstempel aus Didyma", in: Die hellenistische und frühkaiserzeitliche Gebrauchkeramik. auf Grundlage der stratifizierten Fundkeramik aus dem Bereich der Heiligen Strasse (ed. U. Wintermeyer - H. Bumke), 153-164, Mainz.
Jöhrens 2009 Jöhrens, G., "Funde aus Milet, XXVII. Amphorenstempel aus den Grabungen in Milet 1899-2007", AA 2007/I, 205-235.
Jöhrens 2014 Jöhrens, G., "Funde aus Milet, XXIX. Amphorenstempel aus den Grabungen in Milet 1899-2007, 2. Teil", AA 2014/II, 177-219.
Kawanishi - Suto 2005 Kawanishi, H. - Y. Suto, Amphora Stamps: 1997-2001 (Excavations at Akoris in Middle Egypt, I), Tsubuka.
Knigge 1975 Knigge, U., "Kerameikos: Tatigkeitsbericht, 1973/74", AA 90/4, 456-465.
Kruit - Worp 2000 Kruit, N. - K. Worp, "Geographical Jar Names: Towards a Multi-Disciplinary Approach", Archiv für Papyruforschung und Verwandte Gebeite 46/I, 65-146.
Kuleff - Stoyanov - Pernicka 2007 Kuleff, I. - T. Stoyanov - E. Pernicka, "On the Origin of Stamped Amphorae from Thrace (Bulgaria)", Oxford Journal of Archaeology 26/I, 53-78.
Lawall 2007 Lawall, M., "Hellenistic Stamped Amphora Handles", Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos 2. Teil: Funde klassischer bis römischer Zeit. Forschungen Ephesos IX/2/3 (ed. V. Mitsopoulos-Leon - C. Lang-Auinger), 28-60, Wien.
Le Roy 1984 Le Roy, C., "Timbres amphoriques provenant de Tanis: Complément", Bulletin de l'Institut Français d'Archéologie Orientale, Tome 84, 307-316.
Levi - Caratelli 1961-1962 Levi, D. - G. Caratelli, "Nuove Iscrizioni di Iasos", ASAtene 39/40, 629-632.
Levi 1965-1966 Levi, D., "Nuovi Bolli Vascolari da Iasos", ASAtene 27/28, 518-577.
Lodi 2014 Lodi, G., Bolli Anforici da Iasos (scavi 1961-2010). Uno Studio Sull'instrumentum Inscriptum, Roma.
Milne 1905 Milne, J. G., Greek Inscriptions, Catalogue General des Antiquitiés Egyptiennes du Musée du Caire, Oxford.
Mircev 1958 Mircev, M., Amphori Pechati ot Muzeia viv Varna, Arkheologiceski Institut, Epigraphika Poredinshia, 4, Sofia, (Rusça).
Pridik 1917 Pridik, E., Catalogue d'Inventaire des Timbres sur Anses et Cols d'Amphores, Ainsi sur Tuiles, de la Collection de l'Ermitage, Petrograd, (Rusça).
Orrieux 1983 Orrieux, C., Les Papyrus de Zénon, Paris.
Rostovtzeff 1941 Rostovtzeff, M., Social and Economic History of the Hellenistic World, Oxford.
Rotroff 1982 Rotroff, S., Hellenistic Pottery, Athenian and Imported Moldmade Bowls, The Athenian Agora XXII, Athen.
Sartre 1995 Sartre, M., L'Asie Mineure et l'Anatolie d'Alexandre à Dioclétien. IVe siècle av. J.-C.- IIIe siècle après J.-C. Paris, 1995.
Sztetyllo 2000 Sztetyllo, Z., Tell Atrib 1985-1995, I, Pottery Stamps, Travaux de Centre d'Archéologie Méditerranéenne de l'Académie Polonaise de Sciences, Tome 34, Varsovie.
Şenol 2007 Şenol, A.K., "A Statistical Essay on the Distribution of Imported Amphorae Finds of the CEAlex Salvage Excavations", Cahiers de la Céramique Egyptienne, 8/I (ed. S. Marchand et A. Marangou), Amphores d'Égypte de la Basse Époque à l'époque arabe, IFAO, Le Caire, 57-76.