SADIK HİDAYET’İN AYLAK KÖPEK VE BİR EŞEĞİN ÖLÜM VAKTİ HAL DİLİYLE SÖYLEDİKLERİ BAŞLIKLI ÖYKÜLERİNİN DUYGUSAL YÖN ANALİZİ BAĞLAMINDA OKUNMASI

Bu araştırmanın temel amacı Sadık Hidayet’in Aylak Köpek (سگ ولگرد) ve Bir Eşeğin Ölüm Vakti Hal Diliyle Söyledikleri (شرح‌ حال یك الاغ هنگام مرگ) öykülerini duygusal yön analizi ile incelemektir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma materyali 2000 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan Aylak Köpek adlı kitaptaki Aylak Köpek öyküsü ile aynı yayınevi tarafından 2005 yılında basılan Hidâyetnâme adlı eserdeki Bir Eşeğin Ölüm Vakti Hal Diliyle Söyledikleri öyküsünden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde içerik analizi çeşitlerinden duygusal yön analizi kullanılmıştır. İncelenen öykülerdeki cümlelerin ilettiği mesajların pozitif, negatif, belirsiz ve karışık yönleri tespit edilmiştir. Pozitif ifade 1, karışık 3, negatif 5, belirsiz ifadeler de 7 rakamı ile simgelenmiştir. Öykülerde yer alan cümleler bu yönleriyle tespit edip değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Aylak Köpek öyküsündeki cümlelerin %44’ü pozitif, %40’ı negatif, %9’u belirsiz, %7’si karışık içerikli cümlelerden oluşmaktadır. Bir Eşeğin Ölüm Vakti Hal Diliyle Söyledikleri öyküsünde ise cümlelerin %36’sı pozitif, %59’u negatif, %3’ü belirsiz, %2’si karışık içerikli cümlelerden oluştuğu tespit edilmiştir. Her iki öyküde de cümleler ve cümlelerin genel eğilimi incelendiğinde yazarın negatif bir mesaj verme eğiliminde olduğu bulgulanmıştır. Yazarın incelenen öykülerde sevgiye muhtaç, kalabalıklar içinde yalnız kalan, bir çaresizlik içinde ne yapacağını bilemeyen bir profil çizdiğini söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Sadık Hidayet, Öykü, Fabl, Duygusal Yön Analizi

READING SADEGH HEDAYAT'S STORIES CALLED THE STRAY DOG AND SILENT LANGUAGE OF A DONKEY AT THE TIME OF DEATH WITH EMOTIONAL DIRECTION ANALYSIS

The main purpose of this research is to analyze Sadegh Hedayat’s stories named The Stray Dog (سگ ولگرد) and Slient Laguage of a Donkey at the Time of Death (شرح‌ حال یك الاغ هنگام مرگ) with emotional direction analysis. For this purpose, document analysis which is one of the qualitative research designs was used. The material of this research consists of the story called "Aylak Köpek" in the book of "Aylak Köpek" published by Kredi Publications in 2000 and the story "Bir Eşeğin Ölüm Vakti Hal Diliyle Söyledikleri" in the book of "Hidayetnâme" which published by the same publisher in 2005. Emotional direction analysis, one of the content analysis types, was used in the analysis of the data. The positive, negative, mixed and ambiguous aspects of the messages conveyed by the sentences in the analyzed stories were determined. A positive statement is symbolized by the number 1, the mixed statement is symbolized by the number 3, the negative statement is symbolized by the number by 5 and the ambiguous statement is symbolized by the number 7. The sentences in the stories were determined and evaluated with these aspects. As a result of the research, 44% of the sentences in the story of The Stray Dog are positive, 40% are negative, 9% are ambiguous, and 7% are mixed sentences. In the story of Slient Laguage of a Donkey at the Time of Death was determined that 36% of the sentences were positive, 59% were negative, 3% were ambiguous, and 2% were mixed sentences. When the sentences and the general tendency of the sentences were examined in both stories, it was found that the author tended to give a negative message. It is possible to state that the author draws a profile that is in need of love, left alone in crowds, and does not know what to do in a state of desperation.

PDF

___

Âbidînî, H. M. (2002). İran Öykü ve Romanının Yüz Yılı I.(Çev. Derya Örs). Ankara: Nüsha.
Akbayır, S. (2003). Cümle ve Metin Bilgisi. Samsun: Deniz Kültür Yayınları.
Aytekin, A. (2018). “Sadık Hidayet’in Af Dileme/Tövbe Hikâyesinin Tercümesi ve Edebiyat Sosyolojisi Açısından Kısa Değerlendirilmesi” Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi,6 (1),113-124.
Çekici, M. (2017). “Sadık Hidayet’in Ferda Adlı Öyküsünün Monolog İncelemesi” Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 58, 87-104.
Çırak, G., Şahin, D. B., Özberk, E. B. ve Eriş, H. M. (2014). “5. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi” Mediterranean Journal of Humanities, 4 (1), 83-95.
Çiftçi, Ö. ve Kaya, M. (2020). “Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Duygusal Yön Analizine Göre Değerlendirilmesi” YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 799-822.
Dereli, T. (2019). Ölümün ve Yaşamın Apaçıklığı: Sadık Hidayet’in Eserlerinde Uyumsuzun İzini Sürmek. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Devellioğlu, F. (1996). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Erkul, R. (2004). Cümle ve Metin Bilgisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Erol, S. (2021). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Yazılı Anlatımları Üzerine Bir inceleme: Duygusal Yön Analizi” Ekev Akademi Dergisi, 25 (86), 483-496.
Gökhan, A. (2011). “Sadık Hidayet’in “Lale” Adlı Öyküsüne Göstergebilimsel Bir Yaklaşım” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (1), 299-309.
Günaydın, Y. (2021). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Konuşma Becerileri Üzerine Bir İnceleme: Duygusal Yön Analizi” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (116), 329-341.
Hidayet, S. (2000). Aylak Köpek (Çev. M. Kanar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Hidayet, S. (2005). Hidâyetname (Çev. M. Kanar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kalender, N., (2016). “Rus Edebi Eserlerinin İran'da Tanınması "Kaştanka" ile "Aylak Köpek" Eserlerinin Karşılaştırılması” Doğu Araştırmaları, Vol.15, 22-39.
Kaya, M. (2020). “Minik Teyze Öyküsünde İşlenen Eğitsel Değerlerin Duygusal Yön Analizi İle Belirlenmesi” Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 34-42.
Mahdizadeh, A. (2016). Metin ve Mekân Diyalektiği (Sadık Hidayeti'in Kör Baykuş Romanı). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Miles, M. B. and Huberman, A. M. (2016). Nitel Veri Analizi (Çev. Akbaba-Altun, S. ve Ersoy, A.). (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Özdemir, E. (2007). Yazınsal Türler. Ankara: Bilgi.
Özden, M. Y. ve Durdu, L. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı.
Polat, İ. (2015). “Ferit Edgü’nün “Üç Düş/Üş” ve Sâdık Hidâyet’in “Üç Damla Kan” Adlı Öykülerinin Anlatımsal ve İçeriksel Karşılaştırması” Turkish Studies, 10 (4), 781-790.
Sarpkaya, S. (2018). “İran Türklerinin Masallarıyla ilgili İran’da Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme” Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 56-69.
Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
TDK (1988). Türkçe sözlük-2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Tekin, M. (1991). Roman Sanatı I Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken.
Torusdağ, G. ve İşimtekin, S. (2016). “Furug Ferruhzâd'ın ‘Kâbus’ Öyküsü Üzerine Metindilbilimsel Bir Çözümleme” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56 (2), 160-199. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (10. Basım). Ankara: Seçkin. Yıldırım, M. (2009). Yazınsal Türler. Konya: Çizgi. Yüzücü, Ö. (2017). Tezer Özlü ve Sâdık Hidâyet’in Eserleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.