41961

İKİ HAMASÎ ESERDE RÜSTEM VE SEYF B. ZÎYEZEN’İN KAHRAMANLIK ÖZELLİKLERİNE BİR BAKIŞ: FİRDEVSÎ’NİN ŞEHNAMESİ VE SÎRET-İ MELİK SEYF B. ZÎYEZEN

Arap-İran karşılaştırmalı incelemeleri, özellikle de kahramanlık içeren (Hamâsî) edebiyat alanında olanlar en önemli uluslararası karşılaştırmalı araştırma örneklerindendir. Bunlar bu alanın en canlı ve en karmaşık olanlarındandır. Bu makalede, İranlı şair Ebu’l-Kâsım el-Firdevsî’nin Şâhnâme ve Melik Seyf b. Zî Yezen’in Sîret’ine dayanarak, İran ve Arap kavmiyetçiliği yapısı hakkında bir dizi eleştirel görüş sunmaya ve bu iki edebiyat türündeki kahramanlık ve milliyetçilik özelliklerini tanıtmaya çalışılmıştır. Ancak bu makalenin asıl amacı, bu iki eserin ana kahramanlarının hamasî değerlerini tanıtmaktır. Bunlar Rüstem ve Melik Seyf b. Zî Yezen’dir. Bu değerler İranlı ve Arap kahramanlıklarının özelliklerini adeta özetlemektedir. Bu makalede söz konusu iki benzer ve farklı vasıfları incelenmiştir. Çalışma sonucunda varılan netice şu şekilde ifade edilebilir: Bu iki kahramanlık eseri, özellikle kullanılan dil, biçim ve üslup olmak üzere, pek çok konuda farklılık göstermesine rağmen, iki ana kahramana özgü hamaset ve kahramanlığa dair yine pek çok ortak öğeye de sahiptir. İran ve Arap kahramanları arasındaki farklı unsurlar ise, yazarlarının etkisine ek olarak, İran ve Arap milletlerinin farklı sosyal, dinî, fikrî, tarihî koşullarından ve ayrıca değer ve ideallerindeki farklılıktan kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İran Edebiyatı, Arap Edebiyatı, Şâhnâme, Rüstem, Seyf b. Zî Yezen

A Look at the Heroic Characteristics of Rustam and Sayf ibn Ziyazan in the Two Works of Shahnama Fardowsi and King Saif Bin Zi Yazan's Sirat

Arab Iranian comparative studies, especially in the literature of enthusiasm, are considered among the most important comparative world studies as well as the most complicated and controversial ones. I attempted in this article to survey a set of critical views concerning the Persian national zeal and Arab Sirat. I defined the zealous and heroic characteristics of these two literary genres. I relied on the Farsi poet Abu Qasem Al Fardosi and King Saif Bin Zi Yazan's biography. However, the main goal of this article is to introduce the heroic values of the major hero of these two works of enthusiasm: Rustam and King Saif Bin Zi Yazan. They are values that almost sum up the features of the Farsi zealous hero and the Arab zealous hero. Besides, this article attempts to trace the most important heroic features, both the similar and the different ones between these two heroes. We come to a conclusion that these two works of enthusiasm, despite their different views in many aspects, especially the type of language used as well as the form and style, they share many heroic and zealous elements between the two major heroes. As for the different elements between the two Arab and Farsi heroes, they result from the different social, religious, intellectual and historical situations for the Arab and Farsi nations in addition to their different values and principles, not to mention the impact of their authors.

Keywords:

Persian literature, Arabic literature, Shahnameh, Rustam, Saif Bin Zi Yazan,

PDF

___

Altuncî, M. (1982) Dirâsât fi’l-edebi’l-mukâren. Şam: İttihâdu’l-Kitâbi’l-‘Arabî
el-Mer’î, F. (1989). el-Ve’yu’l-cemâlî ‘inde’l-‘Arab kable’l-İslâm. Dimeşk: Dâru’l-Ebcediyye.
et-Taberî, Muhammed b. Cerîr (1968). Târîhu’t-Taberî, Târîhu’r-rusul. (M. Ebu’l-Fadl İbrâhîm, thk.). 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Me’ârif.
Firdevsî, Ebu’l-Kâsim (1380). Şâhnâme. Tahran: Neşr-i Katre.
Hamîdiyân, S. (1372). Der Âmedî ber endişe u hüner-i Firdevsî. Tahran: Neşer-i Merkez.
Heinzl, J. (1379). Şenâhat-i esâtîr-i Îrân. (J. Âmuzkâr – A. Tefaddulî, çev). Tahran: Neşr-i Çeşme.
Hûrşîd, F. (1994). Edebu’s-Sîreti’ş-Şa’biyye. Kahire: eş-Şirketu’l-Mısriyye el-‘Âlemiyye li’n-Neşr, Longman. Hüseynî, S. (1374). Şâhneme-i Şâhkâr-i Endîşe. Şiraz: İntişârât-ı Nevîd.
Nedûşen, İ., Ali M. (1354). Âvâhâ ve Îmâhâ. Tahran: İntişârât-ı Tûs.
Nedûşen, İ., Ali M., (1376). Dâstân dâstânhâ. Tahran: İntişârât-ı Âsâr.
Nedûşen, İ., Ali M., (1376). Zindegi u Merg-i Pehlevân der Şahnâne. Tahran: İntişârât-ı Âsâr.
Ruzmecô, H. (1375). İnsân-ı ârmânî u kâmil der edebiyât-ı hamâse u irfân-i Fârisî. Tahran: İntişârât-ı İmirkebîr.
Ruzmecô, H., (1381). Kalemrô-i Edebiyât-ı Hamâse-i Îrân. Tahran: İntişârât-ı Pejôhşegâh-ı ‘Ûlûm-i İnsânî u Mutâle’ât-ı Ferhengî.
Safâ, Z. (1374). Hamâse-i Serâyî Der Îrân. Tahran: İntişârât-ı Firdevsî.
Sâkıb Fur, M. (1377). Şâhnâme-Firdevsî u felsefe-i târîh-i Îrân. Tahran: Neşr-i Katre.
Sîratu’l-Melik Seyf Zî Yezen, (4 Cilt). Beyrut: Mektebetu’t-Terbiye, 1984.
Şemîsâ, S. (1374). Envâ-ı Edebî. Tahran: İntişârât-ı Firdevsî.
Târîh-i Sîstân. Virâyeş-i Ca’fer Müderris Sâdikî. Tahran: Neşer-i Merkez, 1373.
Vellek, R., Ousten V. (1373). Nazariyyey-i Edeb. (Z. Muvahhad, P. M., çev) Tahran: İntişârât-i İlmî u Ferhengî.
Yaktîn, S. Kâle’r-Ruvây (1997). el-Binyâtu’l-Hikâiyye fi’s-Sîrati’ş-Şa’biyye. Beyrut: ed-Dâru’l-Beydâ, el-Merkezu’s-Sekâfî el-‘Arabî.
Zeyôr, A. (1982). Kıtâ’u’l-butûle ve’n-nercîs fi’z-zâti’l-‘arabîyye. Beyrut: Dâru’t-Tuley’a.