Güngör LEVENT MENTEŞE, Adnan KARAİSMAİLOĞLU

“DİVAN-I KEBİR’DEN SEÇME ŞİİRLER” KİTABI; KAYNAK VE MUHTEVA ELEŞTİRİSİ

Mithat Baharî Beytur’un üç cilt halinde çevirdiği Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler adlı eser, Rızâkuli Han Hidâyet tarafından Mevlânâ’nın Dîvân-ı Kebîr adlı eserinden seçilerek oluşturulan Şemsu’l-hakâyık’tır. Bu çevirinin bu makalede konu edilmesinin ana sebebi, Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler kitabının Mevlânâ’ya ait olmayan bazı şiirleri barındırması ve bu şiirler üzerinden İran’da ve Türkiye’de Mevlânâ Celâleddîn Muhammed hakkında bazı yargılara yol açmasıdır. Mithat Baharî’nin önsözde verdiği bilgilere göre, her üç ciltte yer alan şiirler; 702 gazel, 74 kaside, 1 terkibibent, 16 terciibent, 3 nazım, 1 kıta ve 11 rubai’den oluşmaktadır. Ayrıca Beytur çevirisinde Hz. Ali, Şems-i Tebrizî ve Mevlânâ hakkında övgü içeren dipnotlara yer vermekte ve dikkat çekici açıklamalar yapmaktadır. Bu çeviri eserde yer alan 33 gazelin Bedî‘uzzamân Furûzânfer’in hazırladığı Kulliyât-ı Şems yâ Dîvân-ı Kebîr neşrinde bulunmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca 33 gazelin 5’inin farklı şairlere ait olduğu tespit edilmiştir. Bu makalede, Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler adlı çeviri kitabında Mevlânâ’ya ait olmayan bu şiirlerin Mevlânâ’ya atfedilmesi ve bunlar aracılığıyla İran’da ve Türkiye’de Mevlânâ Celâleddîn Muhammed hakkında oluşan olumsuz görüşlere açıklık getirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler, Dîvân-ı Kebîr, Mevlânâ, Mithat Baharî Beytur.

Book “Selected Poems from Divān-E Kabir”; Source and Content Crİtİcİsm

The work named Selected Poems from Divan-e Kabir, translated in three volumes by Mithat Bahari Beytur, is Shams al-ḥaqāyeq, which was created choosing by Reżāqolı Khan Hedāyat from Mawlana's work named Divan-e Kabir. The main reason why this translation is the subject of this article is that the book Selected Poems from Divan-e Kabir contains about some poems that don’t belong to Mawlana and it leads some judgments about Mawlana Jalaladdin Mohammed in Iran and Türkiye through these poems. According to the information given by Mithat Bahari in the foreword, the poems in all three volumes are, it consist of 702 ghazal; 74 qasida; 1 tarjiʿ-band; 16 tarkib-band; 3 nazm; it is in the form of 1 stanza and 11 rubai. In addition, in Beytur translation, Hz. Ali includes footnotes containing praise about Shams-i Tabrizi and Mawlana and makes remarkable statements. It has been determined that 33 ghazals included in this translated work are not found in the Kolliat-ı Shams or Divan-e Kabir (prepared by Badi'ozzamān Forūzānfar. In addition, it has been determined that 5 of the 33 ghazals belong to different poets. In this article, it is aimed to attribute these poems that don’t belong to Mawlana to Mawlana in his translation book named Selected Poems from Divan-e Kabir and to clarify the negative opinions about Mavlana Jalal-al-Din Mohammad in Iran and Turkey through them.

Keywords:

Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler, Dîvân-ı kebîr, Mevlânâ, Midhat Bahari Beytur. Selected Poems from Divān-e kabir, Divān-e kabir, Mawlana, Mithat Bahari Beytur.,

PDF

___

Atik, H. (2017). “Bahâriye Mevlevihanesi Post-Nişînlerinden Ahmet Mithat Bahârî Beytur’un Mevlevîhâne Hatıraları” İstem Yayın Dergisi. (Sonbahar, 29, s. 1-24).
Furûzânfer, B. (1986). Mevlâna Celâleddîn, (F. N. Uzluk, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Dikkaya, H. (2016). Ahmet Mithat Bahârî Beytur’un Hayatı, Eserleri ve Mihrâb-ı Aşk Adlı Eseri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ekinci, M. (2007). Mevlana’nın Îtikadî Mezhepler Arasında Tartışmalı Olan Bazı Konular Hakkındaki Görüşleri. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (C. 12, s. 77-92).
Gölpınarlı, A. (1985). Mevlânâ Celâleddîn. İstanbul: İnkılap Kitâbevi.
Hidâyet Rızâkuli b. Muhammed Hâdî, (1393/1973). Mesnevî-i Hidâyetnâme, tashih ve mukaddime: Pigâh Muslih-Lîdâ Şücâî. Tahran, mukaddime Şerh-i zindegî-i Rızâkuli Han Hidâyet. s. 13-43.
Hidâyet, Rızâkuli Han (1382/1962). Mecmau’l-fusahâ, I-II, (nşr. Muzâhir-i Musaffâ) Tahran: İntişârât-i Emîr-i Kebîr.
Işık, E. (2020). “Midhat Bahȃrî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (XXX, s. 6-7). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Karaismailoğlu, A; L. Menteşe, G. (2022). Dîvân-ı Kebîr Seçkisi Şemsu'l-hakâyik. Doğu Araştırmaları. (Sonbahar, II, s. 75-90).
Küçük, S. (2011). Mevlânâ ile Bir Ömür Şefik Can. İstanbul: Sufi Kitap Yay.
Mevlânâ Celâleddîn Muhammed (1378/1958). Kulliyât-ı Şems yâ Dîvân-i Kebîr. (nşr. Bedî‘uzzamân Furûzânfer) Tahran: Emîr Kebîr.
Mevlânâ Celâleddîn (1999). Mektûbât, (A. Gölpınarlı, Çev.) İstanbul: İnkılâp Yay.
Mevlânâ (2000). Dîvân-ı Kebîr Seçmeler, I-IV, (Ş. Can. Çev.) Ankara: Ötüken Yayınları.
Mevlânâ (1989-1990). Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler, I-III. (M. B. Beytur, Çev.) İstanbul: MEB. Yay.
Mevlânâ Celâleddin Rûmî (2011). Divan-ı Kebîr. Midhat Baharî Beytur Seçkisi. İstanbul: Kırkambar Yayınları.
Nizârî, K. (1371/1951). Dîvân-ı Hekîm Nizârî-i Kuhistânî, (nşr. Muzâhir Musaffâ) Tahran: İntişârât-i İlmî, II, 363 (gz.no: 101).
Paul E. Losensky, Hedāyat, Reżāqolı Khan, the Encyclopedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 2, pp. 119-121.
Safâ, Z. (1979). Târih-i Edebiyyât der Îrân, Cilt III/1, Tahran: İntişârât-i Firdevs.
Storey (1972). Charles Ambrose., Persian Literature: A Bio-bibliographical Survey I, London.
Sübhânî, T. (1371/1951). Mektûbât-ı Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî. Tahrân: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî. Şems-i Mağribî (1348/1929). Dîvân, Tahran.
Şimsekler, N. (2009). Pîr Aşkına. İstanbul: Timaş Yayınları.
Şimşekler, N. (2003). Midhat Bahari ve Feridun Nafiz Uzluk'a gönderdiği mektuplar, X. Millî Mevlânâ Kongresi Tebliğler II 2-3 Mayıs 2002 (Doğumunun Yüzüncü yıldönümü anısı¬na Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk armağanı), Konya.
Şîrâzî, S. (1383/1963). Kulliyât-ı Sa‘dî, (nşr. Muzâhir-i Musaffâ) Tahran: İntişârât-i Rûvzene.
Tokmak, A. Naci (2008) “Rıza Kulı Hân”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. (XXXV, s. 64-65). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Veled, S. (1941). Dîvân-ı Sultan Veled. (nşr. F. Nâfiz Uzluk) Ankara: Uzluk Basımevi.
Yazıcı, T. (1994). “Divan-ı Kebir”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. (IX, s. 432-433) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
http://www.ya-shobeyr.blogfa.com/post/70 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi 29.04.2023).
https://forum.memurlar.net/konu/1118906 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi 29.04.2023).
http://www.islamquest.net/tr/archive/tr2199 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi 06.06.2023).