Lebîd Bin Rabi‘a'nın Mu‘allakası’nda Doğal Ortam Tasvirleri ve İmri’u’l-Kays ve Tarafa ile Mukayesesi

Yedi Askı ismiyle anılan Mu„allakalar, tüm seçkinlikleri ile eski Arap şiirinin yaklaşık her türünü aksettirir. Bu şiirleri hakkıyla değerlendirmek için kendimizi bedevilerin dünyasına koymalı ve onların farklı hayatlarını, şartlarından doğan kavrayış ve düşüncelerini duyumsamaya çalışmalıyız. Bunlar içinde üç muallaka şairi Lebîd Bin Rabiᶜa, İmru‟ul-Kays ve Tarafa ile bunları şiirleri, tasvirleri ile birlikte araştırılmaya değer bulunmaktadır.

Labîd Bin Rabi‘a, His Depictions of Natural Environment in His Mu‘allaqat and The Comparison With Imru' Al-Qays, and Tarafa

The seven renowned poets named by The Mu'allaqat and also their poetry represent almost every type of ancient Arabian poetry in its excellences. In order rightly to appreciate these, we must translate ourselves into the world of the Bedouin and seek to realize the peculiar conditions of his life, together with the views and thoughts resulting from those conditions. Among these, the three Mu'allaqat poets, Labid, Imru' el-Qays, and Tarafa and their poems deserve to be studied together with their depictions.

PDF

___

ᶜAbdalkâdir (b. ᶜOmar) a1-Bağdadî, Hizânat el-adab, nşr.
ᶜAbdassâlam M. Hârûn, Kahire.
Abû Hilâl el-ᶜAskarî, K. as-sinâᶜatayn, İstanbul, 1320.
Abu‟l-Farac(ᶜAlî b. el-Husayn el-İsbahânî), K. el-Ağânî, Dar elkutub baskısından ofset.
Abû Zayd (M. b. Abi‟l-Hattâb el-Kuraşî), Camharat aşᶜâr el-ᶜArab, nşr. ᶜAlî Fâᶜur, Beyrut, 1986.
Abû Zayd, Camhara2, nşr. M. ᶜAli el-Haşimî, Dimeşk-Beyrut, 1406/1986.
Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve tevârîh-i hulefâ, İstanbul, 1386/1966.
Ahmed el-İskandarî (-Mustafa ᶜAnânî), el-Vasît fi‟l-adab el-ᶜarabî va târîhih, Mısır, 1335/1916.
a1-Alûsî, (Mahmud Şukrî), Bulûğ el-arab fi maᶜrifat ahvâl el-ᶜArab, nşr. M. Bahcat a1-Asarî, Beyrut, 2. baskı.
a1-Amidî, (Abu‟1-Kâsim el-Hasan), el-Mu‟talif va‟1-muhtalif, nşr. F. Krenkow, Beyrut, 1402/1982.
a1-Asmaᶜî, (ᶜAbdalmalik b. Kurayb), Târîh el-ᶜArab kabl el-İslâm, nşr. M. Hasan Âl Yâsîn, Bağdat, 1379/1959.
A. Ü. İ. F. D. , Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , Erzurum, sayı, 6, 9, 1986, 1990.
a1-Bakrî, (Abû ᶜUbayd), Fasl el-makâl fî Şarh K. el-amsâl, nşr. İhsân ᶜAbbâs, Beyrut, 1403/ 1983.
a1-Bakrî, Muᶜcam ma‟staᶜcam min asmâ‟ el-bilâd va‟l-mavâziᶜ, nşr. Mustafâ as-Sakâ, Kahire, 1364/1945.
Brockelmann, GAL. :Geschlchte der Arabischen Littiratur, Bande, Leiden. 1943.
Brockelmann, Suppl. :Supplement Bande, Leiden, 1937•
Brockelmann, Labid und el-Aᶜşa, bk. Brockelmann, GAL. Brockelmann, Lebîd, bk. İA.
a1-Buhârî, at-Târih a1-kabîr, a1-Maktabat a 1-İslâmîya. Câbîzade Ali Fehmi, Husn as-sihâba fi Şarh aşᶜâr as-Sahâba, İstanbul, 1324.
el-Câhiz, (Abû ᶜOsman ᶜAmr b. Bakr), a1-Bayân va‟t-tabyîn, nşr. ᶜAbdassâlam M. Hârun, Mısır, 1395/1975.
el-Câhiz, el-Hayavân, nşr. ᶜAbdassâlam M. Hârûn, Beyrut, 1388/1969.
el-Câhiz, Rasâ‟il el-câhiz (Risâla fi‟1-hanîn ila‟1-avtân), nşr. ᶜAbdassalâm M. Hârun, Kahire, 1384/1964.
Cavâd ᶜAlî, Tarih el-ᶜArab kabl a1-İslâm, Irak, 1955-57.
el-Cumahî, (Abû ᶜAbdallah M. b. Sallâm), Tabakât fuhul aş-şuᶜarâ‟, nşr. Mahmud M. Şâkir, Kahire, 1974.
a1-Curcânî, (ᶜAbdalkâhir), Asrar el-balâğa fi ᶜilm el-bayân, nşr. M. Raşîd Rizâ. Dar el-Matbuᶜat el-ᶜArabîya.
a1-Curcânî, Dalâ‟il el-iᶜcâz, nşr. Mahmud M. Şakir, Kahire.
Çetin, Nihad M., Arabistan, bk. K. T. İ. A.
Çetin, Nihad M., Eski Arap Şiiri, İstanbul, 1973.
Çetin, Nihad M., Tarafa, bk. ÎA.
Fu‟âd Afrâm, Tarafa va Lebîd, ar-Ravâ‟iᶜ, 24, Beyrut, 1929.
GAL. , bk. Brockelmann.
G. E. (La Grande Encyclopedie), Paris.
el-Hatîb at-Tabrîzî, Şarh el-kasâ‟id a l-ᶜaşr, nşr. M. Muhyiddin ᶜAbdalhamid, Mısır.
Hinnâ a1-Fâhûrî, Tarîh el-adab el-ᶜarabî, el-Maktabat a1-Bavlusîya.
Huart, (Clement), Arap ve İslam Edebiyatı, çev. Cemal Sezgin, Ankara.
Huart, İmri‟el-Kays, bk. İ.A.
Huber, A. , Diwan des Lebîd, Leiden, 1891.
İA, İslâm ansiklopedisi, İslâm âlemi coğrafya, etnografya, ve biyografya lûğatı, İstanbul, 1968 v.d.
İbn ᶜAbdalbarr (an-Namarî), el-İstîᶜâb fî maᶜrifat el-Ashab (el İsâba‟ nin hâmişinde basılmıştır, bk. İbn Hacar, el-İsâba).
İbn ᶜAbd Rabbih, (Abû ᶜOmar Ahmed b. M.), el-ᶜİkd a1-farîd, nşr.
Ahmed Amîn, Ahmed az-Zayn, Beyrut, 1406/1986.
İbn a1-Asîr, a1-Kâmil fi‟t-târîh, Beyrut, 1385/1965.
İbn a1-Asîr, el-Lubâb fi tahzîb el-ansâb, Beyrut.
İbn a1-Asîr, Usd el-ğâba fî maᶜrifat as-Sahâba. İstanbul.
İbn Durayd (el-Azdi). K. a1-İştikâk, nşr. ᶜAbdassâlam M. Hârûn, Bağdat, 1979.
İbn Hacar (a1-ᶜAskalâni), el-İsâba fî tamyiz as-Sahâba, Mısır, 1328.
İbn Hallikân, Vafayat el-aᶜyân, nşr. İhsan ᶜAbbâs, Kum, 1374.
İbn Hazm (a1-Andalusî), Camharat ansâb el-ᶜArab, nşr. ᶜAbdassâlam M. Hârûn, Kahire, 1982.
İbn Hişâm, as-Sîrat an-nabavîya, nşr. Mustafâ as-Sakâ, İbrâhîm el- Abyârî, Abdalhafîz Şalabî, Mısır, 1936.
İbn Kasîr, a 1-Bidâya va‟n nihâya, Beyrut.
İbn Kutayba, el-Maᶜârif, nşr. Sarva ᶜUkkâşa, Kahire, 1969.
İbn Kutayba, aş-şiᶜr va‟ş-şuᶜarâ‟, nşr. M. J. de Goeje, Leiden, 1904.
İbn Kutayba, ᶜUyun a1-ahbâr, Kahire, 1930.
İbn Manzûr (el-İfrîkî), Lisân el-ᶜArab, Beyrut, Dar Sadir.
İbn an-Nahhâs (an-Nahhâs), (Abû Caᶜfar Ahmed b. M.), Şarh elkasâ ‟id a1-maşhûrât, Beyrut, Dar el-Kutub el-ᶜilmiya.
İbn an-Nahhâs, Şarh el-kasâ‟id a1-maşhûrât, Yazma nusha, Konya, Yusuf Ağa küt. 390.
İbn Raşîk (el-Kayravânî ), el-ᶜUmda fi mahâsin aş-şiᶜr va âdâbihî va nakdih, nşr. M. Muhyiddin ᶜAbdalhamîd, Mısır, 1383.
İbn Saᶜd, at-Tabakât a1-kubrâ, Beyrut, Dar Sadir.
İbn Tabâtabâ (el-ᶜAlavi, M. b. Ahmed), ᶜİyâr aş-şiᶜr, nşr. ᶜAbbâs ᶜAbdassâtir, Beyrut.
İbn Teymiye, İbn Teymiye külliyatı, çev. Yusuf Işıcık, Ahmet Önkal, Sait Şimşek, İsmai1 Hakkı Sezer, İstanbul, 1987.
İhsân ᶜAbbâs, Divân Lebîd, (el-Halidi, Huber ve Brockelmann baskılarını tamamlayan baskı), Beyrut, Dar Sadir.
Kahhâla, ᶜOmar Riza, Muᶜcam el-mu‟allifîn, Beyrut, 1965.
Kahhâla, ᶜOmar Riza, Muᶜcam kabâ‟il el-ᶜArab, el-Kadîma va‟lhadîsa, Beyrut, 1982.
Kâtib Çelebi, Kaşf az-zunun ᶜan asâmi‟1-kutub va‟l-funûn, İstanbul, 1941.
K. T. İ. A. , Küçük Türk-İslam Ansiklopedisi, 2. fasikül. İstanbul, 1978.
Kinânî, Usâma b. Marsad, K. el-Manâzil va‟d-diyâr, Beyrut, 1965.
Koçak, İnci, Arapça‟nın gelişme yolları, Ankara, 1984.
Kudâma b. Caᶜfar, Nakd aş-şiᶜr, nşr. M. ᶜAbdalmunᶜim Hafâca, Beyrut, Dar el-kutub el-ᶜilmîya. Lebîd, Divân, bk. İhsân ᶜAbbâs.
el-Lavzaᶜî (Şihâbaddîn Ahmed), el-Mustatraf fî kull fann mustazraf, Mısır, 1308.
Lyall. C. J. , (el-Mufazzal az-Zabbî‟nin el-Mufazzalîyâtı‟) nın önsözü, Oxford, 1918-1920. bk. ar-Rabaᶜî.
M. A. M. , el-Mavsuᶜat el-ᶜarabiya el-muyassara, M. Şafîk Ğirbâl, Dâr ihyâ‟ at-turâs el-ᶜarabî, 1965.
el-Marzubânî, (Abû ᶜUbaydallah M. b. ᶜİmrân), Muᶜcam aş-şuᶜarâ‟, nşr. F. Krenkow, Beyrut, 1402/1982.
el-Marzubanî, el-Muvaşşah fî ma‟ahiz el-ᶜulamâ‟ ᶜala‟ş-şuᶜarâ‟, Kahire, 1343.
a1-Maydani, (Abu‟1-Fazl Ahmed b. M.), Macmaᶜa1-amsâl, nşr. M. Muhyiddîn ᶜAbdalhamid, Mısır, 1955.
M. M., el-Mavrid mecmuası, Bağdad, bk. ar-Rabaᶜi.
el-Mubarrid, (Abu‟l-ᶜAbbâs M. b. Yazîd), el-Kâmil, nşr. M. Abu‟1- Fazl İbrâhîm, Kahire.
Mehmed Fehmi, Tarih-i edebiyat-ı arabiye. İstanbul, 1332.
M. Câd el-Mavlâ, Ahmed M. el-Bicâvi, M. Abu‟1-Fazl İbrâhim, Kasas el-ᶜArab, Kahire, 1381/1962.
M. ᶜOsmân ᶜAli, Fi adab el-İslâm, Beyrut, 1984.
M. Şafîk Ğirbâl, Lebîd b. Rabîᶜa, bk. M. A. M. an-Nahhas, bk. İbn an-Nahhas.
an-Naᶜsânî, (M. Badraddin Abû Firâs), Nihayat el-arab fi şarh Muᶜallakât el-ᶜArab, Mısır, 1324/1906.
an-Nuvayrî, (Şihâbaddin Ahmed b. ᶜAbdalvahhâb), Nihâyat el-‟arab fi funûn el-adab, Kahire, 1342/1923.
ᶜOmar Farruh, Tarih el-adab el-ᶜarabî, Beyrut, Dar el-ᶜilm li‟1- malâyîn.
ar-Rabaᶜî, (ᶜAbdalkadir), as-Surat aş-şiᶜrîya va macâlât al hayât ᶜind Zuhayr, a1-Mavrid, Bağdad, IX-3, 1400/1980.
as-Saᶜâlibî, (Abû Mansûr İsmaᶜî1), Fikh el-luğa va sirr el-ᶜArabîya, Beyrut, Dar el-kutub el-ᶜilmîya.
as-Saᶜâlibî, at-Tamsîl va‟1-muhâzara, Konya, Yusuf Ağa küt. 4902. de Sacy, Lebîd, bk. G. E.
Sarkis, (Yusuf Elyân), Şuᶜarâ‟ el-ᶜArab, Muᶜcam matbuᶜât el-ᶜarabîya va‟l-muᶜarraba, Mısır, 1346/1928.
as-Sicistânî, (Abû Hâtim), el- Muᶜammarûn va‟1-vasâyâ, nşr. ᶜAbdalmun‟im ᶜÂmir, Mısır, 1961. Suppl. , bk. Brockelmann.
as-Suyutî, el-Muzhir fi ᶜulum el-luğa va anvâᶜihâ, nşr. M. Ahmed Câdalmavlâ, M. Abu‟1-Fazl İbrahîm, Kahire.
as-Suyutî, Şarh Şavâhid el-Muğnî, nşr. M. Mahmûd aş-Şankîtî, Kahire, 1322.
Şavkî Zayf, el-ᶜAsr a1-câhilî, Mısır, 4, baskı.
Şavkî Zayf, el-ᶜAsr el-İslâmî, Mısır, 1963.
Şavkî Zayf, el-Fann va mazâhibuh fi‟Ş-şiᶜr el-ᶜarabî, Mısır, 1976.
aŞ-Şankîtî, (Ahmed b. el-Amin), ad-Durar el-lavâmiᶜ ᶜala Hamᶜ elhavâmi ᶜ, Beyrut, 1393/1973.
at-Tabarî, (İbn Carîr), Tarîh el-umam va‟1-mulûk, nşr. M. Abu‟1- Fazl İbrahîm, Beyrut, 1967.
Tahâ Husayn, Hadîs el-arbiᶜâ‟, Mısır, 12. baskı.
Tülücü, (Süleyman), Muᶜallakat, Şerh ve baskıları, tercümeleri. bk. A. Ü. İ. F. D. Yahya a1- Cubbûrî, Lebîd, Kuveyt, 1983.
Yahya a1-Cubbûrî, Şiᶜr a1-muhazramîn va asar el-İslam fîh, Beyrut, 1981.
Yaltkaya, (Şerafeddin), Yedi Askı. İstanbul, 1985.
az-Zahabî, el-ᶜİbar fi habar man ğabar. nşr. Abû Hacar M. as-Saᶜid, Beyrut, 1985.
az-Zavzanî, (Abû ᶜAbdallah el-Husayn b. Ahmed), Şarh el- Muᶜallakât as-Sabᶜ, Beyrut, Dar Sadir.
Zaydân, C. , Târih adab el-Luğat el-ᶜarabîya, Beyrut, 1983.
az-Ziriklî, (Hayraddin), el-Aᶜlâm, Beyrut, 1980.