BATI TRAKYA GÜMÜLCİNE’DE HIDIRELLEZ’DE SÖYLENEN MANİLER
Batı Trakya bugün Yunanistan sınırları içinde olup karasal Yunanistan’ın Kuzey Doğusunda yer almaktadır. Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığı ise; 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması ile mübadele dışı tutularak Yunanistan sınırları içerisinde bırakılmış önemli bir Türk topluluğudur. Batı Trakya Türklerinin söyledikleri maniler çeşitli zamanlarda ve farklı yerlerde söylenilmiştir. Bu çalışmada Batı Trakya’nın Gümülcine şehrinde Hıdırellez şenliğinde söylenen maniler ele alınmıştır. Hıdrellez, Türk dünyasında bilinen mevsimlik bayramlardan biridir. Gümülcine’de Hıdırellez’den bir gün önce akşam ezanına yakın mahallenin genç kızları içi su dolu bir çömleğe kendileri için değerli olan bir obje bırakırlar. Akşam ezanından sonra çömlek bir gül ağacının atına bırakılır. Çömleğin üzerine kilim konulur ve kızların hep birlikte bez parçalarından diktikleri “bez bebek” kilimin üzerinde çömleğe oturtulur. Hıdırellez gününün sabahı, sabah namazından sonra yaşı büyük olan kız; bez bebeği çömleğin üzerinden alır ve kilimi açar. İlk maniyi çömleği ilk açan kız söyler ve elini çömleğe daldırarak suyun içinden bir obje çıkartır. Çıkarılan objenin sahibine “Maniye başlayalım, Şeytanı taşlayalım, Bu mani kime çıkarsa, Düğününe başlayalım” der ve sırayı çıkarmış olduğu objenin sahibine devreder. Çömleğin içindeki objeler bitene kadar sırayla mâni söylenilir. Mâni söyleme etkinliği tamamlanınca kızlar ellerine darbukaları alarak türküler söyleyip eğlenirler. Hıdırellez’i böylelikle kutlamış olurlar. Bu çalışma Batı Trakya Gümülcine’de Hıdırellez şenliğinde eskiden yapılan bir gelenek olan mâni söyleme geleneğinin günümüzde yok olduğunu göstermektedir. Manilerin Türk kültüründe oldukça önemli bir yeri vardır. Çünkü söylenilen maniler sadece dört satırlık şiirlerden ibaret değil, aslında o bölgede bulunan halkın duygularını, yaşamlarını açığa çıkaran edebi şiirlerdir. Yapılan çalışmanın Türk kültürüne bir katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.
FOLK TALES SUNG IN HIDIRELLEZ IN WESTERN THRACE KOMOTINI
Today Western Thrace is located in the North East of Greece. Western Thrace Muslim Turkish Minority is an essential Turkish community that has been kept out of population exchange and left in Greece with the Treaty of Lausanne in 24th July 1923. In this study, the folk songs sung in Hıdιrellez festival in city of Komotini in Western Thrace are discussed.One day before Hıdırellez in Komotini, the young girls, leave something valuable of themselves in a pot filled with water then they put the pot under a rose tree. A rug is placed on the pot and the “rag doll” which sewn by the girls is placed on the pot covered with rug. On the morning of Hıdιrellez day, the older girl takes the doll from the pot and uncovers the rug. The first girl who first opens the pot tells the first folk song, reaches into the pot and removes an object from the water. Tells the object’s owner, “Let's start the folk song, Stone the devil, Whoever this folk tale belongs, Let’s start her wedding” and gives her turn to the owner of the object. They tell folk songs until the objects in the pot are finished. This study demonstrates that folk songs have important places in Turkish culture. Because they are not only four-lined poems, in fact, they are literary poems that reveal the feelings, lives of the people in that region. We think that this study will contribute to Turkish culture.
___
- Hüseyin, Dr. Özkan, “Atatürk Ve Batı Trakya Türkleri”, Batı Trakya online haber ajansı, 29 Temmuz 2010, https://www.batitrakya.org/yazar/ozkan-huseyin/ataturk-ve-bati-trakya-turkleri.html adresinden 10 Aralık 2017 tarihinde edinilmiştir.
- Keyvan, Özlem Zerrin, “Türk- Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Türkleri Sorunu”, Mesleki Bilimler Dergisi, Ocak 2012, Cilt:1, s. 20-31, konu.4.
- Koca (Hakses), Mehmet, “Dr. Sadık Ahmet Fırtınası”, Batı Trakya’ya Kısa Bir Bakış- Batı Trakya Neresidir, Batı Trakya Türkleri dayanışma Derneği Bursa Yayınları, 2012.
- Molla Achmet, Chilal. “Batı Trakya’da Yayınlanmış Olan “Yuvamız” Dergisinin, Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığın Kimlik Oluşumundaki Önemi”, Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2019.
- Abdullach, Chalide, 1933 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Yenimahalle.
- Molla Achmet, Sampicha, 1967 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Kırmahalle.
- Mollaismail, Chasan, 1953 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Mastanlı mahallesi.
- Mollaismail, Maide, 1960 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Mastanlı mahallesi.
