BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NİN DEVLETLEŞME SÜRECİNDE KİLİT ŞAHSİYET: ALTUNCAN HATUN

Büyük Selçuklu Devleti’nin (1040-1157) kuruluş tarihinden itibaren kadınların sosyal ve siyasi hayatta varlıklarını hissetmek mümkündür. Selçuklu Devleti’nin ataerkil yapıya sahip olması, toplumda kadınların varlığını ikinci planda bırakmamış aksine eş değer kılmıştır. Toplumun yarısını meydana getiren kadınların toplum üzerindeki varlıklarını görmezden gelmek mümkün değildir. Selçuklu Devleti’nin kadınlara verdiği önem Türk tarihinde kadınların konumunu ve itibarını artırmıştır. Şüphesiz bu gelenek İslamiyet öncesi Türk geleneğinin bir tezahürüdür. İslamiyetle birlikte bu geleneğin en çarpıcı örneğini Tuğrul Bey’in eşi Altuncan Hatun’da görmekteyiz. Selçuklu devleti bünyesinde itibarlı, sözü dinlenen bir hatun olmuştur. Bu itibarın sebebi, Altuncan Hatun’un devleti ayakta tutmak için vermiş olduğu mücadeleler ve Selçuklu idaresine katmış olduğu faaliyetlerin bir yansımasıdır. Biz de bu çalışmamızda, Altuncan Hatun’un Büyük Selçuklu Devleti’nin devletleşme sürecindeyken Tuğrul Bey’in üvey kardeşi İbrahim Yınal tarafından çıkarılan isyan karşısında askeri ve siyasi kararlılığı neticesinde aldığı tavrı somut örneğiyle aktarmaya çalışacağız. Bu hassasiyet ile Selçuklu Devleti’ni muhtemel çöküşten kurtaran Altuncan Hatun’un askeri dehası ve vatan kutsiyetinin vermiş olduğu azim ile devletin içinde bulunduğu siyasi buhrandan devletin geleceğini kurtarmıştır. Çalışmamızda Selçuklu Devleti’nin bu tehlike karşısındaki durumunu aktarmak ve Altuncan Hatun’un bu sırada yapmış olduğu fedakârlığı izah etmek, günümüze örnek teşkil etmesi adına önemli katkı sağlayacağını ümit ediyoruz.

___

  • Abdurrahman İbnü’l-Cevzi (2014). El-Muntazam Fi Tarihi’l-Ümem’de Selçuklular (H.430-4850=1038-1092), Seçme, Tercüme ve Değerlendirme: Prof. Dr. Ali Sevim, Ankara: Türk Tarih Kurumu
  • Alican, Mustafa (2018). Selçuklu’nun Önemli Veziri Amidülmülk Kündüri, İstanbul: Erdem Yay.
  • Ebü’l-Fida Coğrafyası (2017),Arapça’dan Çev. Ramazan Şeşen, İstanbul: Yeditepe Yay.