TÜRK SERBEST BÖLGELERİ ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE BELİRLENMESİ

Bu çalışmanın amacı, Türk serbest bölgeleri etkinliğinin güncel ve geniş veri seti dikkate alınarak Veri Zarflama Analizi (VZA) ile değerlendirilmesidir. VZA uygulamasının ilk aşamalarında karar verme birimlerinin (KVB), girdilerin ve çıktıların belirlenmesi gerekmektedir. KVB olarak 18 adet serbest bölge seçilmiş olup, girdi ve çıktı değişkenleri uzman görüşleri de dikkate alınarak belirlenmiş ve benzer çalışmalarda kullanılmamış yeni değişkenler de analize dâhil edilmiştir. Değişkenlerden istihdam rakamının hem girdi hem de çıktı olmaya müsait yapısı gereği iki ayrı durum oluşturulmuştur. Modellerin oluşturulmasında çıktı yönelimli BCC (Barnes, Charnes, Cooper) modeli esas alınmıştır ve modellerin çözümünde DEA-SOLVER-LV programından faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda; her iki durumda da etkin olan bölgelerin Adana Yumurtalık, İstanbul AHL, Bursa, Ege, İstanbul End. ve Ticaret, Mersin ve Trabzon Serbest Bölgeleri olduğu görülmüştür. Etkin olmayan bölgelerin etkin olabilmesi için referans almaları gereken bölgeler ile potansiyel iyileştirme oranları da paylaşılmıştır. Ayrıca, duyarlılık ve kararlılık testi sonucunda modellerin ve etkinlik skorlarının kararlı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Ekinlik, serbest bölgeler, veri zarflama analizi

PDF

___

[1] TÜMENBATUR, A., "Serbest Bölgeler ve Türkiye Ekonomisine Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 339-356, 2012.
[2] ÖZTÜRK, L., "Serbest Bölgelerin Geleceği: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme", Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9, 75-86, 2013.
[3] GÜNER, S., Serbest Bölgeler, Anadolu Matbaacılık, İzmir, Türkiye, 1995.
[4] KUTLU, E., İthalat ve İhracat Uygulamaları, Eskişehir, Türkiye, 2008.
[5] https://ticaret.gov.tr/data/5b9b666013b8761cc09f9bad/Avantajlar.pdf (erişim tarihi 03.12.2018)
[6] ACAR, S., KARATAŞ, D.G., “Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölgeler”, Marmara İktisat Dergisi, 1, 21-35, 2017.
[7] https://ticaret.gov.tr/data/5b9b61fc13b8761cc09f9b92/genel_bilgi.pdf (erişim tarihi 03.12.2018)
[8] https://ticaret.gov.tr/data/5b8707aa13b8761450e18e06/Sb_Ticaret_Hacminin_Dagilimi.pdf (erişim tarihi 03.12.2018)
[9] https://ticaret.gov.tr/data/5b8707aa13b8761450e18e06/SB_istihdam.pdf (erişim tarihi 03.12.2018)
[10] BABITA, “Output and Input Efficiency of Special Economic Zones (SEZs) in India: A Case of Visakhapatnam Special Economic Zones (VSEZ)”, The Indian Economic Journal, 65, 107-118, 2018
[11] AZADEGAN, E., DAHMARDEH, N., “Comparison of the Efficiency of Free Zones of Iran with Window Data Envelopment Analysis”, Speciality Journal of Accounting and Economics, 3, 38-46, 2017.
[12] DANACI, T., KOÇTÜRK, O.M., “Türkiye Serbest Bölgelerinin Kümeleme Analizi İle Karşılaştırılması”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 351-370, 2017.
[13] DEMİRCİ, A., TARHAN, D.B., “Serbest Bölgelerin Dış Ticaretteki Önemi ve Türkiye’deki Serbest Bölgelerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle İncelenmesi”, Toros Üniversitesi İİBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 31-53, 2016.
[14] YERENKHAN, M., “Türkiye’de Serbest Bölge Uygulamaları ve Serbest Bölgelerin Performanslarının Veri Zarflama Analizi İle Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
[15] BAKAN, S., GÖKMEN, S., “Serbest Bölgeler ve Dış Ticaret İlişkisi: Gaziantep Serbest Bölgesi Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 34-51, 2014.
[16] USLUGİL, A., “Serbest Bölge Uygulamalarının Ekonomik Performans Üzerine Etkileri: Mersin Serbest Bölgesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
[17] YILMAZ, A., ÇAPRAZ, K., “Comparison of Free Zones in Turkey by Means of DEA”, Proceedings of the 11th International Conference of DEA, 77-84, Samsun, Turkey, 2013.
[18] KABAKOZ, S., “Türkiye’deki Serbest Bölgelerin Performans Açısından Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
[19] BOROZAN, D., KLEPO Z., “An Assessment of Croatia’s Free Zone Benefits With in the International Framework”, In I.B. BOJANIC, M. LULİC (Eds.), Contemporary Legal and Economic Issues III (pp. 330-352), Grafika Osijek, Crotia, 2010.
[20] KLUMPP M., “The Index Number Problem with DEA: Insights from European University Efficiency Data”, Education Sciences, 8, 79, 2018.
[21] ABBOTT, M., DOUCOULİAGOS, C., “The efficiency of Australian Universities: A Data Envelopment Analysis”, Economics of Education Review, 22, 89-97, 2003.
[22] ZHANG T., Jİ H., “Evaluation of Healthcare System Efficiency Based on DEA Algorithm”, Journal of Discrete Mathematical Sciences & Cryptography, 21, 937-946, 2018.
[23] LUASA N.S., DİNEEN D., ZİEBA M., “Technical and scale efficiency in publice and private Irish nursing homes – a bootstrap DEA approach”, Healthcare Management Science, 21, 326-347, 2018.
[24] HENRIQUES, I. C., SOBREIRO, V. A., KIMURA, H., MARIANO, E. B., “Efficiency in the Brazilian banking system using data envelopment analysis”, Future Business Journal, 4, 157-178, 2018.
[25] OUENNICHE, J., CARRALES, S., “Assessing efficiency profiles of UK commercial banks: a DEA analysis with regression-based feedback”, Annals of Operations Research, 266, 551-587, 2018.
[26] LIU, C. H., LIN, S. J., & LEWIS, C., “Evaluation of thermal power plant operational performance in Taiwan by data envelopment analysis”, Energy Policy, 38, 1049-1058, 2010.
[27] IFTIKHAR, Y., HE, W., WANG, Z., “Energy and CO2 emissions efficiency of major economies: A non-parametric analysis”, Journal of Cleaner Production, 139, 779-787, 2016.
[28] CHARNES, A., COOPER, W., RHODES, E., “Measuring The Efficiency of Decision Making Units”, European Journal of Operations Research, 2, 429-444, 1978.
[29] DENİZ, R.B., DERİCİ, S., KILIÇ, E., “Türkiye’de İnternet Bankacılığı ve Sosyal Medya Platformlarında İnternet Bankacılığı Hizmeti Sunan Yerli ve Yabancı Mevduat Bankalarının Veri Zarflama Analizi (VZA) İle Etkinlik Ölçümü”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 40, 15-42, 2018.
[30] MA, F., WANG, W., SUN, Q., LIU, F., LI, X., “Integrated Transport Efficiency and Its Spatial Convergence in China’s Provinces: A Super-SBM DEA Model Considering Undesirable Outputs”, Applied Sciences, 8, 1698, 2018.
[31] ÖZGÜL, A.Ü., “The Performance Evaluation of Turkey’s Export to Ireland Using Data Envelopment Analysis”, Master’s Thesis, Galatasaray University Institute of Science and Engineering, İstanbul, 2010.
[32] KAYALIDERE, K., KARGIN, S., “Çimento ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 196-219, 2004.
[33] BANKER, R.D., CHARNES, A., COOPER, W.W., “Some Models For Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis”, Management Science, 30, 1078-1092, 1984.
[34] OKURSOY, A., TEZSÜRÜCÜ, D., “Veri Zarflama Analizi ile Göreli Etkinliklerin Karşılaştırılması: Türkiye’deki İllerin Kültürel Göstergelerine İlişkin Bir Uyguluma”, Yönetim ve Ekonomi, 21, 1-18, 2014.
[35] DEMİRCİ, A., “OECD Üyesi Ülkelerin Ekonomik ve Sosyal Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2012.
[36] COOPER W.W., SEIFORD L.W., TONE K., Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models, Application, References and DEA-Solver Software, Kluwer Academic Publishers, USA, 2000.
[37] SOWLATI, T., “Use of nonparametric statistical tests in defining the number of periods to include in an intertemporal DEA analysis”, International Transactions in Operational Research, 14, 203-215, 2007.
[38] BANKER, R. D., COOPER, W. W., SEIFORD, L. M., THRALL, R. M., ZHU, J., “Returns to scale in different DEA models”, European Journal of Operational Research, 154, 345-362, 2004.
[39] MEILIN, W., Uncertain Data Envelopment Analysis, Springer-Verlag Berlin Heidelberg,, USA, 2015.
[40] GOLANY, B., ROLL, Y., “An Aplication Procedure For DEA”, International Journal of Management Science, 17, 237-250, 1989.
[41] RAMANATHAN, R., An Introduction to Data Envelopment Analysis – A Tool For Performance Measurement, Sage Publications, USA, 2003.
[42] BOUSSOFIANE, A., DYSON, R., RHODES, E., “Applied Data Envelopment Analysis”, European Journal of Operational Research, 2, 1-15, 1991.
[43] Kişisel İletişim Kaynağı: belyurtb@ekonomi.gov.tr T.C. Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü.
[44] AVKİRAN, N.K., “Stability and integrity tests in data envelopment analysis”, Socio-Economic Planning Sciences, 41, 224-234, 2007.
[45] HUGHES, A., YAISAWARNG, S., “Sensitivity and dimensionality tests of DEA efficiency scores”, European Journal of Operational Research, 154, 410-422, 2004.