MELEN NEHRİ SEDİMENTLERİNİN JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ (DÜZCE OVASI)

Melen havzası, Türkiye’nin en önemli su havzalarının başında gelmektedir. Bu çalışmada Melen Nehrinin, özellikle de orta kesimindeki sedimentlerin jeokimyasal özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Akarsuyun memba tarafındaki sedimentlerin ağır metal içerikleri, nispeten daha düşük iken, orta kısımlardaki sedimentlerde ise yüksek ağır metal miktarları bulunur. Sedimentlerdeki ağır metal içerikleri, birçok lokasyonda, Üst Kıtasal Kabuk değerlerinden oldukça yüksek değerlerdedir. Özellikle, yüksek ağır metal içerikleri nehrin orta kısımları ile nispeten mansaba yakın kesimlerinde görülür. İnceleme alanındaki sedimentlerin organik karbon içerikleri de oldukça yüksek değerlerdedir (% 3.3). Sedimentlerdeki ağır metal konsantrasyonlarıyla organik karbon içerikleri arasında orta-yüksek pozitif korelasyon gözlemlenmektedir. Özellikle, Melen Nehrinin orta kesimlerindeki bu ilişki, hem akarsuyun menderesli morfolojisinden hem de evsel ve/veya endüstriyel atıkların yeterince arıtılmadan, nehre deşarj edilmesinden kaynaklanıyor olmalıdır. Melen Nehri sedimentleri, incelenen lokasyonlarda Ni bakımından ciddi kirlilik tehlikesiyle karşı karşıyadır. Ayrıca Cr, Cu, Ni ve As birçok örnekleme alanında ağır metal kirliliği sınırında oldukları veya bazı kısımlarda sınır değerlerini aştıkları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Melen nehri, Düzce ovası, sediment kirliliği, ağır metal, organik karbon, sediment kalitesi

GEOCHEMICAL PROPERTIES OF MELEN RIVER SEDIMENTS (DUZCE PLAIN)

The Melen Basin is one of the most important water basins in Turkey. In this study, it is aimed to reveal the geochemistry of sediments that especially the middle part of Melen River. The heavy metal contents of sediments on the upstream side of the river are relatively low; in contrast, in the middle part of river sediments have high heavy metal contents. The heavy metal contents in the sediments are considerably higher than the Upper Continental Crust values at many points. In particular, the high heavy metal contents in the sediment samples are visible in the mid-section of the river and relatively close to the downstream section. The organic carbon content of sediments in the study area is also very high (3.3%). A medium to high positive correlation is observed between the heavy metal concentrations and the organic carbon content in sediments. In particularly, this relationship in the central parts of the Melen River sediments should be due to both from the meander morphology of the Melen River and from the discharge of domestic and / or industrial wastes without adequate treatment. It can be said that the Melen River sediments face serious pollution hazard in terms of Ni in the studied locations. In addition, in many sediment samples area, heavy metal pollution of Cr, Cu, Ni, and As are considered to be on border and/or some parts exceed to pollution limit values.

Keywords:

Melen river, Duzce plain, sediment pollution, heavy metal, organic carbon, sediment quality,

PDF

___

[1] ÇELEBİ, A., GÜR, N., “Effect of Efteni Lake wetland area on Melen River non-point pollution”, International Conference on Earth Science & Climate Change, J Earth Sciences and Climate Change, 3(3), 91, 2012.
[2] ÖZTÜRK, G., AKMAZ, U., YERLİ, S.E, BİLGİ, M., HEKİMOĞLU-AYDIN, B. KESKİN, Ş. “Düzce İl Çevre Durum Raporu”, Düzce Valiliği İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, 2011.
[3] SÜMER, B., İLERİ, R., ŞENGÖRÜR, B., ŞAMANDAR, A. “Büyük Melen ve kollarındaki su kalitesi”, Ekoloji ve Çevre dergisi, 10(39), 13-18, 2001.
[4] ERTÜRK, A., GÜREL, M., EKDAL, A., TAVSAN, Ç, UĞURLUOĞLU, A., ŞEKER, D. Z., TANIK, A., ÖZTÜRK, İ., “Water quality assessment and meta model development in Melen watershed Turkey”, Journal of Environmental Management, 91(7), 1526-1545, 2010.
[5] DOĞAN, E., ŞENGÖRÜR, B., KOKLU, R., “Modeling biological oxygen demand of the Melen River in Turkey using an artificial neural network technique”, Journal of Environmental management, 90(2), 1229-1235, 2009.
[6] UZUN, O., YILMAZ, O., “Düzce Asarsuyu Havzası peyzaj degerlendirmesi ve yönetim modelinin geliştirilmesi”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 15(1), 79-87, 2009.
[7] PEHLİVAN, R. “The effect of weathering in the Buyukmelen River basin on the geochemistry of suspended and bed sediments and the hyrogeochemical characteristics of river water, Duzce, Turkey”, Journal of Asian Earth Sciences, 39, 62-75, 2010.
[8] ÜNSAL, N., ÇELİK, M., “Hydrogeochemistry and water quality evaluation along the flow path in the unconfined aquifer of the Duzce plain, North western Turkey”, Acta geologica Sinica, 84(1), 213-222, 2010.
[9] ATEŞ, A., TOPRAK, B., YEŞİL, B., “Düzce ilinde yapı hasarlarının zemin büyütme özellikleri ve yapı rezonans uyumu ile ilgisinin araştırılması”, Journal of Advanced Technology Sciences, 2(3), 76-86, 2013.
[10] KESKİN, Ş., “Melen Nehri sedimentlerinin (Düzce Ovası ) tane boyu dağılımları, organik karbon ve toplam azot ilişkileri”. Uluslararası katılımlı 70. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildirileri, 736-737, 2017.
[11] MACDONALD, D. D, INGERSOLL, C. G., BERGER, T. A., “Development and evaluation of consensus-based sediment quality guidelines for freshwater ecosystems”, Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 39, 20-31, 2000.
[12] ZABETOGLOU, K., VOUTSA, D., SAMARA, C., “Toxicity and heavy metal contamination of surficial sediments from the Bay of Thessaloniki (Northwestern Aegean Sea) Greece”, Chemosphere 49, 17-26, 2002.
[13] LONG, E. R, INGERSOLL, C.G., MACDONALD, D. D., “Calculation and uses of mean sediment quality guideline quotients: a critical review”, Environmental Sciences and Technology, 40, 1726-1736, 2006.
[14] KESKİN, Ş., “Heavy metal contamination and ecological risk assessment in the sediments of Melen River, Duzce, Turkey”, Fresenius Environmental Bulletin 26(7), 4357-4366, 2017.