MUHAMMED ZEYNEL ÖZTÜRK, MEHMET FURKAN ŞENER, MEHMET ŞENER, EREN ŞAHİNER

TUZGÖLÜ FAY ZONU BOR SEGMENTİ’NİN KUVATERNER ATIM MİKTARI

Arap plakasının kuzeydoğuya doğru hareketi nedeniyle, Anadolu levhası Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ve Doğu Anadolu Fayı (EAF) gibi ana fay zonları boyunca batıya doğru kaymıştır. Bu ana fay kuşaklarındaki streslere bağlı olarak Orta Anadolu’da gelişen en önemli tektonik yapılardan birisi Tuzgölü Fay Zonu’dur. Tuzgölü Fay Zonu ~200 km uzunluğa sahip KB-GD uzanımlı, toplamda on bir segmentten oluşan, büyük çoğunluğu eğim atımlı normal fay, az bir kısmı ise sağ-yanal doğrultu atımlı fay zonudur. Fay zonunun farklı kesimlerinden yapılmış olan çalışmalar fay hattı boyunca, farklı yaşlarda ve özelliklerdeki birimler içerisinde eğim atım miktarının 20 ile 400 metre arasında değiştiğini göstermiştir. Bu çalışmada Niğde Masifi’nin batısında yer alan tufa ve traverten deposunu kesen Tuzgölü Fay Zonu’na ait Bor Segmenti’nin eğim atım miktarı incelenmiştir. Deponun güney kesimi Tuz Gölü Fay Zonu’nun Bor segmenti tarafından kesilmiş ve tavan bloğu örtü malzeme ile kaplanmıştır. Deponun yaşı termoluminesans (TL) tarihlendirme yöntemine göre ~0.8 Ma ~1.4 My (Erken Pleyistosen) olarak bulunmuştur. Depo içerisindeki atım miktarını belirleyebilmek için elektriksel özdirenç yöntemi (ERT) kullanılmıştır. Deponun yamacından alınan 330 m’lik ERT profiline göre düşey atım miktarı 100-110 m’dir. Elde edilen yaşlara ve ERT profil sonuçlarına göre Tuzgölü Fay Zonu, Bor Segmenti’nin Kuvaterner atım miktarı ~110 m olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tuz Gölü Fay Zonu, Bor segmenti, tufa deposu, atım miktarı, termolüminesans

QUATERNARY SLIP-RATES OF THE BOR SEGMENT OF TUZGÖLÜ FAULT ZONE

The Anatolian plate has shifted to west along the main fault zones such as the North Anatolian Fault (NAF) and the East Anatolian Fault (EAF) due to the movement of the Arabian plate to the northeast. Tuzgölü Fault Zone is one of the most important tectonic structures developed in Central Anatolia depending on the stresses in these main fault zones. The Tuzgölü Fault Zone is a NW-SE-trending fault zone with a length of ca. 200 km and consisting of a total of eleven segments. The majority of the Tuzgölü Fault Zone is a dip slip normal fault and a small part is a dextral strike-slip fault zone. Experiments made from different sections of the fault zone show that throughout the fault line, the amount of vertical slip-rate varied between 20 and 400 meters within different ages and lithology. In this study, the amount of vertical slip-rate of Bor Segment of Tuzgölü Fault Zone has been investigated. Bor segment cut tufa and travertine deposit which covered with debris and is located in the west part of the Niğde Massif. The southern section of the deposit is limited by the Bor Segment of the Tuzgölü Fault Zone. The age of the deposit was found between ~0.8 Ma and ~1.4 Ma (Early Pleistocene) according to the thermoluminescence (TL) dating method. Electrical Resistivity Method (ERT) was used to determine the amount of slip-rate in the deposit. The amount of slip-rate is around 100-110 m according to the 330 m ERT profile taken from the slope of the mass. According to the obtained ages and ERT profile results, the Quaternary slip-rate of Bor Segment of the Tuzgölü Fault Zone was determined as ~110 m.

Keywords:

Tuz Gölü Fault Zone , Bor segment, tufa deposit, Quaternary slip-rate, thermoluminesans,

PDF

___

[1]. BEEKMAN, P. H., “The Pliocene and Quaternary volcanism in the Hasan Dağ-Melendiz Dağ region”, MTA Bulletin, 66, 90-105, 1966.
[2]. UYGUN, A., “Tuzgölü havzasının jeolojisi, evaporit oluşumları ve hidrokarbon olanakları”, İç Anadolu’nun Jeolojisi Sempozyumu, Ankara, Türkiye, s. 66-71, 1981.
[3]. ŞAROĞLU, F., EMRE, Ö., BORAY, A., Türkiye’nin diri fayları ve depremsellikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri Dairesi Başkanlığı, Ankara, 394.+11 harita, 1987.
[4]. DERMAN, A.S, ROJAY, B., GÜNEY, H., YILDIZ, M., “Koçhisar-Aksaray fay zonun evrimi hakkında yeni veriler”, Ulukışla Basenlerinin Uygulamalı Çalışması (Workshop), Aksaray, Türkiye, s.1, 2000.
[5]. GÖRÜR, N., DERMAN, A.S., Tuz Gölü-Haymana havzasının stratigrafik ve tektonik analizi, TPAO Raporu 1514, Ankara, TÜRKİYE, (yayımlanmamış), 1978.
[6]. GÖRÜR, N., OKTAY, F.Y., SEYMEN, İ., ŞENGÖR, A.M.C., Paleotectonic evolution of the Tuzgölü basin complex, Central Anatolia: sedimentary record of a Neo-Tethyan closure. In: J.E. Dixon and A.H.F. Robertson (Editorss), The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geol. Soc. London Spec. Publ. 17, 455-466, 1984.
[7]. ÇEMEN, İ., GÖNCÜOĞLU, M.C., DİRİK, K., “Structural evolution of Tuzgölü basin in Central Anatolia, Turkey”, Journal of Geology, 107, 639-706, 1999.
[8]. ARIKAN, Y., “Tuzgölü havzasının jeolojisi ve petrol imkanları”, MTA Dergisi, 85, 17-38, 1975.
[9]. DELLALOĞLU, A., AKSU, R., Kulu-Şereflikoçhisar-Aksaray dolayının jeolojisi ve petrol olanakları. TPAO Rapor No. 2020 (Yayınlanmamış), 1984.
[10]. KÜRÇER, A., Tuz Gölü Fay Zonu’nun Neotektonik Özellikleri ve Paleosismolojisi, Orta Anadolu, Türkiye. Doktora Tezi, Tez no: 318203, Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, 318 sayfa, 2012.
[11]. YILDIRIM, C., “Relative tectonic activity assessment of the Tuz Gölü fault zone; Central Anatolia, Turkey”, Tectonophysics, 630, 183-192, 2014.
[12]. EKİNCİ, Y.L., KAYA, M.A., 2007. Three Dimensional Resistivity Imaging of Buried Tombs at the Parion Necropolis (NW Turkey). Journal of the Balkan Geophysical Society, 10 (2), 1-8.
[13]. EKİNCİ, Y.L., BALKAYA, Ç., ŞEREN, A., KAYA, M.A., LIGHTFOOT, C., “Geomagnetic and Geoelectrical Prospection for Buried Archaeological Remains on the Upper City of Amorium, a Byzantine city in Midwestern Turkey”, Journal of Geophysics and Engineering, 11 (1), 015012, 2014.
[14]. EKİNCİ, Y.L., MURAT, T., DEMİRCİ, A., ERGİNAL, A.E., “Shallow and Deep-Seated Regolith Slides on Deforested Slopes in Çanakkale, NW Turkey”, Geomorphology, 201, 70-79, 2013.
[15]. BEKLER, T., EKİNCİ, Y.L., DEMİRCİ, A., ERGİNAL, A.E., ERTEKİN, C., “Characterization of a Landslide Using Seismic Refraction, Electrical Resistivity and Hydrometer Methods, Adatepe-Çanakkale, NW Turkey”, Journal of Environmental and Engineering Geophysics, 16 (3), 115-126, 2011.
[16]. ERGİNAL A. E., EKİNCİ Y. L., DEMİRCİ A., ELMAS E. K., KAYA K., “First note on Holocene coquinite on Thrace (Black Sea) coast of Turkey”, Sedimentary Geology 267–268, 55–62, 2012..
[17]. ERGİNAL, A.E., EKİNCİ, Y.L., DEMİRCİ, A., AVCİOGLU, M., OZTURK, M.Z., TURKES, M., YİGİTBAS, E. “Deposition al characteristics of carbonate- cemented fossil eolian sand dunes, Bozcaada Island, Turkey”, Journal of Coastal Research 29 (1), 78–85, 2013.
[18]. ERGİNAL, A.E., KIYAK, N.G., SELİM, H.H., BOZCU, M., ÖZTÜRK, M.Z., EKİNCİ, Y.L., DEMİRCİ, A., ELMAS, E.K., ÖZTÜRK, T., ÇAKIR, Ç., KARABIYIKOĞLU, M., “Eolianite and Coquinite as Evidence of MIS 6 and 5, NW Black Sea Coast, Turkey”, Aeolian Research, 25, 1-9, 2017.
[19]. AVCIOĞLU, M., ERGİNAL, A.E., ÖZTÜRK, M.Z., DEMİRCİ, A., EKİNCİ, Y.L., TÜRKEŞ, M., KARABACAK, E., SUNGUR, A., ÖZCAN, H., EKİNCİ, R., ERGİNAL, G.,” Physico-Chemical Features and Subsurface Nature of Coastal Dunes on Bozcaada Island, NW Turkey”, International Journal of Environment and Geoinformatics, 2 (1), 1-15, 2015.
[20]. DEMİRCİ, A., EKİNCİ, Y.L., ERGİNAL, A.E., ÖZTÜRK, M.Z., “Fosil Plaj ve Kumulların Yüzeyaltı Yapılarının İncelenmesinde Elektrik Özdirenç Tekniği ve Paleo-Kıyı Ortamı Yorumuna Katkısı”, Türkiye Jeoloji Bülteni, 58 (1), 1-18, 2015.
[21]. ÖZTÜRK, M.Z., ERGİNAL, A.E., KIYAK, N.G., DEMİRCİ, A., EKİNCİ, Y.L., CÜREBAL, İ., AVCIOĞLU, M., ÖZTÜRK, T., “Records of Repeated Drought Stages During the Holocene, Lake İznik (Turkey) with Reference to Beachrock”, Quaternary International, 408, 16-24, 2016.
[22]. LOKE, M.H., Geoelectrical Imaging 2D&3D, Geotomo software, Rapid 2D Resistivity and IP inversion using the least-squares method. RES2DINV version 3.54, 2004.
[23]. AITKEN, M. J., MEJDAHL, V., Thermoluminescence dating. London: Academic press, 1985.
[24]. ATABEY, E., GÖNCÜOĞLU, M. C., TURHAN, N., MTA 1/100 000 Ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeoloji Haritalari Serisi, Kozan-J 19 paftasi, Ankara, 1990.
[25]. TEZEL, H., “Bir alüvyon konisinin geometrisinin jeoelektrik metodla tesbiti”, TJK Bülteni, 15, 109-124, 1972.
[26]. ATABEY, E., TARHAN, N., AKARSU, B., TAŞKIRAN, M.A., “Şereflikoçhisar, Panlı (Ankara) – Acıpınar (Niğde) yöresinin jeolojisi”, MTA Rapor no: 8155. 69 s, 1987.
[27]. KOÇYİĞİT, A. “Orta Anadolu’nun genel neotektonik özellikleri ve depremselliği”, TPJD (Türkiye Petrol Jeologları Derneği) Bülteni Özel Sayı, 5, 1-26, 2003.
[28]. TOPRAK, V. Tuzgölü Fay Kuşağı Hasandağ Kesiminin Özellikleri, Haymana-Tuzgölü-Ulukışla Basenleri Uygulamalı Çalışma 9-11 Ekim, 2000, Türkiye Petrol Jeologları Derneği Özel sayı:5, 71-84, 2000.
[29]. FERNÁNDEZ-BLANCO, D., BERTOTTI, G., ÇİNER, A., “Cenozoic tectonics of the Tuz Gölü Basin (Central Anatolian Plateau, Turkey)”, Turkish Journal of Earth Sciences, 22(5), 715-738, 2013.
[30]. AKTUĞ, B., PARMAKSIZ, E., KURT, M., LENK, O., KILIÇOĞLU, A., GÜRDAL, M. A., ÖZDEMİR, S., “Deformation of Central Anatolia: GPS implications”, Journal of Geodynamics, 67, 78-96, 2013.
[31]. KÜRÇER, A., GÖKTEN, Y. E., Neotectonic-period characteristics, seismicity, geometry and segmentation of the Tuz Gölü fault zone. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 149(149), 19-68, 2014.
[32]. ÖZSAYIN, E., ÇİNER, A., ROJAY, B., DİRİK, K., MELNİCK, D., FERNANDEZ-BLANCO, D., BERTOTTI, G., SCHILDGEN, T.F., GARCIN, Y., STRECKER, M.R., SUDO, M., “Plio-Quaternary extensional tectonics of the Central Anatolian Plateau: a case study from the Tuz Gölü Basin, Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences, 22(5), 691-714, 2013.