HAVA KALİTE İNDEKSİ İLE METEOROLOJİK PARAMETRELER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ÇOKLU REGRESYON YÖNTEMİ İLE BELİRLENMESİ

Nüfus artışı ve kentleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan hava kirliliği, yaşamı oldukça olumsuz etkilemektedir. Hava kirletici parametreler ile meteorolojik faktörler arasında yakın bir ilişki olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada; Sivas kent merkezindeki Hava Kalite İndeksi (HKİ) hesaplanmış ve hava kirliliği değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede, kent merkezinde bulunan üç adet hava kalitesi izleme istasyonuna ait hava kirletici parametreleri kullanılmıştır. Ayrıca çoklu regresyon yöntemi ile HKİ değerleri ve meteorolojik parametreler (sıcaklık, rüzgâr hızı ve bağıl nem) arasındaki ilişkiler belirlenmiştir. Tüm istasyonlara ait PM10 değerleri genel olarak Kasım-Mart ayları arasında Avrupa üye ülkeleri sınır değerinin üzerindedir. NO2, SO2 ve CO değerleri ise sınır değerlerinden daha düşüktür. EPA Hava Kalitesi İndeksi Sınıflandırması’na göre; Sivas kent merkezinde hava kirliliğinin HKİ açısından “İyi” ve “Orta” düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Çoklu regresyon analizi kapsamında sıcaklık, rüzgâr hızı ve nem bağımsız değişken ve HKİ bir bağımlı değişken olarak kabul edilmiştir. Analiz sonucunda; sıcaklık, rüzgâr hızı ve nem ile HKİ arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. I, II ve III no’lu istasyonlar için hesaplanmış olan R2 değerleri sırasıyla 0.15, 0.62 ve 0.48 olarak belirlenmiştir. Çoklu doğrusal regresyon analizi ile elde edilen sonuçlara göre, II no’lu istasyon (Başöğretmen) için R2 değeri 0.62 olarak belirlenmiş, bu istasyonda HKİ ile meteorolojik parametreler arasında orta düzeyde anlamlı (p˂0,05) bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hava Kalite İndexi, çoklu regresyon yöntemi, meteorolojik parametreler

PDF

___

[1] HOPKE, P.K., COHEN, D.D., BEGUM, B.A., BISWAS, S.K., NI, B. PANDIT, G.G., SANTOSO, M. CHUNG, Y.S., DAVY, P., MARKWITZ, A., “Urban Air Quality In The Asian Region”, Sci. Total Environ., 404, 103–112, 2008.
[2] NARASHID, R.H., MOHD, W.M.N.W., “Air Quality Monitoring Using Remote Sensing And GIS Technologies”, In Science and Social Research (CSSR), International Conference on (pp. 1186-1191). IEEE, December 2010.
[3] AZAD, A.K., KITADA, T., “Characteristics of the Air Pollution In the City of Dhaka, Bangladesh In Winter”, Atmospheric Environment, 32 (11), 1991-2005, 1998.
[4] WONG, C.M., VICHIT-VADAKAN, N., VAJANAPOOM, N., OSTRO, B., THACH, T. Q., CHAU, P. Y., PEIRIS, J.S., “Part 5. Public Health And Air Pollution In Asia (PAPA): A Combined Analysis of Four Studies of Air Pollution And Mortality”, Research Report (Health Effects Institute), 154, 377-418, 2010.
[5] CHATTOPADHYAY, S., GUPTA, S., SAHA, R.N., “Spatial and Temporal Variation of Urban Air Quality: A GIS Approach”, Journal of Environmental Protection, 1(03), 264, 2010.
[6] SLINI, T., KARATZAS, K., PAPADOPOULOS, A., “Regression Analysis And Urban Air Quality Forecasting: An Application for The City of Athens”, Global Nest, 4(2-3), 153-162, 2002.
[7] AKPINAR, S., ÖZTOP, H.F., AKPINAR, E.K., “Evaluation of Relationship Between Meteorological Parameters And Air Pollutant Concentrations During Winter Season in Elazığ, Turkey”, Environmental Monitoring And Assessment, 146(1-3), 211-224, 2008.
[8] LATINI, G., GRIFONI, R., PASSERINI, G., “Influence of Meteorological Parameters On Urban And Suburban Air Pollution”, Paper presented at the 10th International Conference on Modelling Monitoring and Management of Air Pollution, Segovia, Spain, July 2002.
[9] HAN, L., ZHOU, W., LI, W., MESHESHA, D. T., LI, L., ZHENG, M., “Meteorological and Urban Landscape Factors On Severe Air Pollution in Beijing”, Journal of the Air & Waste Management Association, 65(7), 782-787, 2015.
[10] JACOB, D.J., WINNER, D.A., “Effect of Climate Change On Air Quality”, Atmos. Environ., 43, 51–63, doi:10.1016/j.atmosenv.2008.09.051, 2009.
[11] TAI, A.P.K., MICKLEY, L.J., JACOB, D.J., “Correlations Between Fine Particulate Matter (PM2.5) And Meteorological Variables In The United States: Implications For The Sensitivity of PM2.5 To Climate Change”, Atmos. Environ., 44, 3976–3984, doi:10.1016/j.atmosenv.2010.06.060, 2010.
[12] İÇAĞA, Y., SABAH, E., “Statistical Analysis of Air Pollutants And Meteorological Parameters in Afyon, Turkey”, Environmental Modeling & Assessment, 14(2), 259-266, 2009.
[13] LANZAFAME, R., MONFORTE, P., PATANÈ, G., STRANO, S., Trend Analysis of Air Quality Index in Catania from 2010 to 2014. Energy Procedia, 82, 708-715, 2015.
[14] PORTER, W.C., HEALD, C.L., COOLEY, D., RUSSELL, B., “Investigating The Observed Sensitivities of Air-Quality Extremes To Meteorological Drivers Via Quantile Regression”, Atmospheric Chemistry and Physics, 15(18), 10349-10366, 2015.
[15] KYRKILIS, G., CHALOULAKOU, A., KASSOMENOS, P.A., “Development of An Aggregate Air Quality Index for An Urban Mediterranean Agglomeration: Relation To Potential Health Effects”, Environment International, 33, 670-676, 2007.
[16] GANESH, S.S., MODALI, S.H., PALREDDY, S.R., ARULMOZHIVARMAN, P., “Forecasting Air Quality Index Using Regression Models: A Case Study On Delhi And Houston”. In Trends In Electronics and Informatics (ICEI), International Conference on (pp. 248-254). IEEE. 2017.
[17] KARTAL, S., ÖZER, U., “Determination And Parameterization of Some Air Pollutant As A Function of Meteorological Parameters In Kayseri, Turkey”, Journal of the Air & Waste Management, 48, 853–858, 1998.
[18] ÇUHADAROGLU, B., DEMİRCİ, E., “Influence of Some Meteorological Factors On Air Pollution In Trabzon City”, Energy Buildings, 25, 179–184, 1997.
[19] [CHALOULAKOU, A., GRIVAS, G., SPYRELLIS, N., “Neural Network And Multiple Regression Models for PM10 Prediction In Athens: A Comparative Assessment”, Journal of the Air & Waste Management Association 53, 1183–1190, 2003.
[20] JAMAL, A., NODEHI, R.N., “Predicting Air Quality Index Based On Meteorological Data: A Comparison of Regression Analysis, Artificial Neural Networ ks And Decision Tree”, Journal of Air Pollution And Health, 2(1), 2017.
[21] ÇEVRE DURUM RAPORU (ÇDR)., “Sivas ili Çevre Durum Raporu”, T.C. Sivas Valiliği yayını, Sivas. 2016.
[22] MONTEIRO, A., VIEIRA, M., GAMA, C., MIRANDA, A.I., “Towards An Improved Air Quality Index”, Air Quality, Atmosphere & Health. 10(4), 447-55, 2017.
[23] FENG, Q., WU, S., DU, Y., XUE, H., XIAO, F., BAN, X., ET AL., “Improving Neural Network Prediction Accuracy for PM10 Individual Air Quality Index Pollution Levels”, Environmental Engineering Science, 30(12), 725-732, 2013.
[24] ANONİM., Web sitesi. https://www.epa.gov/technical-air-pollution-resources.2013. Erişim tarihi: 05.07.2018.
[25] FANG, C., LIU, H., LI, G., SUN, D., MIAO, Z., “Estimating The Impact of Urbanization On Air Quality In China Using Spatial Regression Models”, Sustainability, 7(11), 15570-15592, 2015.
[26] ANONİM., Web sitesi. http://www.havaizleme.gov.tr/hava.html. Erişim tarihi 18.03.2019.
[27] ANONİM., 2008, Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği, 06.06.2008 Tarih ve 26898 Sayılı Resmi Gazete.
[28] TAŞ, F., “Hava Kirliliği ve Kastamonu Şehir Merkezi İçin Değerlendirme.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi”, Gazi Üniversitesi: Ankara, 2006.
[29] MENTEŞE, S., “Zonguldak’ta Hava Kirliliği (PM10&SO2 ) ve Solunum Yolu Hastalıkları İlişkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi: Balıkesir, 2011.
[30] TAŞDEMİR, Y., ERBAŞLAR, T., “Bursa Atmosferinde Ölçülen Klasik Hava Kirleticilerin Birbirleri İle Olan İlişkileri”, Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 12(2), 2007.
[31] DMİGM, “Sivas İli Meteorolojik Verileri”, T.C. Çevre Ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Elektronik Bilgi İşlem Müdürlüğü, Dijital Data, Ankara, 2018.
[32] BEYAZIT, N., BALİ, U., “Sivas’ta Hava Kirliliği Ve Meteorolojik Parametrelerle İlişkisinin Araştırılması”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü, I. Uludağ Çevre Mühendisliği Sempozyumu, Bursa, 551-559, 1996.
[33] DEMİRCİ, E., CUHADAROĞLU, B., “Statistical Analysis Of Wind Circulation And Air Pollution In Trabzon”, Energy and Buildings, 31, 49-53, 2001.
[34] ÇİÇEK, İ., TÜRKOĞLU, N., GÜRGEN, G., “Ankara’da Hava Kirliliğinin İstatistiksel Analizi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 1-18, 2004.
[35] AKPINAR, E.K., AKPINAR, S., ÖZTOP, H.F., “Statistical Analysis of Meteorological Factors And Air Pollution at Winter Months in Elazığ, Turkey”, Journal of Urban and Environmental Engineering, 3(1), 7-16, 2009.
[36] YILMAZ, A., “İklim Parametrelerinin Hava Kirliliği Parametreleri Üzerine Etkisi: Bolu İli Örneği”, Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(2), 413-436, 2017.
[37] TURALIOĞLU, F.S., NUHOĞLU, A., BAYRAKTAR, H., “Impacts of Some Meteorological Parameters on SO2 and TSP Concentrations in Erzurum, Turkey”, Chemosphere, 59, 1633-1642, 2005.