BASINÇLI AKİFER PARAMETRELERİNİN ŞEN EĞİM EŞLEŞTİRME YÖNTEMİ İLE BELİRLENMESİ VE RİSK ANALİZİ

Yeraltı jeolojik tabakaları genelde rastgele yapıda olduğundan, akiferlerin potansiyelinin belirlenmesinde kullanılan parametreler konum ve zamanla değişir. Tektür (homojen) ve tekyönlü (izotrop) kabul edilen ortamlarda, bu parametreler varsayımlara bağlı basit matematik modeller yardımıyla ortalama olarak tek bir değere sahiptir. Buna karşın akifer ortamının çok tür (heterojen) ve çok yönlü (anizotropik) olması durumunda, analizler sonucu konum ve zamanla farklı değerlere sahip akifer parametreleri elde edilir. Bu çalışmada Şen eğim eşleştirme yöntemi ile bulunan akifer parametrelerinin farklı değerlerinin aşılma olasılıkları belirlenerek, çeşitli risk seviyelerine göre akifer potansiyeli değerlendirilmiştir. Çalışma alanı için klasik yöntemler kullanılarak bulunan akifer parametreleri ile, bu çalışmaya ait sonuçlar karşılaştırıldığında, klasik analitik ve sayısal yaklaşımlar yerine belli aşılma olasılıkları üzerinden kurulan model grafiklerinin profesyonel ve tecrübeye dayalı değerlendirilmesinin sonuçlarının daha anlamlı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

basınçlı akifer, iletkenlik katsayısı, depolama katsayısı, Şen eğim eşleştirme yöntemi, risk analizi

DETERMINATION OF CONFINED AQUIFER PARAMETERS USING ŞEN SLOPE MATCHING METHOD AND RISK ANALYSIS

The parameters which are used in the determination of the aquifer potential vary according to the location and time because of the random nature of the underground geological layers. In the settings which are assumed as homogeneous and isotropic, these parameters can be determined on average as a single value, using simple mathematical models, which are based on the assumptions. On the other hand, if the aquifer is heterogeneous and anisotropic, as a result of the analysis, aquifer parameters with different values at each special location and time are obtained. In this study, the exceedance probabilites of the different parameter values, which were found by the Şen curve matching method, were determined and the aquifer potential was evaluated according to various risk levels. The professional and based-on-experience evaluation of the model graphs that were set on the specific exceedance probabilities instead of the classical analytical and numerical approaches is seen more meaningful once the aquifer parameters that were found using the classical methods for the field of study is compared to the results that belong to this study.

Keywords:

Confined aquifer, transmissivity coefficient, storage coefficient, Şen slope matching method, risk analysis,

PDF

___

[1] ŞEN, Z., “Determination of aquifer parameters by the slope matching method.” Ground Water, 24(2): 217–223, 1986.[2] DARCY, H., “Les Fontaines Publiques de La Ville de Dijon” Victor Dalmont, Paris, France, 1856.[3] DUDGEON, C. R., “Flow of water through coarse granular materials” Water Res. Lab., Univ. of New South Wales, Report No. 76: 109, 1964.[4] LAUSHEY, L. M., ve POPAT, Y., “Darcy’s law during unsteady flow.” International Association Science Hydraulics, General Assembly of Bern, Ground Water, 284-299, 1980.[5] KUTİLEK, M., “Non-Darcian flow of water in soils (Laminar Region).” 1st IASH Symp. Fundamentals, Israel (Publ. by Elsevier, 1972, 327-340, 1969.[6] SLEPİCKA, F., “The laws of filtration and limits of their validity” International. Association Hydraulic Research Proceedings 9th Convention, 383-394, 1961.[7] SWARTZENDRUBER, D., “The applicability of Darcy’s law.” Soil Sci.Soc.Am.Proc., 32, 1969.[8] WİLKİNSON J. K., “The flow of water through rock fill and its application to the design of dams.” Proceedings 2nd Australia.-New.Zealand Conference on SMEE, 141, 1956.[9] BASAK, P., “Analytical solutions for tworegime well flow problems.” Journal of Hydrology, 38: 147-159, 1978.[10] THEİS, C. V., “The relation between lowering of the piozemetric surface and the rate and duration of discharge of a well using ground water storage”, Trans. Am. Geophys. Uni, 16.th Annual Meeting, pt.2:519-524, 1935.[11] COOPER, H. H., ve JACOP, C. E., “A generalized graphical method for evaluating formation constants and summarizing well field history.” Trans.Am.Geophys. Union, 27(4):526-534, 1946.[12] ŞEN, Z., “Straightline method generalization for aquifer parameter estimations.”, J Irrig Drain Eng 138(12):1082–1087. doi:10.1061/ (ASCE)IR.1943-4774.0000521, (2012).[13] ŞEN, Z., “Dimensionless straight line fitting method for hydrogeological parameter determination.” Arabian J. Geosci. DOI 10.1007/s12517-012-0783-3, 2012.[14] ŞEN, Z., “Groundwater Risk Management Assessment in Arid Regions.” Water Resources Management, 26(15), 4509–4524. https://doi.org/10.1007/s11269-012-0159-1, 2012.[15] SEN, Z., AS-SEFRY, S., ve AL-HARİTHY, S., “Strategic management of groundwater resources in the Arabian Peninsula: Wadi Na'man case.” Arabian Journal of Geosciences, 10(3), 2017.[16] ŞEN, Z., ve AL-BARADİ, A., “Sample functions as indicators of aquifer heterogeneities.” Nordic Hydrology, 22.1: 37-48, 1991.[17] ŞEN, Z., “Hydrogeophysical concepts in aquifer test analysis.” Hydrology Research, 25(3), 183-192, 1994.[18] AHMAD, N., “Evaluation of groundwater resources in the upper middle part of Chaj Doab area.” Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1998.[19] GAZİOĞLU, A., “Dengesiz Akım Durumunda Serbest Yüzlü Akiferlere Ait Karakteristiklerin Belirlenmesi için Yeni Bir Model ve Uygulaması.” Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 1999.[20] ŞİŞMAN, E., “Basınçlı akifer parametrelerinin bulunması için alternatif yöntem uygulaması ve farklı modellerle karşılaştırılması” Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2016.[21] ŞEN, Z., AL-WAGDANİ, E., AL-GURASHİ, B., “Slope Matching Aquifer Test Program.”, 2015.