GASTRONOMİ, KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM ENTEGRASYONU: KAPADOKYA BÖLGESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Kapadokya'nın zengin tarihi ve kültürel mirası, yemeklerinde ve mutfak kültüründe kendini göstermektedir. Kapadokya Bölgesi’nin turizm açısından destinasyonlar arasında önemli bir konumda yer almasından dolayı mutfak kültürünün turizm ile entegrasyonu oldukça önemlidir. Bu yüzden araştırmanın amacı, Kapadokya'nın gastronomik unsurlarını öne çıkararak, bölgenin gastronomik mirasının tanıtımında, korunmasında ve turizmde kullanılmasında öneriler sunmaktadır. Makalede Kapadokya'nın kültürel miras kapsamında değerlendirilen gastronomik unsurları (geleneksel yemekleri, yöresel ürünleri, gastronomik etkinlikler) derlenmiştir. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yapılmış olup, Kapadokya mutfağı ile ilgili dergiler, kitaplar, makaleler, web siteleri incelenerek, elde edilen veriler istatistik programına aktarılarak kodlama ve temalama ile içerik analizi uygulanmıştır. Yapılan kodlama ve temalama işlemlerinden sonra frekans analizi ve bulguların görselleştirilmesi amacıyla kod-alt-kod modeli ve kelime bulutu analizleri yapılmıştır. Kapadokya Bölgesi’ne ait dokümanlarda en çok vurgulanan gastronomik unsurlar; Ağpakla (Çömlekte Kuru Fasulye), Dolaz, Testi Kebabı, Pekmezli Ayva Dolması, Nevşehir Tava, Gendirme, Düğü (Pıtpıt) Çorbası, Şaraplar, Aside, Bulamaç, Dıvıl, Bitirgen Kayısı Yahnisi, Köftür, Dolma Mantı ve Kabak Tatlısı olduğu tespit edilmiştir. Kapadokya mutfağı ile ilgili elde edilen verilerin analizi sonucunda gastronomik unsurların bilinirliğinin arttırılması ve turizmde kullanılması amacıyla öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gastronomi, Kültürel Miras, Turizm, Kapadokya Bölgesi

PDF

___

Ak, S. (2022). Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında yerel mutfağın önemi: Mustafapaşa örneği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Alonso, A. D. (2013). Tannat: the positioning of a wine grape as symbol and ‘referent’of a nation's gastronomic heritage. Journal of Heritage Tourism, 8(2-3), 105-119.
Alonso, A.D. & Krajsic, V. (2013). Food heritage down under: Olive growers as mediterranean ‘food ambassadors’. J. Herit. Tour. 8, 158–171.
Anadoluda Yaşam, (2023). https://www.anadoludayasam.com/nevsehir-yemekleri/ adresinden 25 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
Aslan, Z. Güneren, E. & Çoban, G. (2014). Destinasyon Markalaşma Sürecinde Yöresel Mutfağın Rolü: Nevşehir Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2 (4), 3-13.
Avieli, N. (2013). What is ‘local food?’ Dynamic culinary heritage in theWorld Heritage Site of Hoi An, Vietnam. J. Herit. Tour. 8, 120–132.
Aydın, Ş., Eren, D., & Sözbilen, G. (2018). Gastronomik miras içerisinde yer alan yöresel yemeklerin restaurant menülerinde kullanılması: Göreme örneği (Sözlü Sunum). International Gastronomy Tourism Studies Congress, ss. 121-133, Kocaeli.
Barska, A. & Wojciechowska-Solis, J. (2018). Traditional and regional food as seen by consumers–research results: The case of Poland. Br. Food, J. 120, 1994–2004.
Bessière, J. (1998). Local development and heritage: Traditional food and cuisine as tourist attractions in rural areas. Sociol. Rural. 38, 21–34.
Bessière, J. & Tibere, L. (2013). Traditional food and tourism: French tourist experience and food heritage in rural spaces. J. Sci. Food Agric. 93, 3420–3425.
Buyruk, M. Y. (2022). Turistlerin yerel yiyecek-içecek tercihleri ve memnuniyet durumlarının araştırılması: Kapadokya örneği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Nevşehir.
Creswell, J. D. (2017). Mindfulness interventions. Annual review of psychology, 68, 491-516.
Çapar, G., & Yenipınar, U. (2016). Somut olmayan kültürel miras kaynağı olarak yöresel yiyeceklerin turizm endüstrisinde kullanılması. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 100-115.
Çokal, Z., & Dalkılıç Yılmaz, F. (2019). Turist rehberlerinin yerel yemek kültürü bilgisinin tespit edilmesi: Nevşehir örneği. Ş. Aydın., Ö. Çoban., Y. Karakuş ve N. Çalışkan (Ed.), IV. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı içinde (ss. 383-391). Nevşehir.
Daries, N., Cristobal-Fransi, E., Ferrer-Rosell, B. & Marine-Roig, E. (2018). Behaviour of culinary tourists: A segmentation study of diners at top-level restaurants. Intang. Cap. 14, 332–355.
Daries, N., Marine-Roig, E., Ferrer-Rosell, B. & Cristobal-Fransi, E. (2021). Do high-quality restaurants act as pull factors to a tourist destination? Tour. Anal. 26, 195–210.
Demirel, H. & Yönet, F. (2017). Nevşehir mutfak kültürü ve değişimi üzerine bir alan araştırması. I. Uluslararası İpekyolu Akademik Çalışmalar Sempozyumu içinde (ss. 193-201), Nevşehir.
Flyista, (2021). https://flyista.com/blog/kapadokya-yemekleri-yoresel-lezzetler adresinden 25 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
Gastrocappadocia, (2023). https://gastrocappadocia.com/ adresinden 25 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
Güldemir, O., & Işık, N. (2011). Nevşehir mutfak kültürü ve yemekleri. 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, 6(1), 16-19.
Hernández-Rojas, R.D. & Huete Alcocer, N. (2021). The role of traditional restaurants in tourist destination loyalty. PLoS ONE, 16, e0253088.
Kalenjuk Pivarski, B., Grubor, B., Banjac, M., Ðerˇcan, B., Tešanovi´c, D., Šmugovi´c, S., Radivojevi´c, G., Ivanovi´c, V., Vujasinovi´c, V. & Stoši´c, T. (2023). The Sustainability of Gastronomic Heritage and Its Significance for Regional Tourism Development. Heritage. 6, 3402–3417.
Kalenjuk Pivarski, B., Šmugovi´c, S., Teki´c, D., Ivanovi´c, V., Novakovi´c, A., Tešanovi´c, D.; Banjac, M., Ðerˇcan, B., Peuli´c, T., Mutavdži´c, B. & et al. (2022). Characteristics of Traditional Food Products as a Segment of Sustainable Consumption in Vojvodina’s Hospitality Industry. Sustainability, 14, 13553. Kapadokya Turları, (2023). https://kapadokyaturlari.com.tr/yeme-icme/kapadokya-yemekleri adresinden 25 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
Kapadokyadayım, (2023). https://voyelo.com/tr/kapadokyaya-yemekleri/ adresinden 25 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
Kara, Ç. (2015). Türkiye'nin Kültürel Mirası-II. Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Kaşlı, M., Cankül, D., Köz, E. N., & Ekici, A. (2015). Gastronomik miras ve sürdürülebilirlik: Eskişehir örneği. Eko-Gastronomi Dergisi, 1(2), 27-46.
Kovács, B.; Carroll, G.R.; Lehman, D.W. (2014). Authenticity and consumer value ratings: Empirical tests from the restaurant domain. Organ. Sci. 25, 458–478.
Lin, M.-P.; Marine-Roig, E.; Llonch-Molina, N. (2021). Gastronomy as a Sign of the Identity and Cultural Heritage of Tourist Destinations: A Bibliometric Analysis 2001–2020. Sustainability, 13, 12531.
Long, L. M. (2004). Culinary Tourism. Lexington: University Press of Kentucky.
Özer, E. D., & Esen, M. K. (2019). Coğrafi İşaret Alma Sürecinde, Avanos-Nevşehir Testi Kebabına ait Standart Reçetenin Oluşturulması. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 805-817.
Park, E.; Muangasame, K.; Kim, S. (2021). ‘We and our stories’: Constructing food experiences in a UNESCO gastronomy city. Tour. Geogr.
Pérez-Priego, M.A.; García, G.M.; de los Baños, M.; Gomez-Casero, G.; Caridad y López del Río, L. (2019). Segmentation based on the gastronomic motivations of tourists: The case of the Costa Del Sol (Spain). Sustainability, 11, 409.
Quan, S. and Wang, N. (2004). Towards a structural model of the tourist experience: an illustration from food experience in tourism. Tourism Management, 25 (3), 297 – 305.
Romagnoli, M. (2019). Gastronomic heritage elements at UNESCO: Problems, reflections on and interpretations of a new heritage category. J. Intang. Herit. 14, 158–171.
Saatcı, G. (2016). Kültürel miras olarak gastronomi. Yılmaz H. (Editör). Bir İletişim Biçimi Olarak Gastronomi. Ankara: Detay Yayıncılık, 1-18.
Şahin Perçin, N., Keskin, E., Örgün, E., & Erol, G. (2019). Gastronomik bir değer olarak Nevşehir mutfağı. Ş. Aydın., Ö. Çoban., Y. Karakuş ve N. Çalışkan (Ed.), IV. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi içinde (ss. 544-558). Nevşehir.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı, (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, http://www.karabukkultur.gov.tr/TR-195763/somutolmayan-kulturel-miras-nedir.html adresinden 20 Nisan 2023 tarihinde erişildi.
Timothy, D.J. (2011). Cultural Heritage and Tourism: An Introduction; Channel View Publications: Bristol, UK, Volume 4.
UNESCO, (2003). http://unesco.org.tr/dokumanlar/somut_olmayan_km/sokum_bb.pdf adresinden 20 Nisan 2023 tarihinde erişildi.
Van Westering, J. (1999). Heritage and gastronomy: The pursuits of the ‘new tourist’. International Journal of Heritage Studies, 5(2), 75-81.
Vanhonacker, F.; Verbeke,W.; Guerrero, L.; Claret, A.; Contel, M.; Scalvedi, L.; Zakowska-Biemans, S.; Gutkowska, K.; Sulmont-Rossé, C.; Raude, J.; et al. (2010). How European consumers define the concept of traditional food: Evidence from a survey in six countries. Agribusiness, 26, 453–476.
Yetiş, Ş. A. (2015). Kapadokya yemek kültürü ve Mustafapaşa Beldesi (Sinasos) örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 3(2), 12-19.
Yorgancı, B. (2018). Gastronomi turizmi ve Kapadokya’nın gastronomik unsurları hakkındaki turist algılarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Yorgancı, B. ve Buyruk, L. (2019). Kapadokya’nın gastronomik unsurları hakkındaki turist algılarının araştırılması, 4. Uluslararası Gastronomi Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Nevşehir, ss.227-234.
Yüncü, H.R. (2010). Şarap turizmi bölgelerinin rekabet edebilirliğine yönelik bir model önerisi: Kapadokya örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.