İMÂM MÂTÜRÎDÎ'DE PEYGAMBERLERİN İSMETİ

Peygamberlik kurumu, insanlık için tarih boyunca yadsınamaz bir gerçekliğe sahip olmuştur. İnsanlara doğru yolu gösterme amacıyla gönderilen peygamberler, gönderilişi itibariyle ilâhî bir kaynağa sahipken içerisinde bulunduğu mekân ve muhatap olduğu kitle açısından da beşerî özelliklere bürünmüşlerdir. Peygamberlerde bulunan bu çift yönlü özellik, davranışlarını ve tavırlarını belirleme noktasında onları zaman zaman belirsizliğe itmiştir. Bunun sonucunda ise peygamberlerin günah işleyip işlemedikleri konusu gündeme gelmiştir. Bu soruya her düşünür peygamberlik algılarının farklı olması sebebiyle farklı cevaplar vermişlerdir. İslâm âlimlerinden olan Muhammed Mâtürîdî (ö. 333/944) de gerek Te’vîlâtü’l-Kur’ân isimli tefsirinde gerekse de Kitâbu’t-Tevhîd isimli kelam eserinde bu soruya yer yer cevaplar vermiştir. Biz bu makalemizde Muhammed Mâtürîdî’nin peygamberlerin ismetinin mahiyetine, özelliklerine, hikmetine ve başta Hz. Muhammed olmak üzere diğer peygamberlerin mâsumiyetine dair görüşlerine temas edeceğiz. Mâtürîdî’nin görüşleri işlenirken deskriptif (tasvirci) yöntem takip edilecektir. Bu sayede Mâtürîdî’nin peygamberlerin ismetine bakışı objektif bir şekilde ortaya konulacaktır. Böylece Mâtürîdî’nin peygamberlik tasavvurunun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

İsmet, Mâsumiyet, Mâtürîdî, Hz. Muhammed, Hz. Âdem

THE SINLESSNESS OF THE PROPHETS IN IMAM MÂTÜRÎDÎ

The institution of prophetis has had an undeniable reality for humanity throughout history. While the prophets sent to show people the right path have a divine source as they were sent, they also assumed human characteristics in terms of the place they were in and the mass they were dealing with. This two-sided feature found in prophets has made them uncertain from time to time in determining their behavior and attitude. As a result of this, the issue of whether the prophetis committed sins or not came to the agenda. Each thinker gave different answers to this question due to their different perceptions of prophecy. Muhammed Mâtürîdî, one of the Islamic scholars, gave some answers to this question both in his commentary named Ta'vîlâtü'l-Quran and in his theology named Kitâbu't-Tawhid. In this article, we talk about the nature, characteristics, wisdom of the prophets of Muhammad Mâtürîdî and especially the Prophet. We will touch upon the views of other prophets, including Muhammad, on the innocence. Thus, we will try to obtain clues about Mâtürîdî's vision of prophethood.

Keywords:

İsmet, İnnocence, Mâtürîdî, Hz. Mohammed, Hz. Adam,

PDF

___

Ak, A. (2015). İmam Mâturîdî ve Nesefî Şârihlerine Göre Peygamberlere İman. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, ?(26), 71-89.

Arslan, H. (2017). İslam Düşünce Geleneğinde Şia-Mutezile Etkileşimi (Şerif el-Murtazâ Örneği). Endülüs Yayınları.

Bağdâdî, A. (1981). Kitâbü Usûli’d-Dîn. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.

Bulut, M. (2001). İsmet, DİA, 23, 134-136. İstanbul: TDV Yayınları.

Cerrahoğlu, İ. (1996). Garânîk, DİA, 13, 361-366. İstanbul: TDV Yayınları.

Cürcânî, A. (1997). Tarifat Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü. A. Erkan (Çev.), Bahar Yayınları.

Çıtır, A. (2010). Kur’an’da Peygamberlere İsnat Edilen Olayların Masumiyet Açısından Değerlendirilmesi (Tez No. 254089) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.

Demireşik, Ö. F. (2003). İtâb Âyetleri Işığında Hz. Peygamberin Dindeki Yeri ve İsmeti (Tez No. 124872) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.

Günaydın, F. (2013). Mâtürîdî’nin Kelâm Sisteminde Peygamberlerin İsmeti (Tez No. 345110) [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.

Hanîfe, N. (2014). İmâm-ı A‘zam’ın Beş Eseri. M. Öz (Çev.), İFAV Yayınları.

Hayyât, H. (1193). Kitâbü’l-İntisâr. Mektebetü’t-Dari’l Arabi.

Hemedânî, A. (2013). Şerhu 'l-Usüli 'l-Hamse Mu’tezile’nin Beş İlkesi. İ. Çelebi (Çev.), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.

İsfahânî, R. (2012). Müfredât Kur’an Kavramları Sözlüğü. A. Güneş ve M. Yolcu (Çev.), Çıra Yayınları.

Keşşî, A. (1930). İhtiyaru Marifeti’r-Ricâl. İntişarât-i Danişgâh.

Koç, M. (Ed.). (2014). Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi (1. Baskı). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.

Komisyon, (2018). Kur’ân Yolu Meâli, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

Kutlu, S. (2009). Mâturîdî Akılcılığı ve Günümüz Sorunlarını Çözmeye Katkısı. e-makâlât Mezhep Araştırmaları, 2(1), 7-41.

Mâce, A. (1992). es-Sünen. Çağrı Yayınları.

Manzûr, F. (thsz.). Lisânü’l-ʿArab. Dâru’s-Sadr.

Mâtürîdî, M. (2005-2010). Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Mizan Yayınevi.

Mâtürîdî, M. (2018). Kitâbü’t-Tevhîd Açıklamalı Tercüme. B. Topaloğlu (Çev.), İsam Yayınları.

Mâtürîdî, M. (2019). Te’vîlâtü’l-Kur’ân Tercümesi. B. Topaloğlu vd. (Çev.), Ensar Neşriyat.

Mâtürîdî, M. (2019). Kitâbü’t-Tevhîd. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Pezdevî, Y. (2017). Ehl-i Sünnet Akâidi. Ş. Gölcük (Çev.), Kayıhan Yayınları.

Râzî, F. (1905). Muhassalü Efkâri’l-Mütekaddimı̂n ve’l-Müteahhirı̂n. Mektebetü’l-külliyyâti’l-Ezheriyye.

Sâbûnî, N. (2018). Mâtürîdiyye Akaidi. B. Topaloğlu (Çev.), İFAV Yayınları.

Sinanoğlu, M. (2000). Kelâmcıların İsmet Anlayışının Kur'an Açısından Değerlendirilmesi. Dinî Araştırmalar Dergisi, 3(8), 163-188.

Şahin, N. (2006). Peygamberlik ve İsmet Sıfatı (Tez No. 189383) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.

Tuğ, S. (Ed.). (2009). İmâm Mâtürîdî’nin Temel İslâm Bilimlerindeki Yeri (1. Baskı). M.Ü. İlahiyât Fakültesi Vakfı Yayınları.

Yıldırım, Z. (2003). Kur’ân’da Peygamberlerin İsmeti. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(19,) 88-118.