Asi (Orontes) Nehri Deltasındaki (Hatay/Türkiye) Doğal Çevre Sorunlarına Coğrafi Bir Yaklaşım/A Geographıcal Approach At Natural Envıronment Problems In The Ası (Orontes) Rıver Delta (Hatay/Turkey)

Öz Özet Bu çalışmada Akdeniz Havzasının en önemli deltalarından biri olan Asi (Orontes) Nehri deltasındaki doğal çevre sorunları coğrafi bir yaklaşımla açıklanmıştır. Delta alanını etkileyen jeoloji, jeomorfoloji, tektonizma, iklim, akarsular ve insan faktörü gibi etmen ve süreçler ortaya konmuştur. Bu faktörlere bağlı olarak gelişen toprak erozyonu, depremsellik, taşkın ve çekikler, kıyı kumulları, denizel etkenler, yerleşme sorunları ve çevre kirliliği gibi doğal çevre problemleri ele alınmıştır. Sonuçta delta alanında bu problemlerle ilişkili olan bazı çevre sorunlarının yaşandığı belirlenmiştir. Bu yüzden derhal planlı, doğru ve kalıcı önlemler alınmazsa deltanın gelişimi ve geleceğinde bu sorunların dönüşü olmayan ciddi zararlara yol açacağı vurgulanmıştır. Söz konusu deltaik ekosistemin devamı için bütün bunlar şarttır. Anahtar Kelimeler: Delta, Doğal Çevre Sorunları, Asi (Orontes) Nehri deltası, Doğu Akdeniz Havzası. A GEOGRAPHICAL APPROACH AT NATURAL ENVIRONMENT PROBLEMS IN THE ASI (ORONTES) RIVER DELTA (HATAY/TURKEY) Abstract In this study, natural environment problems explained with a geographical approach in the Asi (Orontes) River Delta which is one of the most important deltas of Mediterranean Basin. Factors and processes which effecting delta areas such as geology, geomorphology, tectonism, climate, rivers and human factor had been produced. Natural environment problems which these factors are bound to under debated are exposed like soil erosion, earthquakes, flood and drainage, coastal dunes, marine factors, settlement problems and environmental pollution. Eventually, some environment problems are lived relatived this problems determined in the delta area is put forward. Therefore it was stressed that if immediately taken planned, right and permanent precautions, these problems will cause to past retrieve serious problems on evolution and futurity of delta. All of these conditional for contiuning of deltaic system which is at issue. Key Words: Delta, Natural Environment Problems, Asi (Orontes) River delta, East Mediterranean Basin.

Anahtar Kelimeler:

Delta, Doğal Çevre Sorunları, Asi (Orontes) Nehri deltası

PDF

___

Kaynakça

Aktürk, A. (1974). Yayladağ (Hatay) Bölgesi Fosfat Yataklarının Detay Etüdü Raporu, Yayınlanmamış MTA Rapor No: 5635. Ankara: MTA Yayınları.

Alagöz, C. (1944). "Coğrafya Gözüyle Hatay, Ankara Üniversitesi. DTCF. Dergisi, Cilt: II, Sayı: 2.

Al-Tarazi, E. (1999). Regional seismic hazard study for the eastern Mediterranean (Trans-Jordan, Levant and Antakia) and Sinai region, Journal of African Earth Sciences, 28, 3, 743–750.

Ambraseys, N. N. ve Jackson, J. A. (1998). Faulting associated with historical and recent earthquakes in the Eastern Mediterranean region, Geophys. J. Int., 133, 390–406.

Ambraseys, N. N. ve White, D. (1997). The seismicity of the Eastern Mediterranean Region 550–1 BC: a re-appraisal, Journal of Earthquake Engineering, Vol. 1, No. 4, 603–632.

Ambraseys, N. ve Melville, C.P. (1995). Historical evidence of faulting in East Anatolia and Northern Syria, Annali di Geofisica, 38, 337–343.

Baran, İ. ve Kasperek, M. (1989). Marine Turtles Turkey, Status Survey 1988 and Recommendation for Conservation and Management, Prepared by WWF, 128pp.

Bayülke, N. ve Demirtaş, R. (1997). 22 Ocak 1997 Antakya Depremi Raporu, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara: Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı Yayınları.

Belediye Bilgi Fişi, 2006, İçişleri Bakanlığı.

Coleman, J. M. ve Roberts, H. H. (1988). Deltaic Coastal Wetlands, (Eds.: Van der Linden, W. J. M., Cloeting, S. A. P.L., Kaasschieter, J. P. K., Vanderberghe, J., Van der Graaf ve Van der Gun, J. A. M.), Coastal Lowlands Geology and Geotecnology. Dordrecht: Kluwer Acad. Pub., s. 1-24.

Coleman, J. M. ve Wright, L. D. (1975). Modern River Deltas: Variability of Processes and Bodies, (Ed. Browsard, M. L.), Deltas; Model for Exploration, U.S.A.: Houston Geol. Soc., s. 99-148.

Coleman, J. M., Roberts, H. H. ve Huh, O. K. (1986). Deltaic Landforms, in short, (Eds.N. M. and Blair, R. W. JR.), Geomorphology from space: A Global Overwiev of regional lanforms. U.S.A.: NASA Publications.

Doğanay, H. (1994). Türkiye Beşeri Coğrafyası, Ankara: Gazi Büro Kitabevi.

Efe, R. (1993). Marmara Denizi Güneyinde Karabiga-Tahirova Arasındaki Kıyı Kesiminin Çevresel Jeomorfolojisi. Türk Coğrafya Dergisi. 28, 293–306.

Efe, R. ve Tağıl, Ş. (2007). Quantifying Landspace Pattern Change and Human Impacts on Southern Lowlands of the Mt. Ida (NW Turkey), ISSN 1812–5654, Journal of Applied Sciences 7 (9), 1260–1270.

Eliot, T. (1978). Deltas: Sedimentary Environments and Facies, 1th Edition, (Ed. Reading, H. G.), New York: Elsevier Pub., 97–142.

Elloitt, T. (1986). Deltas: Sedimentary Environments and Facies, 2th Edition, (Ed. Reading, H.G.), Oxford: Blackwell.

Elmaz, Ç. ve Kalay M. (2006). Chelonia mydas (L. 1758) ve Caretta caretta (L.1758)'nın Kazanlı Kumsalı'ndaki Üreme Başarısı, Ekoloji Dergisi, Yıl: 15, 58, 29.

Eraslan, T. (2003). Tarihteki Büyük Antakya Depremleri, Hatay İli Çevre Durum Raporu. http://www.hataycevreorman.gov.tr/cdr2003/icindekiler.pdf (Erişim Tarihi: 12.05.2009).

Ergin, K., Güçlü, U. ve Uz, Z. (1967). Türkiye ve civarının deprem kataloğu (MS 11yılından 1964 sonuna kadar) (Earthquake catalogue of Turkey and surroundings from AD 11 to 1964). ITU Maden Fakültesi, İstanbul: Arz Fizigi Enstitüsü Yayınları, No: 24.

Erinç, S. (2001). Jeomorfoloji II, (Güncelleştirenler: Ahmet ERTEK-Cem GÜNEYSU), İstanbul: Der Yayınları, No: 284.

Erol, O. (1963). Asi Nehri Deltası Jeomorfolojisi ve IV. Zaman Holosen Sekileri, Ankara: A. Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 148.

Fisher, W. L. (1969). Facies Characterization Of Gulf Coast Basin Delta Systems, with some Holocene Analogues, Gulf Coast Assoc. Geol. Soc. Trans., 19, 239–261.

Gao, S. (2007). Modeling The Growth Limit Of The Changjiang Delta, Geomorphology, 85, 225–236.

Giosan, L. ve Bhattacharya, J. (Ed.). (2007). River Deltas: Concepts, Models and Examples, ISBN: 1-56576-113-8, SEPM Special Publication 83.

Golloway, W. E. (1975). Process framework for describing the morphologic and stratigraphic evolution of deltaic depositional systems. In: Deltas, Models for Exploration (Ed.: Broussard, M. L.). Houston: Houston Geological Society.

Golloway, W. E. ve Hobday, D. K. (1996). Terrigenous Clastik Depositional Systems. (Second Edition), New York: Springer-Verleg Berlin Heidelberg.

Guidoboni, E., Bernardini, F. ve Comastri, A. (2004). The 1138–1139 and 1156–1159 destructive seismic crises in Syria, south-eastern Turkey and northern Lebanon, Journal of Seismology, 8, 105–127.

Guidoboni, E., Comastri, A. ve Traina, G. (1994). Catalogue of ancient earthquakes in the Mediterranean area up to the 10th century, Bologna: ING-SGA.

Gülen, L., Barka, A. A. ve Toksöz, M. N. (1987). Kıtaların çarpışması ve ilgili kompleks deformasyon: Maraş üçlü eklemi ve çevre yapıları, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yerbilimleri Dergisi, 14, 319-336.

Hill, P. S., Voulgaris, G. ve Trowbridge, J. H. (2001). Controls On Floc Size In A Continental Shelf Bottom Boundary Layer, Journal of Geophysical Research, 106 (C5), 9543–9549.

Hori, K., Saito, Y., Quanhong, Z. ve Pinxian, W. (2002). Architecture and evolution of the tide-dominated Changjiang (Yangtze) River delta, China Sedimentary Geology, 146, 249–264.

Irshad, M., Inoue, M., Faridullah, M. A., Delower, H. K. M. ve Tsunekawa, A. (2007). Land desertification-an emerging threat to Environment and Food Security of Pakistan, J. Applied Science, 1: 7.

İnandık, H. (1971). Deniz ve Kıyı Coğrafyası, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1219.

Karabacak, V. (2007). Ölü Deniz Fay Zonu Kuzey Kesiminin Kuvaterner Aktivitesi (Basılmamış Doktora Tezi), Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Karacabey-Öztemür, N. ve Selçuk, H. (1983). Hatay Bölgesinden Derlenen Rudistlere Ait Bir Yeni Cins ve İki Yeni Tür, MTA Dergisi, 95/96: 140–148.

Karakılçık, Y. ve Erkul, H. (2002), Sürdürülebilir Akarsu Yönetimi ve Tersine Akan Asi Nehri, Ankara: Detay Yayıncılık.

Karaki, N. A. (1987). Synthese et carte sismotectonique des pays de la bordure orientale de la mediterranee: sismicite du systeme de failles du jourdain-mer morte, (Unpublished PhD Thesis), France: Louis PasteurUniversity.

Karakuş, K. ve Taner, G. (1994). Samandağ Formasyonu'nun (Antakya Havzası) Yaşı ve Mollusk Faunasına Bağlı Paleoekolojik Özellikleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 37 (2): 87–109.

Kasparek, M., Goodley, B. J. ve Broderick, A. C. (2001). Nesting of the green turtle, Cheloniamydas, in the Mediterranean: a review of status and conservation needs. Zool. in the Middle East, 24, 45–74.

Kayan, İ. (1997). Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında deniz seviyesi ve kıyı çizgisi değişmeleri. Türkiye'nin Kıyı ve Deniz Alanları 1. Ulusal Konferansı. Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler Kitabı (Ed. E. Özhan). Ankara: Kıyı Alanları Yönetimi Türk Milli Komitesi (KAY) Orta Doğu Teknik Üniversitesi 24–27 Haziran 1997.

Kayan, İ. (2005). Karamenderes deltasının (Çanakkale) Holosen stratigrafisi ve Troia jeoarkeolojisi bakımından değerlendirilmesi, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu 5. Bildiriler Kitabı, İstanbul: İTÜ. Avrasya Yerbilimleri Enst., s.: 77–81.

Kayan, İ., Kraft, J. C. ve Erol, O. (1980). Truva doğal çevresinin son 15.000 yıldaki değişmeleri. Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı: 155, s.: 8–13.

Kazancı, N., Emre, Ö., Erkal, T., Görür, N., Ergin, M. ve İleri, Ö. (1997). Güney Marmara Deltaları: Kocasu ve Gönen Çayı Deltalarının Morfolojisi ve Tortul Yapısı, Güney Marmara Bölgesinin Neojen ve Kuvaterner Evrimi (Basılmamış TÜBİTAK Projesi), Ankara: YDABÇAG 426/G.

Korkmaz, H. (2006). Antakya'da Zemin Özellikleri ve Deprem Etkisi Arasındaki İlişki, A. Ü. TCAUM Coğrafi Bilimler Dergisi, C: 4, S:2, s.47–65.

Korkmaz, H. (2007). Kuruşundan Günümüze Antakya'da Su, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:17/1, s.69–96.

Korkmaz, H., Fakı, G. (2009). Kuseyr Platosu'nun İklim Özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt: 6, Sayı: 12.

Kuşçu, V. (2008). Samandağ'ın (HATAY) Beşeri ve İktisadi Coğrafyası. Basılmamış Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı.

Kuşçu, V. ve Tonbul S. (2005). Samandağ Ovası ve Çevresinde İnsan Ortam İlişkileri, Türk Coğrafya Kongresi, Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına (29–30 Eylül 2005), s.: 591–601.

Lou Broussard, M. (1975). Deltas: Models for Exploration, Houston: Houston Geological Society.

Meghraoui, M., Bertrand, S., Karabacak, V., Ferry, M., Çakır, Z. ve Altunel, E. (2006). Active deformation at the junction between the East Anatolian Fault, Dead Sea Fault and Cyprus Arc (Hatay Province, South Turkey): Kinematic modeling from Tectonic and GPS data, AGU Fall Meeting 2006 (11–15 December 2006), San Francisco, CA, USA.

Morgan, J. P. ve Shaver, R. H. (Eds.). (1970). Deltaic sedimentationâ€”modern and ancient: Soc Econ., Paleontologists and Mineralogists Spec. Pub. No. 15.

Morgan, R.P.C. (1995). Soil Erosion and Conservation, Longman, Essex.

Orton, G. J. ve Reading, H. G. (1993). Variability Of Deltaic Processes In Terms Of Sediment Supply, With Particular Emphasis On Grain Size, Sedimentology, 40, 475–512.

Oti, M. N. ve Postma, G. (Eds.). (1995). Geology of Deltas, Rotterdam: Balkema Pub. Comp.

Ozaner, F. S. (1993a). Anamur-Kazanlı (Mersin) ve Samandağ (Antakya) Kıyıları'nda Kıyı (Plaj) Erozyonunun Araştırılması. Tubitak Pr. No: DEBAG–62. 50 s.

Ozaner, F. S. (1993b). Vespasianus-Titus Tüneli ve yol açtığı çevre değişiklikleri. 15.Uluslararası Kazı Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (24–28 Mayıs 1993), XI. Araştırma Sonuçları Toplantısı Bildiri Kitabı, Ankara: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No. 1676, s.: 205–226.

Ozaner, F. S. (1996). Accelerated coastal erosion in the east Mediterranean of Turkey. Coastal Management and Habitat Conservation. (Eds. AHPM Salman, MJ. Langeveld and M. Bonozountas), 443–451, EUCC, Leiden.

Ozaner, F. S. ve Yalçın-Özdilek S. (2005). Relationship Between Green Turtle Nests and Morphological Characteristics Of Nesting Sand In The Samandağ (Antakya) Coast, Turkey. Second Mediterranean Conferance of Marine Turtles (4–7 May 2005), Turkey.

Ozaner, S. (2006). Samandağ Sahilinde Kıyı Erozyonu (Editör: Y. Ergün), Hatay'da On Sıcak Gün, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Yayın No:19, s.: 82–87.

Öner, E., Uncu, L. ve Hocaoğlu, B. (2002). Türkiye'nin Doğu Akdeniz Kıyılarında Deniz Seviyesi ve Kıyı Çizgisi Değişmeleri. Türkiye'nin Kıyı ve Deniz Alanları IV. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 02 Konferans Bildiriler Kitabı, 5–8 Kasım 2002, (Ed.: Özkaya, E. ve Alpaslan N.) İzmir: Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi Yayınları, s. 1237–1247.

Över, S., Kavak, K. S., Belliers, O. ve Özden, S. (2004a). Is the Amik Basin (SE Turkey) a triple-junction area? Analyses of SPOT XS imagery and seismicity, INT. J. REMOTE SENSING, VOL. 25, NO. 00, 1–17.

Över, S., Özden, S. ve Ünlügenç, U. C. (2001). Hatay bölgesinde etkin gerilme durumları, Yerbilimleri, 23, 1–14, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni.

Över, S., Özden, S. ve Ünlügenç, U. C. (2004b). Late Cenozoic stress distribution along the Misis Range in the Anatolian, Arabian, and African plate intersection region, SE Turkey, Tectonics, Vol. 23, TC3008, doi:10.1029/2002TC001455.

Över, S., Özden, S. ve Ünlügenç, U. C. ve Yılmaz, H. (2004c). A synthesis: Late Cenozoic stress field distribution at northeastern corner of the Eastern Mediterranean, SE Turkey, Geodynamics, C. R. Geoscience, 336, 93–103.

Özdilek, H.G., Yalçın-Özdilek, S., Ozaner, S. ve Sönmez, B. (2006). Impact of accumulated beach litter on Chelonia mydas L. 1758 (green turtle) hatchlings of the Samandag Coast, Hatay, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 15 (2): 95–103.

Özşahin, E. (2009). Marmara Denizi Havzası Deltaları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Öztemir, F., Necioğlu, A. ve Bağcı, G. (2000). Antakya ve çevresinin depremselliği ve odak mekanizması çözümleri, TMMOB. Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeofizik, 14, 1-2: 87-102.

Pamir, H. (2001). Seleukeia Pieria, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: A. Ü. Sos. Bil. Enstitüsü.

Pamir, H. (2006). Doğu Akdeniz'de Bir Liman Kenti: Seleukeia Pieria, (Editör: Y. Ergün), Hatay'da On Sıcak Gün, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Yayın No:19, s.: 111–117.

Pamir, H. ve Brands G. (2005). Asi Deltası ve Asi Vadisi Arkeoloji Projesi: Samandağ ve Antakya Yüzey Araştırmaları 2004, Anadolu Akdeniz Arkeoloji Haberleri (ANMED), Sayı 2005–3. http://www.akmedanmed.com/article.php?artID=75&catID=10 (Erişim Tarihi: 12.05.2009)

Pirazzolli, P. A., Laborel, J., Saliege, J. F., Erol, O., Kayan, İ. ve Person, A. (1993). Hatay'da Yükselmiş Holosen Kıyı Çizgileri: Paleoekolojik ve Tektonik Değerlendirmeler, (Çeviren: İ. Kayan), Ege Coğrafya Dergisi, S: 7, s: 43–76.

Reineck, H. E. ve Singh, I. B. (1980). Depositional Sedimentary Environments, Berlin: Springer.

Schwartz, M. L. (2005). Encyclopedia of Coastal Science (Encyclopedia of Earth Sciences Series), ISBN–13 978–1–4020–3565–4 (e-book), The Netherlands: Springer Publisher.

Selçuk, H. (1985). Kızıldağ-Keldağ-Hatay Dolayının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi, Ankara: MTA Raporu No: 7787.

Stanley, D. J. ve Warne, A. G. (1997). Holocene sea-level change and early human utilization of deltas, Geological Society of American Today, 7(12): 1–7.

Şafak, Ü. (1993). Antakya Havzası Planktik Foraminifer Biyostratigrafisi, Suat Erk Sempozyumu Bildirileri, 99–105, Ankara.

Thornes, J. (1996). Desertification in the Mediterranean, In: Mediterranean Desertification and Land Use, (Eds. J. Brandt ve J. Thornes), Chichester: Wiley, pp: 1–12.

Tinkler,C., Wagner, J. J., Delaloye, M. ve Selçuk, H. (1981). Tectonic History of the Hatay Ophiolites (South Turkey) and their Relation with the Dead Sea Rift, Tectonophysicz, 72: 23–41.

Topal, G. (1999). Samandağ İlçesinin Beşeri Coğrafya Açısından İncelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tzatzanis, M., Wrbka, T. ve Sauberer, N. (2003). Landspace and vegetation responses to human impact in sandy coasts of Western Crete, Greece Jour. Natssss Conserv., 11: 187-195.

Whateley, M. G. K. ve Pickering, K.T. (Eds.). (1989). Deltas; Sites and Traps for Fosil Fuels. Oxford: Geol. Soc. Pub. No: 41, Blackwell.

Wright, L. D. (1985). River Deltas: Coastal Sedimentary Environments (2nd Ed.), (Ed. Davies, R. A.), New York: Springer Verlag, 1–76.

Yalçın Özdilek S. ve Sönmez B. (2003). Samandağ Kumsalları'nda 2000–2003 Yıllarında Yapılan Yeşil Kaplumbağaları (Chelonıa mydas) Koruma Çalışmaları Sonuçlarının Değerlendirilmesi. I. Ulusal Deniz Kaplumbağaları Sempozyumu (4–5 Aralık 2003), İstanbul.

Yalçın Özdilek S. ve Sönmez, B. (2006). Some properties of new nesting areas of sea turtles in northeastern Mediterranean situated on the extension of the Samandag Beach, Turkey. Journal of Environmental Biology, 27 (3/4).

Yalçın, S. (2003). Evaluation of conservation program for Chelonia mydas in Samandağ coast: a two-year study of monitoring on green sea turtles, 1st International Conference on Environmental Research and Assessment (March 23–27, 2003). Bucharest, p. 5–12.

Yalçın-Ozdilek S. ve Yerli S. (2006). The fluctuations of the green turtle, Chelonia mydas nesting activity on the Samandağ Beach, Eastern Mediterranean, Turkey. Chelonian Conservation Biology, 5 (2).

Yalçın-Özdilek, S. (2006). Yaşayan Fosiller Deniz Kaplumbağaları (Chelonia Mydas ve Caretta Caretta), (Editör: Y. Ergün), Hatay'da On Sıcak Gün, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Yayın No:19, s.82–87.

Yalçın-Özdilek, S. ve Aureggi M. (2006). Strandings of Juvenile Green Turtles at Samandağ, Turkey. Chelonian Conservation Biology, 5 (1): 152–154.

Yalçın-Özdilek, S., Sönmez, B., Özdilek, H. G., Kaska Y., Ozaner, S. ve Sangün, M. K. (2005). Samandağ kumsalındaki fiziksel ve kimyasal bazı parametrelerin yeşil kaplumbağaların (Chelonia mydas L., 1758) yuva dağılımı, yoğunluğu ve eşey oluşumları üzerine etkilerinin belirlenmesi ve bu konuda bir eğitim programının uygulanması, TÜBİTAK Projesi, Proje No: YDABAG 103Y058.

Yerli, S. V. ve Canbolat, A. F. (1998a). Batı Akdeniz bölgesindeki Deniz Kaplumbağalarının korunmasına yönelik yönetim plan ilkeleri, Ankara: Çevre Bakanlığı Ç. K. G. M. Yayınları.

Yerli, S. V. ve Canbolat, A. F. (1998b). Doğu Akdeniz bölgesindeki Deniz Kaplumbağalarının korunmasına yönelik yönetim plan ilkeleri, Ankara: Çevre Bakanlığı Ç. K. G. M. Yayınları.

Yerli, S. V., Canbolat, A. F. ve Ozaner, F. S. (1997). Deniz Kaplumbağalarının Koruma Amaçlı Yönetim Planının Hazırlanması, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara.

Yıldız, H. ve Taptık, M. A. (2003). Hatay İlinin Jeolojisi, MTA. Genel Müdürlüğü, Adana: Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü.

Zorlu, K. (2003). Samandağ-Yayladağı (Hatay) Arasının Tektono-Stratigrafik İncelenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.